Balkonda bahçe
Saksıda domates, biber, çilek, çuvalda patates… Balkon, teras ya da apartman bahçesinde küçük bir bahçe yapmak isteyenler için öneri ve ipuçları
Balkonda, apartman bahçesinde ya da terasta çilek, domates, maydanoz yetiştirmek zor ama imkânsız değil. Biraz emek, sabır ve çabayla ektiğiniz tohumların yeşerip ürün verdiğini görmeniz mümkün. 10 yılı aşkın bir süredir kentte ekolojik yaşamın mümkün olduğunu gösteren Yeryüzü Derneği İstanbul’un farklı bölgelerinde kent bahçeleri kurarken balkonunda küçük bahçeler yaratmak isteyenlere de destek oluyor.
10 yılda 2600 kişinin kendi bahçesini kurmasına ön ayak olan dernek bu yıl da evinin önünde, terasında, balkonunda, arka bahçesinde toprak bulan her İstanbulluyla kent bahçeleri kurmayı hedefliyor.
Kent bahçeciliğini teşvik etmek üzere atalık tohumlar ücretsiz dağıtan dernek daha önce sebze yetiştirmemiş ve ekim eğitimine ihtiyaç duyan bahçeciler için de ekim dikim eğitimi düzenledi.
Pandemi nedeniyle online gerçekleşen eğitimde tohum nasıl ekilir, fide nasıl dikilir? Sulama yöntemleri nelerdir, toprak nasıl zenginleştirilir konularının işlendi. Moderatörlüğünü Yeryüzü Derneği gönüllülerinden Ayşe Özden yaptığı eğitimde kent çiftçisi Umut Bayhan özellikle balkonlarda, teraslarda ya da küçük bahçelerde nasıl tohum veya fide yetiştirilebileceği hakkında bilgi verdi.
“DOĞAYA BAKMALIYIZ”
Umut Bayhan’ın yeni başlayan kent bahçecilerine ilk tavsiyesi doğaya bakmaları oldu. “Eğer bir şeyler yetiştirmek istiyorsak önce doğadaki döngüyü anlamamız gerekiyor. Yani yetiştirmek istediğiniz sebzenin ya da meyvenin ihtiyaçlarını anlamanız gerekiyor. Bunların hepsi de doğada kendi döngüsü için de oluşuyor. İlk bakmamız gereken yerlerden biri bu işlerin doğada nasıl olduğu. Doğaya dönüp baktığımızda en önemli şeylerden biri toprak. Toprak ne kadar kaliteli ve sağlıklıysa orada o kadar fazla canlılık var. Bu yüzden toprağın verimine ve canlılığına bakmak gerekiyor” dedi.
Bahçe yapılacak alanla ilgili bir ön çalışma yapılması gerektiğini belirten Umut Bayhan, teras ya da balkonda bahçecilik için güneş hareketlerine dikkat etmek gerektiğini söyledi. Domates, salatalık, patlıcan gibi ürünlerin günde 5-6 saat güneşe ihtiyacı olduğunu belirten Bayhan yeterli güneş almayan balkonlarda bu tür bitkilerin yetişmesinin çok zor olacağını ifade etti. Üretilecek ürünlerin balkonun ışık alma durumuna göre ayarlanması gerektiğini ifade eden Bayhan ikinci önemli durumunda rüzgâr olduğunu belirtti.
Balkonda sebze ve meyve yetiştirmenin emek ve sabır işi olduğunun altını çizen Bayhan yeni başlayanların tohumdan değil fideden başlamasını önerdi. “Biber, patlıcan çimlenme süresi 21 gün kadar sürebiliyor. Çimlendirmenin istediği bazı şartlar var o şartlar sağlanmadığı zaman çimlenme gerçekleşmiyor. Bu yüzden yeni başlıyorsak önerim fideden olması.”
“FİDE ÇOK SULAMADAN ÖLÜR”
Kayhan fidenin toprakta bakımı ile ilgili de şu bilgiler verdi. “Fide bize bir yerden geliyorsa bir gün bekletiyoruz. İhtiyacı varsa sulama yapıyoruz. Yapraklarında canlılık yoksa sulama yapmanız gerekir. Sulama da en büyük yanlış toprağın yüzeyine bakıp kuru ise sulamak. Sulama konusunda en büyük yanılgılardan biri sulama. İnsanlar ‘üstüne baktım kuru gözüküyordu suladım’ diyorlar. Bizim unuttuğumuz nokta kök gelişimi. Bitkinin ne kadar sulamaya ihtiyacı olduğunu bitkinin kendisi gösterir. Yapraklarının hareketlerinden anlayabilirsiniz. Bitki yavaş yavaş kendini salmaya başladıysa sulama zamanı gelmiş demektir.
İlk çimlendirmeden yetiştiriyorsak fideyi minimum sulamanız gerekiyor. Her gün sularsanız bitkiyi öldürebilirsiniz. Fide az sulamadan değil, çok sulamadan ölür. Ölmediği zaman da ne kadar çok sulanırsa o kadar boya gider. Hiç çiçek açmaz, hiç meyve vermez. Örneğin domatesi her gün sularsanız 2 metrelik yemyeşil bir ağacınız olur ama ürün vermez.
Bu döngüyü iyi anlamak gerekiyor. Su az olduğunda bitkiler şunu düşünüyor; suyum azaldı bitmek üzere, o zaman ben çiçekleneyim, tohumlarımı çıkarayım ki hayatım, neslim devam etsin’ Siz bu ortamı sürekli devamlı sağladığınız sürece böyle bir şeye girmeden o hayatını devam ettirecek.”
Sulamanın reçetesinin en güzelini bitkinin kendisinin verdiğini söyleyen Umut Bayhan, “domates ve biberleri ilk toprakla buluşturduğumuzda can suyunu bol veriyorum. Sonra bitki solmaya başladığı zamana kadar sulama yapmıyorum. İhtiyacı olan minimum seviyede su veriyorum” dedi.
SAKSIDA BİTKİ YETİŞTİRMEK
Bahçemiz yoksa balkonda ekeceksek nasıl bir saksı hazırlamalıyız? sorusuna Umut Bayhan şöyle yanıt verdi: “Normalde bahçeye ektiğimiz tek yıllık bitkilerin ihtiyaç duyduğu derinlik 25-30 santimdir. Maydanoz, roka, nane gibi sebzeleri yetiştirecekseniz 15 santim derinlik yeterli olur. Ama domates, salatalık gibi bitkilerde bu derinliğin 20-25 santim olması gerekir. Aynı zamanda her bir fide arasında da 20-25 santim mesafe olması lazım.”
“Toprağımız ne kadar kuvvetliyse elde ettiğimiz ürün de o kadar sağlıklı olur” diyen Bayhan, sadece torftan oluşan bir karışımla sağlıklı ve verimli bitkiler elde etmenin mümkün olmadığını söyledi. Çöpe giden yiyecekleri, çay, kahve posalarını, dal, yaprak, ağaç parçalarından kompost yani doğal gübre yaparak toprağın güçlendirileceğini anlattı.
Sağlıklı bir bitki elde etmek için saksıya perlit, viyol, vermikülit ve torf karışımı kullanmak gerektiğini anlatan Bayhan “marketten sadece torf karışımı alırsak çok büyük hata yaparız. Sadece torf almak hatalı. Mümkün olduğunca bahçe toprağı, solucan gübresi karıştırarak bir karışım elde etmek gerekiyor” uyarısında bulundu.
Yeryüzü Derneği’nin Kent Bahçeciliği çevrimiçi eğitimini Facebook sayfasından izleyebilirsiniz.
https://www.facebook.com/YeryuzuDernegi/videos/1080427152482206