Denizden çıkan sanat
Sahillerden topladığı çöpleri sanat eserlerine dönüştüren çevre gönüllüsü Şinasi Yelkenci, “İnsanlar atıkları çöp kutusunda görünce bir tepki vermiyorlar. Ama benim yaptığım işi gördüklerinde ister istemez farkındalıkları artıyor” diyor
Marmara Denizi son günlerde müsilajla konuşuluyor olsa da aslında bu deniz yıllardır yoğun bir çöp ve atık baskısı altında yaşamını sürdürmeye çalışıyor. Deniz ve doğa sevdalısı Şinasi Yelkenci de uzun yıllardır denizlerdeki kirlilikle bireysel olarak mücadele ediyor.
23 yıldır sahillerden çöp topladığını ifade eden Yelkenci, “Çocukluğumdan beri denizden sahile vuran çöpleri topluyorum. Bunun vicdani bir şey olduğunu düşünüyorum. Ailemin de etkisi vardır muhakkak. Sahiller olur, bir piknik alanı olur; doğaya açıldığımız zaman elimizdeki poşetlere birkaç tane de olsa doldurup konteynırlara atıyorduk. Ama zaman içinde - ipin ucu kaçmış vaziyette artık kirlilik sebebiyle malum - ben de kendi vaktimi değerlendirmek için hafta sonu hobi gibi sürekli sahillere gitmeye başladım. Ben şu anda ilaç sektöründe işçi olarak çalışıyorum. Bunlar, sadece hafta sonları kendime ait bir sosyal sorumluluk projesi gibi yaptığım çalışmalar.” dedi.
PLASTİKTEN RESİM
Yelkenci, yıllar önce “temiz deniz” idealini yakalayabilmek için başlattığı bu uğraşını yedi yıl önce sanatla birleştirdi. Çevre ve deniz kirliliğinin görünür hale gelmesine katkıda bulunan Yelkenci, 51 ülkeden 270 gönüllünün oluşturduğu “Splash Trash Art Expo” grubunun da tek Türk sanatçısı olduğunu söyledi. Sahillere vuran her türlü atık Yelkenci’nin ellerinde birer resme, müzik aletine, küçük bir heykele ve daha birçok şeye dönüşüyor.
Yelkenci, yedi yıl önce rastlantı eseri başlayan sanat yolculuğunu şöyle anlattı: “İlk başta tabii ‘ben bunu sanata çevireyim, ben sanatçıyım’ gibi bir düşüncem yoktu. Bu kendiliğinden zaman içinde oluşan bir olay haline geldi. Sağ olsun arkadaşlar da destek verdi, ‘Madem böyle bir şey yapıyorsun, o zaman bunu insanlara da duyurman ve göstermen gerekiyor’ dediklerinde artık iş farklı bir boyuta gitti.”
BÜYÜK ÇOĞUNLUĞU PLASTİK
Sanat çalışmalarında ilk olarak midye kabuklarını kullandığını söyleyen Yelkenci, zaman ilerledikçe topladığı çöplerin çok fazla olduğunu fark ederek plastik atıkları da kullanmaya başlamış. “Dört senenin sonunda artık plastikleri birleştirmeye başladım” diyen Yelkenci’nin şu anlatımları denizdeki kirliliğin vahametini gösteriyor: “Denizden gelenlerin yüzde 99’u plastik çöp. Mesela ahşaplar da geliyor ama artık plastik kirliliğine vurgu yapmamız gerekiyor ve atıkların çok büyük çoğunluğu plastik. En fazla çıkanlar pet şişeler. Yaklaşık 100 kiloluk bir çöp topluyorum ama sanatsal çalışmalarımda yüzde 3’ünü veya yüzde 5’ini kullanıyorum. Yüzce 95’lik kısmı çöp, kullanmıyorum bile onları, direkt konteynıra atıyorum, geri dönüşüme gidiyor. Bunlar aslında onların içinden seçilmiş, benim kullanarak mesaj vermek istediğim bir bölümü.”
“DENİZİN İSYANI”
Birkaç saat içinde torbalarca çöp topladığını söyleyen Yelkenci, sanatsal çalışmalarının bu anlamda bir farkındalık oluşturmasını istiyor. Yelkenci, Marmara Denizi’ndeki müsilaj sorununu ise şöyle değerlendirdi. “Yeni bir şey değil. Damlaya damlaya göl oldu. Ben buna denizin isyanı diyorum. Sadece İstanbul’da 15 milyondan fazla insan yaşıyor. Bir de Marmara Denizi’nin tamamını düşünün. Müsilaj sadece daha görünür olmasını sağladı. Benim yapmak istediğim de bu. İnsanlar atıkları çöpte, kutuda görünce bir tepki vermiyorlar. Ama benim yaptığım işi gördüklerinde ister istemez farkındalıkları artıyor.”
“BİREYSEL ÇABALAR YETMEZ”
Ulusal ve uluslararası birçok sergiye katılan Yelkenci, “İnsanlar uzaktan bakınca bu çalışmaların hangi malzemeden yapıldığını anlayamıyorlar. ‘Bunlar gerçekten çöp mü, boya kullanılıyor mu?’ bunları merak ediyorlar. Bana sorduklarında ben de anlatıyorum. O zaman işin gerçeğini anlıyorlar” dedi.
“Çevre kirliliğinin önüne geçmek için bireysel çabalar önemli ama yeterli değil” diyen Yelkenci, “İnsanların bilinçli bir şekilde davranmaları, sorumluluk almaları önemli ama bütüncül politikalara ihtiyacımız var. Tek kullanımlık plastikleri azaltmamız lazım. Bir kere kullanıyorsunuz ve atıyorsunuz. Bu sonu olmayan bir şey. Üretildikçe var oluyor ve yok olması çok zor. Bence bunun üretimin durdurulması lazım. Dünya çapında alınacak bir karara ihtiyacımız var” şeklinde konuştu.
“ÇOCUKLARA İLHAM OLMAK İSTİYORUM”
Yaptığı çalışmalarla çocuklara ilham olmak istediğini dile getiren Yelkenci, “Elimden geldiğince çocuklarla biraraya gelip onlara yaptığım işi anlatmaya çalışıyorum. Ancak tam zamanlı çalıştığım için yeterince vakit ayıramıyorum. Bu anlamda kurumların da desteğine ihtiyacım var. Amaç çocuklara ilham olabilmek. Dünyayı bu hale getirenler yetişkinler ama bizi çocuklar kurtaracak. Çocukların bu konuya kafa yormalarını istiyorum” diye konuştu.