Proje Kadıköy'e yeşil alan kazandıracak.
Daha yeşil bir Yeldeğirmeni anlayışıyla başlatılan çalışmayla mahallelinin yüzü gülüyor.
Mustafa SÜRMELİ
Gelişen ve değişen yaşam koşullarına paralel olarak üretim-tüketim anlayışının da değişmesiyle ekonomik faaliyetlerin çeşitliliği artarken, topraktan ve doğadan uzak, mekanik bir sisteme dönüşmüş şekliyle yaşam hızla akıp geçiyor. İstemese de mekanik yaşam sistemi içinde bazen başrol bazen de figüran olan insanoğlu da beton yığınlarına dönmüş kentlerin yüksek binaları arasında kendi neden olduğu sisteme ayak uydurmaya çalışıyor.
Dijital doğaya hapsolmuş şekilde gökyüzünü bile doyasıya göremeden, yağmur damlalarının yaydığı toprak kokusunu bile tadamadan büyüyen çocukların sayısı her geçen zaman artarken, terden sırılsıklam olmuş vaziyette “Terzi Ayşe teyzenin bahçesine topumuz kaçtı!” diyen çocukların sesini ne duyar ne de onların korku ve heyecanlarını görür olduk.
PEKİ, NE YAPILABİLİRDİ?
Kadıköy Belediyesi, ÇEKÜL Vakfı ve Yeryüzü Derneği; doğal dokusuyla daha yaşanılır bir kent ve mahalle yaşamı için bir süre önce Kadıköy Yeldeğirmeni’nde, “Yeldeğirmeni Mahalle Yenileme Projesi” adıyla bir çalışma başlattı. Yürütülen çalışma kapsamında uygulamaya konan “Yeldeğirmeni Kent Bahçeleri” Projesi ise doğal ve sağlıklı yaşamı özendirmesi yönüyle dikkat çekiyor. Proje kapsamında, Yeldeğirmeni’ndeki binaların arkasında kalan ve çoğu zaman unutularak kendi hallerine terk edilen iç bahçeler tekrardan canlandırıldı ve apartman sakinlerinin ortak kullanıma açıldı.
Proje ile Yeldeğirmeni içerisinde yeşil alanlar oluşturulacak. Mahalle örgütlenmesinin temelini oluşturan komşuluk ilişkileri canlandırılacak. Kentsel tarım teşvik edilecek ve mahalle halkının kendi sebze ve meyvelesini yetiştirmesi sağlanacak.
PROJE YELDEĞİRMENİ’NDE BAŞARIYLA YÜRÜYOR
Projeye katılmak için gönüllü olarak başvuran binaların arka bahçeleri, Kadıköy Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü ve Park Bahçeler Müdürlüğü ekiplerince temizlendi. Yıllarca atıl kalan bahçelerin topraklarında yumuşatma çalışmaları yapıldı. Daha sonra bina sakinlerinin istekleri ve uzmanların tavsiyeleri doğrultusunda bahçelere başta yenilebilir sebzeler olmak üzere yeşil bitkiler dikildi. Kadıköy Belediyesi, Yeryüzü Derneği bahçe sahipleriyle bilgilendirme toplantıları gerçekleştirdi ve deneyimler mahalleliye aktarıldı. Projeye, Yeldeğirmeni’nde farklı adalara yayılmış ilk etapta 20 adet bahçeden başlandı. Haziran 2012’de başlayan çalışmalarla şu ana kadar tüm bahçelerin temizliği tamamlandı hatta ürünler bile alınmaya başlandı. Yaz boyunca bu bahçelerin bir kısmına mevsimlik çiçekler de dikildi. Ayrıca ilk yapılan iki bahçeye ise yazlık sebzeler dikildi. Ağustos ayı ortasından itibaren tüm bahçelerde kış sebzelerinin dikimine başlanacak. Projenin gelecekte, komşular arasında giderek yayılarak daha çok bahçeye yayılması, kendi kendini sürdüren bir yapıya kavuşması hedefleniyor.
DÜNYA BUNU UYGULUYOR
Dünyanın pek çok kentinde, milyonlarca insan mutfaklarındaki sebze-meyve ihtiyacının bir bölümünü, hazırladıkları kent bahçelerinden sağlıyor. Bunun için küçük bir arka bahçe, büyük bir balkon ya da teras bile yetiyor. Kanada'nın Montreal kentinde 11 bin kişi geçen yıl bu yöntemle onlarca ton meyve-sebze üretmiş. Küba'nın başkenti 2,2 milyonluk Havana'da, şehirlilerin tükettiği besin maddelerinin yüzde 80’i kent bahçelerinde üretilmiş. Çin'in en büyük şehri Şanghay'da 2500 kilometrekarelik alan yine kent bahçesi olarak ayrılmış. Moskova'da yaşayanların üçte ikisi kent bahçesine sahip.
Yeryüzü Derneği, İstanbul'da kendi kent bahçesini kurmak isteyenlere yardımcı oluyor. Projenin amacı İstanbul'un çeşitli semtlerinde kent bahçeleri kurmak. Bu projeyi Yeryüzü Derneği tamamen kendi imkânlarıyla yapıyor. Herhangi bir kurumdan hibe alınmadan, tamamen gönüllülük üzerine kurulu bir çalışma ağı, emek, inanmışlık ve fazla fidelerini veren köylü yardımseverlerin katkılarıyla başarıyla yürütülüyor.
YELDEĞİRMENİ SAKİNLERİ PROJEYLE DAHA MUTLU
-Vedat Geyne(63) (FOTOĞRAFI VAR) :21 yıldır Yeldeğirmeni’nde şimdi bulunduğu apartmanda ikamet ediyor ama daha eski bir Kadıköylü. “Kadıköy Belediyesi’nin Yeldeğirmeni’nde çok güzel şeyler yaptığını veya yapmaya çalıştığını zannediyorum. Yıllarca atıl kalan bomboş bahçemiz vardı. 21 yıldır oturduğum binada 21 defa bu bahçeye indiğimi hatırlamıyorum. Bu projeden sonra herhalde 21’in katları kadar inmişimdir. Bahçemizde organik sebze yetiştiriyoruz. Domates, biber, patlıcan var. Bu yıl bizim için deneme niteliğinde çünkü biz de acemiyiz. Açıkçası kahvede geçen boş zamanımı şimdi bahçemde değerlendiriyorum. Toprakla uğraşmanın zevkini keşfettim. Komşularımızı tanıdık. Dostluklarımız gelişti. Negatif enerjim gitti, rahatladım.”
-Şennur Ünlü (FOTOĞRAFI VAR): “Projeyle çok mutluyum. Komşuluğun güzelliğini bu bahçe sayesinde buldum. Komşularımızın yüzünü, kapılarımızı açtığımız zaman görüp merhabalaşıyorduk. Şimdi ise bahçe projesiyle daha sık görüşür olduk. Oturup akşam çayları içiyoruz, sohbet ediyoruz. Bahçemizin tadını çıkarıyoruz. Çocuklarımız için de mükemmel bir bahçe ortamı. Mahallemizde park bile olmadığı için çocuklar dışarı çıkamıyordu. Bahçe sayesinde kapalı ortamdan kurtuldular. Stresi gitti, huzur geldi. Salatalık, biber, domates, patlıcan yetiştiriyoruz. Bu daha başlangıç. Kadıköy Belediyesi çok güzel bir çalışma başlattı. Çok memnunum. Keşke herkes burada bahçe yapsa ve duvarlar kalksa.”
-Belinda Ünlü(9) (FOTOĞRAFI VAR): “Annemler çiçeği dikiyor ve ben genelde onları suluyorum. Daha önce hiç yapmamıştım böyle bir şey. Günüm sokakta oynayarak geçiyordu. Şimdi artık bahçede de zaman geçiriyorum. Saatlerce bahçede zaman geçirebiliyorum ve rahatlıyorum. Bahçemize zarar gelmesin diye bahçede arkadaşlarımla oynamamaya çalışıyorum. Osmangazi İlköğretim Okulu öğrencisiyim ve pekiyi ile 4. sınıfa geçtim. Mutluluk, sevinç ve heyecan duyuyorum. Görmeleri için arkadaşlarımı da belki bahçemize davet edebilirim. Onlara anlatıyorum bahçemizi.
PROJENİN FAYDALARI O KADAR ÇOK Kİ…
Taze sebzelerde, antioksidan miktarı, beklemiş olana göre kat kat fazla. Temiz bir topraktan koparıp yediğiniz yeşillik daha sağlıklı bir yaşam sürmemizi sağlıyor. Evsel atıklardan kompost üretilip, gübre olarak bahçeye verilmesi, şehir çöplüklerinin vaktinden erken dolmasını önlüyor. Şehirlerde oluşturulan her yeni yeşil alan, yağmuru kendine çekiyor ve kuraklığı önlüyor, barajlarda su seviyesinin artmasını sağlıyor. Kent bahçeleri toprağın su çekme miktarını arttırarak, selleri ve evlerin su baskınına uğramasını önlüyor. Kente gelen sebze-meyve miktarı azaldığı için, daha fazla fosil yakıtın kullanılmasına gerek kalmıyor ve iklim değişikliğinin önlenmesine katkı veriyor. Yeşillik demek, temiz hava ve daha fazla oksijen demek. Kent bahçeleri şehrin havasının temizlenmesini sağlıyor. Her geçen yıl azalan tarım rekoltesinin artmasını, daha fazla sebze-meyve üretilmesine yardımcı oluyor. Çocukların ve gençlerin toprakla tanışmasını, hasadı öğrenmelerini ve çevreyi sevip-korumalarını sağlıyor. Emekli ve yaşlı şehirlilerin toprakla uğraşması, boş zamanlarının değerlenmesini, kendilerini yararlı hissetmelerini ve beden sağlıklarının yerine gelmesini sağlıyor. Aynı semtte kent bahçesi olan hemşerilerin komşuluk ilişkilerinin gelişmesini destekliyor. Kent bahçeleri aile bütçesine de katkı veriyor.
Bahçelerden hasat edilen ürünlerin fazlası, ihtiyaç sahibi komşulara, yatılı okullara-yurtlara, çocuk esirgeme kurumlarına vb. yerlere verilerek, şehirlilerde yardımlaşma duygusunun oluşmasına ve gelişmesine katkı sağlıyor.
EKOLOJİK TARIM VE SAĞLIKLI BESLENME BİLİNCİ
Yeryüzü Derneği, ekolojik yaşamı desteklemek amacıyla bir akademisyen, eczacı, doktor, sivil toplum uzmanı ve halkla ilişkiler uzmanının 2009 yılında biraraya gelmesiyle kurulmuş bir dernek. Son zamanlarda ismini kent bahçeleri projesiyle birlikte sıklıkla duyurdu. Sürdürülebilir yaşam prensiplerinin hayata geçirilmesini sağlamak, ekolojik, paylaşımcı ve doğayı koruyan toplumun gerçekleşmesi için faaliyetler düzenlemek, bu tür faaliyetlerin düzenlenmesini teşvik etmek, bu konuda çalışmalar yürüten kişi ve kuruluşlara destek vermek, enteraktif eğitim faaliyetleri düzenleyerek toplumun konu ile ilgili bilgi ve birikimini arttırmak derneğin kuruluş amacı. Ayrıca, dernek, sürdürülebilir yaşam, organik tarım, yenilenebilir enerji, iklim değişikliği, kırsal kalkınma, eğitim ve kültüralanında da faaliyet gösteriyor. Dernek, uyguladığı projeler aracılığıyla doğa ile insanın kent yaşamında biraraya gelmesine ortam hazırlarken, ekolojik tarım ve sağlıklı beslenme bilincini de geliştirmeye