Türkiye'nin ilk Doğa Bilimleri Merkezi Kadıköy'de!
Fransız Lisesi Saint- Joseph, 140. yıl kutlamaları kapsamında Türkiye’nin ilk 'Doğa Bilimleri Merkezi'ni Kadıköy’e kazandırdı. Osmanlı Sultanlarının ilim ve fende gelişmek için yayınlattığı özel fermanlarla temelleri atılan Merkezi araştırmak için çok önemli bilim kuruluşları sırada bekliyor. Merkez şimdilik bilim amaçlı geziler için öğrencilere hizmet edecek.
Adına yakışır bir açılışla Kadıköy’e Türkiye’nin ilk Doğa Bilimleri Merkezi’ni kazandıran Saint- Joseph Lisesi, Türk bilim tarihinin gelişmesine ışık tutacak 140 yıllık bir çalışmanın da önünü açmış oldu. Sadece Türk bilim tarihi mi? Kadıköy Moda’daki Doğa Bilimleri Merkezi’nde bulunan orijinal objeler dünya bilim tarihinin de gelişmesine katkıda bulunabilecek cinsten.
Fransa'nın Türkiye Büyükelçisi Bernard Emie’nin açılışını yaptığı Doğa Bilimleri Merkezi 140 yıllık uzun bir çalışmanın ürünü olup, Türkiye’nin en zengin doğa bilimleri koleksiyonunu içeriyor. 140 yıl önce İstanbul Saint-Joseph Lisesi’nde görev yapan frerlerin çabalarıyla Türkiye coğrafyasından örnekler toplanarak biraraya getirilmiş. Türkiye’nin bu en zengin fauna koleksiyonu, Osmanlı sultanlarının, bilhassa II. Abdülhamit’in, Osmanlı’nın bilim ve fende ilerlemesi için yayınlattığı, “Anadolu’da yaşayan her hayvan türünden 2’şer tane avlama” özel fermanıyla hayat bulmuş.
19.yüzyıldan başlayarak bugünlere dek zengin ve titiz bir arşivleme çalışması gerçekleştiren Saint-Joseph Lisesi yetkilileri; doğa bilimleri uzmanları ve restoratörlerinin desteğiyle dört yıl süren çalışmalar sonucu merkezi bugünkü görüntüsüne kavuşturuldu. Merkez, hem doğa meraklıları hem de öğrenciler için eşsiz bir pedagojik değer taşıyor.
Laurent ve Yaprak Chapdelaine’in yürüttüğü projede, koleksiyonların restorasyonunu Xavier Filoreau üstlenmiş. Onbinlerce hayvan çeşidinin farklı tekniklerle korunup, doldurulup sergilendiği merkezde günümüzde Anadolu’da ve dünyada tamamıyla soyu tükenmiş türlerin var olması da dikkat çekiyor.
Su altı dünyası canlılarının, memelilerin, kuşların, eklembacaklıların ve binlerce farklı kayaç türünün bulunduğu tematik sergi salonları ülkemizdeki zengin biyodiversiteye (biyoçeşitliliğe) dikkat çekerken aynı zamanda bu çeşitliliğin ne kadar hassas ve insan etkinliklerine karşı ne denli savunmasız olduğuna da sessizce tanıklık ediyor.
HERBORYUM BOTANİK BİLİMİ İÇİN ÇOK İLGİ ÇEKİCİ
Saint- Joseph Lisesi Doğa Bilimleri Merkezi’nde 20 binden fazla hayvan sergileniyor. Örneğin; yaklaşık 100 yıl önce Sarayburnu açıklarında avlanmış 250-300 kiloluk Akdeniz foku ilginizi çekmez mi? Gözlerine bakınca sanki 100 yıl öncesinden size bakıyor gibi masum. Günümüzde Akdeniz fokları nesli tükenmek üzere olan cinsler arasında. Ege ve Akdeniz’de yaşıyorlar ve dünyada sayıları 650’yi geçmiyor.
80-90 yıl önce Kurbağalıdere’de lise öğrencileri tarafından avlanan filamingolar, kara ve beyaz leylekler; Polonezköy, Riva, Ağva ve İstanbul’un diğer yerlerinden avlanan geyikler, dağ keçileri, tilkiler daha neler neler…
100 küsür yıl önce okulun maskotu haline gelen şirin ayıcık da unutulmamış Doğa Bilimleri Merkezi’nde. O yıllarda öğrencilerin çok sevdiği minik ayıcık ölünce 1919 yılında doldurma tekniğiyle saklanmış. Şimdi merkezin önemli bir köşesinde gelenleri tebessümle karşılıyor sanki.
50-60 yıl önce soyu tükenen Anadolu kaplanının doldurma tekniğiyle saklanmış 1 örneği Doğa Bilimleri Merkezi’nde. Doldurulan ve saklanan 5 tanesi de Almanya, Paris gibi ülke ve kentlerde saklanıyor. Merkezde bin 500 fosilin yanı sıra 3 bin çeşit mineralin bin 500 kadarı sergileniyor. Doğa Bilimleri Merkezi’nde öyle bir kaynak var ki bugün bir çok bilim kuruluşu için çok önemli bir değere sahip. 71 ciltten oluşan ve 35 bin farklı bitki çeşidinin bulunduğu Herboryum, bilim dünyası için araştırılabilirlik açısından büyük önem taşıyor ve bugün incelemek isteyen çok önemli kurumlar mevcut. Merkezde yalnızca 1 cildi sergileniyor.
PARİS DOĞA TARİHİ MÜZESİ UZMANLARI İNCELEDİ VE…
Türk Müdür Başyardımcısı Ender Üstüngel Doğa Bilimleri Merkezi projesinin oluşmasında Prof. Dr. Mehmet Sakınç’ın yönlendirmesinin çok önemli olduğunu belirterek, Sakınç’a teşekkürlerini gazetemiz aracılığıyla bir kez daha iletiyor. 2004 yılında merkez oluşturma fikrinin doğduğunu söyleyen Üstüngel, öğrencilere açık olan merkezin paha biçilemez eserlere sahip olduğunu ifade ediyor. Eserlerle ilgili olarak Türk bilim adamlarının çok değerli yorumlarının yanı sıra Paris Doğa Tarihi Müzesi uzmanlarına da koleksiyondaki eserleri gösterdiklerini, Paris’ten gelen bir uzmanın 4 buçuk yıl eserleri incelediğini ve merkezin bilim dünyası açısından değerli objelere sahip olduğunu raporunda belirttiğini anlatan Üstüngel, merkez ile ilgili olarak yapılacak daha çok şey olduğunu söylüyor.
140 YILLIK GEÇMİŞE SAHİP BİR EĞİTİM KURUMU
Türkiye'nin köklü liselerinden biri olan Saint-Joseph Fransız Lisesi 140. kuruluş yıldönümünü 9 Ekim- 16 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirdi. Bir hafta süresince yerli ve yabancı sanatçıların da katılımıyla sosyal bilimler, doğa bilimleri ve sanat alanında birçok organizasyona ev sahipliği yapan Saint-Joseph, performanslar, tiyatro gösterileri, kısa metraj gösterimleri, sergiler, yarışmalar ve ünlü Saint-Joseph'lilerin katıldığı konferanslarla renklendi. Kuruluşun 140. yılında gerçekleştirilen en önemli etkinlik ise 9 Ekim Cumartesi günü gerçekleştirilen Doğa Bilimleri Merkezi'nin açılışı oldu. Doğa Bilimleri Merkezi’nde Anadolu ve dünyada soyları tamamen tükenmiş on binlerce hayvan çeşidi farklı tekniklerle korunup, içleri doldurularak sergileniyor.
Ünlü fotoğraf sanatçısı Jose Reina'nın gözünden merkezde yer alan hayvan türlerinin kendi bakış açılarını sergiledikleri fotoğraflar da oldukça ilgi çekici.
ÖNEMLİ İSİMLER MEZUN OLDU
Saint- Joseph Lisesi 1857 yılında Avrupa Yakası'nda, Beyoğlu'nda kuruldu. 1870 yılında Kadıköy'e taşındı. Türk Milli Eğitim Bakanlığı'nın denetimi altında işleyen bir kurum olup, Özel Öğretim Genel Müdürlüğü'ne bağlı olan liseden günümüze kadar içinde akademisyen, siyasetçi, politikacı, diplomat, öğretmen, iş adamları, sporcu, sanatçı, yazar olan birçok kişi yetişti.
1988 yılından bu yana karma eğitim veren Saint-Joseph Lisesi, ilk kız mezunlarını ise 1996 yılında verdi. Kadıköy Saint-Joseph Lisesi de İstanbul Saint-Michel Lisesi ve İzmir'deki Saint-Joseph Lisesi gibi; 1680 yılında Fransa'da Jean-Baptiste de La Salle tarafından kurulan ve günümüzde dünyada geniş bir eğitim ağına sahip lasalyen okullar ailesinden.
Mustafa SÜRMELİ