Validebağ'ın kuşları da direniyor
Dört yıldır Validebağ Korusu’ndaki kuşları fotoğraflayan ve seslerini kaydeden Murat Koçaş ile konuştuk. Koçaş, yapılaşma ile doğal habitatları yok edilen kuşların hayatta kalma şanslarının azaldığına işaret ediyor
Korona virüsü salgını, kent içinde nefes alabileceğimiz yeşil alanların önemini bir kez daha anlamamızı sağladı. Yürüyüş yapmak, dinlenmek, toprağa basmak, ağaçların ve de kuşların sesini dinlemek, şüphesiz günümüzü iyi geçirmemizi sağlayan şeylerden biri. Validebağ Korusu da, betona gömülen bu şehrin nefes alınabilecek noktalarından biri. Elbette sadece insanlar için değil korudaki tüm canlılar için bir hayat alanı.
Bazıları kalıcı bazıları ise misafir olan kuşlar da korunun en önemli canlı topluluklarından biri. Validebağ Korusu’nun kuşlarını kuş gözlemcisi ve fotoğrafçısı Murat Koçaş ile konuştuk. Koçaş, korudaki yapılaşma girişimlerine dikkat çekerek, “Kuşlara yuva görevi yapan çalılıklar, ağaçlar olduğu haliyle korunmalı. Su kaynağına ulaşımlarına engel teşkil edecek yapılaşmalar olmamalı. Kuşların yağmur sonrası beslendiği geniş çayırlık alanlar korunmalı.” diyor.
ağaç incir kuşu
127 KUŞ TÜRÜ KAYIT ALTINDA
Validebağ Korusu'nda ne zamandır gözlem yapıyorsunuz?
Validebağ Korusu’nda yaklaşık dört yıldır düzenli gözlemler yapıyorum.
Korunun özelliği nedir?
Koru şehrin ortasında farklı habitatları içinde barındıran geniş bir yeşil alan olması ile özel bir yer. Hem insanlar için bir kaçış noktası hem de yaban hayat için bir sığınak.
benekli sinekkapan
Korunun kuşlar için önemli olduğunu biliyoruz. Hem göç mevsiminde hem de normal zamanlarda kuşların yuvası diyebiliriz koru için. Koruyu bu anlamda nasıl tanımlıyorsunuz?
Koru, 20 farklı türe yaz kış ev sahipliği yapan bir yaşam alanı. Bu türler koruda ürüyorlar, yavrularını büyütüyorlar. Diğer yandan bahar aylarında birçok kuş türü göç yolunda koruda soluklanıyor. Birkaç gün boyunca dinlenip besleniyor, göçe devam edebilmek için güç topluyor. Koruda kışlayan ve sadece yaz aylarını koruda geçiren türler de söz konusu.
Şu ana kadar tespit edilen türler hangileri?
Koruda şu ana kadar gözlemlenen tür sayısı 127. Bu türlerin bir kısmı koruya inemeyen göç yolunda koru üzerinden uçan kuşlar. Bu gruba büyük yırtıcı kuşları, balıkçılları ve karabatakları örnek verebiliriz. Koruda beslendiği, konakladığı kısacası korudan istifade ettiği gözlemlerle ve fotoğraflarla doğrulanmış kuş türü sayısı ise 110’un üzerinde. Baştankaralar, ağaçkakanlar, ötleğenler ve papağanlar örnek olarak verilebilir.
dağ bülbülü
KORU ONLARIN SIĞINAĞI
İstanbul'un kuşları açısından korunun önemi nedir? Yoğun bir yapılaşmanın ortasında kalan büyük bir yeşil alandan bahsediyoruz çünkü.
Kuşların en güçsüz ve savunmasız olduğu dönem göç dönemi. Bazen hava koşulları kuşları ideal seyahatlerinden saptırıp zor durumlara düşürebiliyor. Böyle anlarda koru, betonlaşmış şehrin içinde kuşların dinlenebileceği, beslenip güçlenebileceği onları hayata bağlayan bir sığınak görevi görüyor.
Yapılaşma arttıkça kuş türlerinin azalması da söz konusu olmuş mudur? Yüksek katlı binalar yapıldı son zamanlarda. Bunun etkisi nedir sizce?
Öncelikle kuşların modern insan henüz var olmamışken dahi çok benzer formda var olduğunu, bu bölgelerde yaşadığını ve bu rotalarda göç ettiğini bilmemiz gerekiyor. Sonradan gelenler biziz, bunu kabul etmeliyiz. Tabii ki yapılaşmanın kuş popülasyonuna etkisi çok büyük. Özellikle su kaynakları, kuşlar için hayati önem taşır. Bir zamanlar koruda aktığı rivayet edilen derenin şimdi cılız bir akıntıdan ibaret olması da şehirleşme etkisiyle meydana gelmiş bir durum. Yapılaşma ile doğal habitatlarının yok edilmesi ve kuşların dar bir alana sıkışması da çok önemli bir problem. Bunun neticesinde türler, yuva ve besin için birbirleriyle rekabete giriyor ve yenilenin yaşama şansı kalmıyor. Bu da bazı kuş türlerinin popülasyonunun önemli ölçüde azalmasına yol açıyor.
Öte yandan yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda kuşların doğal olmayan ölüm sebepleri arasında ilk iki sırada evcil hayvan saldırıları ve yüksek binalarda önlem alınmamış camlara çarpma sonucu ölümler yer alıyor. Bu iki sebepte de ana kaynak insan ve yapılaşma.
küçük ağaçkakan
“DOĞAL ORTAMLARI KORUNMALI”
Koruda bir yapılaşma da söz konusu. Aydınlanma direklerinin kurulacağı söyleniyor. Aynı zamanda çimlendirme projesi de gündemde. Bütün bunlar korudaki kuş varlığını nasıl etkiler?
Ben doğal alanlarımızı korumamız gerektiğini düşünüyorum. Müdahale zaruri ise de bu müdahaleler doğal hayat gözetilerek yapılmalı. Mesela insanlar için kullanışsız ve çirkin görülebilen çalılıklar maskeli ötleğenler için yavrularını büyüttükleri korunaklı bir yuva anlamına geliyor olabilir. Kurumuş ağaçlar ağaçkakanların özellikle tercih ettiği yuvalardır. Onları yok etmek bu sevimli aileleri de yok etmek anlamına gelir. Aydınlatmanın da konaklayan kuşlara olumsuz etkileri olacaktır.
Korudaki kuşları korumak için neler yapılmalı?
İlk olarak kuşlara yuva görevi yapan çalılıklar, ağaçlar olduğu haliyle korunmalı. Su kaynağına ulaşımlarına engel teşkil edecek yapılaşmalar olmamalı. Kuşların yağmur sonrası beslendiği geniş çayırlık alanlar korunmalı. Öte yandan bu cevabım biraz tepki çekebilir ama evcil kedilerin nüfusu koruda kontrolsüz bir şekilde artıyor ve bu durum kuş varlığını çok olumsuz etkiliyor. Gözlemlerimiz sırasında göç döneminde yorgun düşmüş kuşların sıklıkla kediler tarafından avlandığını görüyoruz. Uzun dönemli bir planlamayla kuşlar üzerindeki kedi baskısı mutlaka azaltılmalı.
yaz atmacası
“ÖZGÜRLÜK VE NEŞE AZALIR”
İstanbul'daki kuş varlığının kent yaşamına olumlu etkileri nelerdir?
Birçok kuş türü mitolojide ve tarihte dost ve iyi olarak simgelenir. Bunun kökeninde de karşılıklı fayda var. Birçok kuş türü tarım zararlısı olarak görülen böcek ve kemirgenleri avlar. Bu durum da onların popülasyonunu kontrol altında tutup şehir yaşamına zarar vermelerini engeller. Öte yandan tohum ile beslenen kuşların tozlaşmada ve ağaç tohumlarının toprakla buluşmasında önemli rolleri vardır.
Her şeyden önce kuşların şarkıları insanların dinlediği ilk melodidir. Kuş cıvıltıları güzel ve güneşli bir günün habercisidir. Öte yandan kuşlar uçmak gibi insanların yapamadığı bir eylemi gerçekleştirerek bize ilham kaynağı olmuşlardır. Uçma eylemini özgürlükle bağdaştırırız. Ayrıca güzel renkleri ve sevimli hareketleriyle neşe kaynağıdırlar. Kuşların azalması bizi psikolojik olarak etkiler. Müziğin, özgürlüğün, neşenin azalması gibidir.
Daha fazla fotoğraf ve bilgi için Validebağ'ın Kuşları adlı Instagram hesabını takip edebilirsiniz.