Tarihi okulun bitmeyen restorasyonu
Beş yıl önce restorasyon projesi nedeniyle boşaltılan Rasimpaşa Mahallesindeki Osmangazi İlkokulu’nda ara verilen restorasyon çalışmaları, 2022 yılının sonunda yeniden başladı
Kadıköy’ün tarihi okullarından ve önemli mimari yapılarından biri olan Osmangazi İlkokulu’nda restorasyon çalışmaları sürüyor. 2017 yılından beri restorasyon çalışmalarının gündeminde olan Rasimpaşa Mahallesi’ndeki tarihi binada, 2022 yılının sonunda restorasyon çalışmaları yeniden başlatıldı. İstanbul Valiliği’nin denetiminde sürdürülen çalışmaların ne zaman tamamlanacağı belli değilken, tarihi binanın tekrar eğitim-öğretim için kullanılacağı da meçhul.
VAKFA DEVREDİLMİŞTİ
Osmangazi İlkokulu Kadıköy’deki ve İstanbul’daki ender tarihi yapılardan biri. Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu, 1981 yılında aldığı kararla okulu tescillemişti. İstanbul V Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu da 2006 yılında aldığı kararla tescil kaydının devamına ve yapının ikinci derecede koruma grubuna dahil edilmesine karar vermişti. Mahalle sakinleri de uzun yıllardır tarihi binanın okul olarak kalması için mücadele etse de bina 2017 yılında kapatıldı ve öğrenciler başka okullara gönderildi. 2013 yılında ise Osmangazi İlkokulu taşınmazının tapusu Selimi Evvel Vakfı’na devredilmişti.
MİMARİ ÖZELLİKLERİ
Mimar ve akademisyen Dr. Meryem Müzeyyen Fındıkgil’in 2001 yılında hazırladığı “19. Yüzyıl İstanbul’unda Alman Mimari Etkinliği” adlı doktora tezinde okulun yapımı, özellikleri ve eğitimi hakkında detaylı bilgilere ulaşmak mümkün. Tezde yer verilen bilgilere göre; okulun yarım kat yükseltilmiş zemin katında, 40 metrekarelik üç sınıf tasarlanır. Okul mimarisinde, Pera’daki Alman okul binası yapımında tanımlanan dönemin gereksinimleri dikkate alınır. Merdiven kollarının genişliği, koridor eni, pencere sayısı ve büyüklüğü, kapı genişliği dönemin beklentilerine uygun şekilde düzenlenir.
ÇOCUKLARI İÇİN İNŞA ETMİŞLER
Fındıkgil’in tezinde yer alan bilgilere göre, İstanbul’da 19. yüzyıl ortasında Protestan Kilisesine bağlı ve Prusya himayesinde ilk Alman okulu açılır. Daha sonraki yıllarda ise Bağdat Demiryolunun imtiyazları bir Alman şirketi tarafından alınınca, pek çok Alman vatandaşı proje için İstanbul’a gelerek, burada çalışmaya ve aileleriyle birlikte İstanbul’da yaşamaya başlar. 1873’te Pera’da kurulan okul, demiryolcuların çalıştıkları ve yaşadıkları alanlara uzak bir yerdedir. Özellikle ilkokul yaşındaki çocukların bu okula ulaşmaları o yıllarda olanaksızdır. Bu nedenle Bağdat Demiryollarının inşaatı ile görevlendirilen şirket, çalışanlarının çocuklarına hizmet vermek üzere yeni okullar kurar. Amaç, öğrencilerin anadillerinde eğitim görebilmesidir. Haydarpaşa’daki Alman Okulu’nun kuruluş hikayesi de bu şekilde başlar.
28 Ekim 1903 tarihli Kölnische Zeitung’daki makalede Haydarpaşa’daki yeni okulun tamamlandığı, gerek öğretmenlerin gerekse yuvayı yönetecek rahibenin lojmana kavuştukları belirtilir. Okula o tarihte 48 öğrenci başvurur. 134 bin Mark harcanarak inşa edilen yapının finansmanında, Alman endüstrisinin yanı sıra Tünel’deki Alman okulunda da hizmetleri bulunan Wülfing ve Otto Kapp’ın katkıları büyüktür. 15 Mart 1904 tarihinde Pera’daki Alman/İsviçre okul yönetimi tarafından Alman Konsolusluğuna gönderilen mektupta Haydarpaşa’daki yeni yapının 22 Ekim 1903’te Alman İmparatoriçesinin yaş gününde açıldığı anımsatılır. Belgeye göre yapıda dört sınıflı temel eğitim, anaokulu ve dört öğretmen için lojman ile servis birimleri yer alır. Okulda iki asli öğretmenle birlikte el işi ve beden eğitimi dersleri için bir yardımcı öğretmen, bir Türkçe öğretmeni ve bir anaokulu öğretmeni görev yapar.
Almanlar Türkiye’den ayrıldıktan sonra boş kalan tarihi bina 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarafından satın alınır. Bu yıldan sonra yapı Osmangazi İlkokulu, sekiz yıllık eğitim yasasının ardından ise Osmangazi İlköğretim Okulu adını alır.