'İnkılâbı tüttüren bir ocak'
Cumhuriyet döneminin aydınlanma kurumu Halkevleri, bugün halk eğitim merkezleri adıyla varlığını ve misyonunu sürdürüyor. Kadıköy Halk Eğitim Merkezi, 80. yaşını kutluyor
Gökçe UYGUN
“Yapı manen kurulur ve şekillenir. Nitekim Türk inkılâbı ilk önce gönüllerde kuruldu. Sonra savaş alanlarında ordu, Ankara yalçınlarında devlet oldu, bütün memlekette mimarisi, sanatı, edebiyatı, fenni, ilmi ile yeni bir şekil aldı. Kadıköy Halkevi böyle güçlü bir maneviyatın sembolüdür. 1934’te Kadıköylüler İnkılâpçı, Cumhuriyetçi, Halkçı idiler. 1935’te bir Kadıköy Halkevi bu ruha kılış teşkil etti. 1939’da ruh kılıfına sığamadı. Tavanlar basık, odalar dar, yer kıyafetsiz geldi. Sesler sığınacak kubbe, sözler çarpacak duvar aradı. İman ve istek; toprağın bu en kuvvetli iki hissi 1934’de bugünkü Kadıköy Halkevi, Kadıköyünde inkılabı tüttüren bir ocak olmuştur.”
Kaynağı net olarak bilinmeyen bu ifadeler, Cumhuriyet’in ilk yıllarında bireysel ve toplumsal aydınlanmayı sağlayan Halkevleri içinde en önemlilerinden biri olan Kadıköy Halkevi’ne vurgu yapıyor. İçinde bulunduğumuz 2015 yılı, Halkevleri’nin 80. yılı. Biz de bu vesileyle, bir dönem Kadıköyü’nün sosyal yaşamına damgasını vuran Kadıköy Halkevi’nin köklü geçmişine göz attık…
Yıl 1935. Ülkenin pek çok yerinde kurulan Halkevleri’nden birinin de Kadıköy’de açılmasına karar verildi. Kadıköy halkından 6000 lira toplanarak bir bina kiralandı ve çalışmalara başlandı. Bu merkezde başta okuma-yazma olmak üzere çok çeşitli dallarda kurslar açıldı. Kadıköylülerin bu kurslara ilgisi yoğun oldu. Nitekim Kadıköy Halkevi Reisi Celal Esad Arseven de açılış töreninde yaptığı konuşmada, kurslara kayıt rakamlarının yüksekliğine işaret ederek, “bu istek bize gösteriyor ki Kadıköylülerin çoktan buna ihtiyacı varmış demişti.
KONSERLER, KOŞULAR, SERGİLER
İstanbul’un en faal halkevlerinden olan Kadıköy Halkevi’nde sadece kurslar değil, fikirsel ve sanatsal üretimler de yapılıyordu. Örneğin ünlü ressam İbrahim Çallı önderliğindeki güzel sanatlar şubesince Süreyya’da büyük konserler veriliyor, resim ve heykel sergileri açılıyordu. Mimari Şube ev yapmak isteyen Kadıköylülere rehberlik ederken, Sosyal Şube ise ihtiyaç sahibi Kadıköylülere çeşitli yardımlarda bulunuyordu. Konser, organizasyonlar, konferanslar birbirini takip ederken, tiyatro heveslisi Kadıköylüler sahne deneyimi yaşıyor, müzik tutkunları enstrüman öğreniyor, sporseverler de kır koşularında buluşuyordu. Kadıköylülerin bireysel gelişimlerine olduğu kadar, bizzat Kadıköy’ün kendisine de katkı sunan halkevi bünyesinde ilçenin tarihi de araştırılıyordu. Hatta sağda solda bulunan tarihi taşlar küçük müzede bile toplanmıştı.
1948-50 arasında en yoğun dönemini yaşayan Kadıköy Halkevi, başta Kadıköy halkı olmak üzere esasen tüm İstanbul’un sosyal ve sanatsal yaşamına unutulmaz katkılar sunmuştu. Bu güzide kurum, tıpkı diğer halkevleri gibi 1951 yılında kapatıldı. Köklü halkevi geleneği bugün bile Kadıköy sakinlerinin anılarında yaşmaya devam ediyor…
HALKIN EĞİTİMİNDE 80 YIL
Dönemin ‘halkevi’, şimdinin ‘Kadıköy Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu’ da geçmiş dönem misyonuyla çalışmalarını sürdürüyor. Merkezin Müdürü Hülya Narsap, “Böylesine köklü bir kurumu yönetmenin şansını ve sorumluluğunu hissediyorum. Yaklaşık 1 yıldır görevdeyim. Yeni projelerle Kadıköy’e yeni faydalar sağlamak için hizmet veriyoruz’’ diyor. Her yıl ortalama 12-13 bin civarı kişinin, onlarca farklı branştaki kurstan yararlandığı KHEM’de taleplere göre kurslar açılıyor. Narsap’ın söylediğine göre amaç A’dan Z’ye herkese, her alanda eğitim sunabilmek… Bu kurslar ile hem bireylere eğitim hizmeti veriliyor hem de istihdama katkı sunuluyor. Tiyatro, konser ve seminer gibi pek çok etkinlikle de Kadıköy halkına hizmet veren KHEM, bünyesinde 550 kişilik bir konferans salonu ve 500 metrekarelik bir spor salonu olan Türkiye’de tek halk eğitim merkezi olarak da öne çıkıyor. Merkezin pek çok sanatçı yetiştirdiğini vurgulayan Hülya Narsap, “Tüm bunlar bizim aynı zamanda bir kültür merkezi olarak da hizmet vermemize vesile oluyor. 80 yıllık eğitim, bilim, kültür ve sanat yolculuğumuzda yetişkin eğitiminde üstlendiğimiz misyonu en iyi şekilde taşımaya çalışıyoruz” ifadesini kullanıyor.
Kaynağı net olarak bilinmeyen bu ifadeler, Cumhuriyet’in ilk yıllarında bireysel ve toplumsal aydınlanmayı sağlayan Halkevleri içinde en önemlilerinden biri olan Kadıköy Halkevi’ne vurgu yapıyor. İçinde bulunduğumuz 2015 yılı, Halkevleri’nin 80. yılı. Biz de bu vesileyle, bir dönem Kadıköyü’nün sosyal yaşamına damgasını vuran Kadıköy Halkevi’nin köklü geçmişine göz attık…
Yıl 1935. Ülkenin pek çok yerinde kurulan Halkevleri’nden birinin de Kadıköy’de açılmasına karar verildi. Kadıköy halkından 6000 lira toplanarak bir bina kiralandı ve çalışmalara başlandı. Bu merkezde başta okuma-yazma olmak üzere çok çeşitli dallarda kurslar açıldı. Kadıköylülerin bu kurslara ilgisi yoğun oldu. Nitekim Kadıköy Halkevi Reisi Celal Esad Arseven de açılış töreninde yaptığı konuşmada, kurslara kayıt rakamlarının yüksekliğine işaret ederek, “bu istek bize gösteriyor ki Kadıköylülerin çoktan buna ihtiyacı varmış demişti.
KONSERLER, KOŞULAR, SERGİLER
İstanbul’un en faal halkevlerinden olan Kadıköy Halkevi’nde sadece kurslar değil, fikirsel ve sanatsal üretimler de yapılıyordu. Örneğin ünlü ressam İbrahim Çallı önderliğindeki güzel sanatlar şubesince Süreyya’da büyük konserler veriliyor, resim ve heykel sergileri açılıyordu. Mimari Şube ev yapmak isteyen Kadıköylülere rehberlik ederken, Sosyal Şube ise ihtiyaç sahibi Kadıköylülere çeşitli yardımlarda bulunuyordu. Konser, organizasyonlar, konferanslar birbirini takip ederken, tiyatro heveslisi Kadıköylüler sahne deneyimi yaşıyor, müzik tutkunları enstrüman öğreniyor, sporseverler de kır koşularında buluşuyordu. Kadıköylülerin bireysel gelişimlerine olduğu kadar, bizzat Kadıköy’ün kendisine de katkı sunan halkevi bünyesinde ilçenin tarihi de araştırılıyordu. Hatta sağda solda bulunan tarihi taşlar küçük müzede bile toplanmıştı.
1948-50 arasında en yoğun dönemini yaşayan Kadıköy Halkevi, başta Kadıköy halkı olmak üzere esasen tüm İstanbul’un sosyal ve sanatsal yaşamına unutulmaz katkılar sunmuştu. Bu güzide kurum, tıpkı diğer halkevleri gibi 1951 yılında kapatıldı. Köklü halkevi geleneği bugün bile Kadıköy sakinlerinin anılarında yaşmaya devam ediyor…
HALKIN EĞİTİMİNDE 80 YIL
Dönemin ‘halkevi’, şimdinin ‘Kadıköy Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu’ da geçmiş dönem misyonuyla çalışmalarını sürdürüyor. Merkezin Müdürü Hülya Narsap, “Böylesine köklü bir kurumu yönetmenin şansını ve sorumluluğunu hissediyorum. Yaklaşık 1 yıldır görevdeyim. Yeni projelerle Kadıköy’e yeni faydalar sağlamak için hizmet veriyoruz’’ diyor. Her yıl ortalama 12-13 bin civarı kişinin, onlarca farklı branştaki kurstan yararlandığı KHEM’de taleplere göre kurslar açılıyor. Narsap’ın söylediğine göre amaç A’dan Z’ye herkese, her alanda eğitim sunabilmek… Bu kurslar ile hem bireylere eğitim hizmeti veriliyor hem de istihdama katkı sunuluyor. Tiyatro, konser ve seminer gibi pek çok etkinlikle de Kadıköy halkına hizmet veren KHEM, bünyesinde 550 kişilik bir konferans salonu ve 500 metrekarelik bir spor salonu olan Türkiye’de tek halk eğitim merkezi olarak da öne çıkıyor. Merkezin pek çok sanatçı yetiştirdiğini vurgulayan Hülya Narsap, “Tüm bunlar bizim aynı zamanda bir kültür merkezi olarak da hizmet vermemize vesile oluyor. 80 yıllık eğitim, bilim, kültür ve sanat yolculuğumuzda yetişkin eğitiminde üstlendiğimiz misyonu en iyi şekilde taşımaya çalışıyoruz” ifadesini kullanıyor.
CUMHURİYET IŞIĞI; HALKEVLERİ
Halkevleri, Cumhuriyet döneminde ülkenin sosyal ve kültürel kalkınmasına katkı amacıyla, 19 Şubat 1932’de, 14 şehirde açılmıştı. Halkevleri, edebiyattan güzel sanatlara, spordan kütüphaneciliğe dek pek çok farklı dalda halka hizmet veriyordu. Ülkenin dört bir yanında 1932-1951 arasında faaliyet gösteren halkevleri, dönemin en kapsamlı ve yaygın halk eğitimi kurumları olarak kültürel yaşamın dönüştürülmesine ve modernleştirilmesine benzersiz katkılar yaptı. 1951’de kapatılan Halkevleri’nin malları hazineye devredildi. 1960 darbesi sonrasında Halkevleri, 21 Nisan 1963’te bir dernek statüsünde, bağımsız bir demokratik kitle örgütü olarak tekrar kuruldu. Toplumsal muhalefetin önemli merkezlerinden biri olan Halkevleri, 80 darbesiyle tekrar kapatıldı. 1987’de tekrar faaliyete geçti. Halkevleri günümüzde hem siyasi bir muhalefet kurumu, hem de halk eğitim merkezleri olarak iki farklı şekilde varlığını sürdürüyor.