1 Mayıs’ın gündemi: KIDEM TAZMİNATI!
İşçiler bu yılki 1 Mayıs’ı “mezarda kıdem” dedikleri Kıdem Tazminatı Yasası’nın gölgesinde kutluyor. Kıdem tazminatı değişikliğinin ne anlama geldiğini Avukat Murat Özveri’yle konuştuk
Milyonlarca işçi 1 Mayıs günü birden fazla taleple alanlarda olacak. Bu taleplerin arasında son günlerde sıkça gündeme gelen kıdem tazminatı düzenlemesi ve Bireysel Emeklilik Sistemi başta geliyor. Çalışma ve Toplum Dergisi Yayın Yönetmeni Av. Dr. Murat Özveri ile kıdem tazminatıyla ilgili düzenlemenin kimleri kapsadığını ve değişikliğin sonuçlarını konuştuk. Özveri, Kıdem Tazminatı Fon Yasası’nın kabul edilmesi halinde işçinin sadece emekli olması veya ölmesi halinde kıdem tazminatı hakkını kazanacağını ifade ediyor.
Kıdem tazminatı değişikliği kimleri kapsıyor?
Ortada somut bir tasarı olmadığı için detayları bilmiyoruz. Ancak bundan önceki tasarılarda, fon yasası çıktıktan sonraki çalışmaların fon kapsamına gireceği, fon yasasından önce doğan kıdem tazminatı hakkının var olan yasal düzenlemeye göre ödeneceği kararlaştırılmıştı.
Kıdem tazminatı değişikliği çalışanları nasıl etkileyecek?
Hala işveren tarafından haklı bir neden olamadan işten çıkartılan, işveren tarafından haklı neden iddiasıyla işten çıkartılıp da dava açıp haklı nedenin bulunmadığını kanıtlayan işçi kıdem tazminatına bir yıl çalışması koşuluyla hak kazanabiliyor. Ayrıca bir yılı dolduran işçiler, ücretleri eksik ödendiği ve çalışma koşulları ağırlaştırıldığı için, kısaca haklı nedenlerle iş sözleşmesini sona erdirdikleri durumlarda da kıdem tazminatına hak kazanmakta. Kıdem tazminatı halen, emekli olan işçiye, evlendiği için evlendikten sonraki bir yıl içinde işten ayrılan kadın işçiye, askere giden işçiye, işyeri dışında işlediği bir suç nedeniyle tutuklanan işçiye, iş koşulları nedeniyle sağlığı bozulan işçiye bir yılı doldurması koşuluyla ödenmek zorunda. Kıdem Tazminatı Fon Yasası kabul edilirse, bu yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren işçinin sadece emekli olması veya ölmesi halinde kıdem tazminatı hakkı doğacaktır.
Peki, bu değişikliğin olumsuz yanları neler?
Değişiklikle beraber kıdem tazminatı sadece emeklilik, belki uzun bir süre 15 yıl gibi prim ödeme ve ölüm halinde alınabilecek. Fonla birlikte her yıl için 30 günlük ücret olan tutar 15 günlük ücret ve daha altına inecek. Kıdem tazminatına esas ücrette sadece çıplak ücret baz alınacak, sosyal haklar kıdem tazminatı hesabında ise dikkate alınmayacak. Fon değerlendirmesi nedeniyle güvence ortadan kalkacak, işçiler denetleyemeyecek.
Bu değişikliğe neden ihtiyaç duyuldu?
Bence iktidarın acilen sıcak paraya gereksinimi var. Sermaye birikimi yetersiz olduğu için her hükümet zaman zaman değişik fonlar adı altında çalışanların ücretine el koyup, işverenlere ucuza bu fonları aktarmış. Kıdem tazminatı da bu durumun son örneğidir.
“KRİZİN FATURASI EMEKÇİLERE KESİLİYOR”
Konuyla ilgili DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu da bir açıklama yaptı. “Kıdem tazminatının fona devri kıdem tazminatının miktarını düşürecek, ödemesini zorlaştıracak ve işçilerin önemli bir iş güvencesi dayanağını ortadan kaldıracak.” diyen Çerkezoğlu şöyle devam etti: “Kıdem tazminatı fonu ile zorunlu hale getirilecek BES’in ‘entegre edilerek’, tıpkı İşsizlik Sigortası Fonunda yapıldığı gibi işverenleri ve bankaları fonlamak için kullanılması, krizde yüzde 99’un haklarının gasp edilerek yüzde 1’e kaynak aktarılması asla kabul edilemez. Bakan Albayrak EYT sorununu çözmek yerine emekliliği zorlaştıracak girişimler peşindedir.
Bakan Albayrak’ın slayt sunusu krizden çıkış için gerçekçi ve adil hedefler içermek bir yana krizin faturasını emekçilere ve halka yüklemeyi öngörmektedir. Hükümeti kıdem tazminatının fona devri, zorunlu BES ve reform adı altında sosyal güvenlik haklarını kısıtlayacak adımlar atmaması konusunda uyarıyoruz.
Ekonomik krizden çıkış için öncelikle demokratik hukuk devletini tesis edecek adımların atılması ve krize karşı emeğin haklarını koruyacak sosyal politika önlemlerinin alınması gerekiyor.”