10 yıllık banliyö serüveni
Uluslararası Şeffaflık Derneği, üç yıldır kapalı olan ve çalışmaların devam ettiği Haydarpaşa-Gebze banliyö tren hattının ne zaman biteceğini sordu. Derneğin hazırladığı raporda, şu ana kadar gerçekleştirilen iş miktarı göz önüne alınarak, kesin bir açılış takvimi belirlenmesi talep edildi
Errhan DEMİRTAŞ
Haydarpaşa-Pendik banliyö tren hattının hangi tarihte biteceği hala merak konusu. Üç yıldır trenlerin çalışmadığı hattın 2018 yılının başında biteceği açıklanmıştı. Şehir içi ulaşımda büyük kolaylık sağlayan trenleri yeniden kullanmak isteyen Kadıköylü ve İstanbullular, projenin ne aşamada olduğunu, çalışmaların ne zaman biteceğini merak ediyor. Ancak bu konuda yetkili kurumlar ve makamlar kamuoyunu bilgilendirmek için yeterli açıklamaları yapmıyor. Uzun zamandır çalışmaların devam ettiği Marmaray Projesi hakkında Uluslararası Şeffaflık Derneği de bir çalışma hazırlayarak, çalışmaların şeffaf yürütülmesi ve kamuoyunun bilgilendirilmesini talep etti.
“9 YILDA YÜZDE 18’İ TAMAMLANDI”
Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin hazırladığı çalışmada, “2013’te durdurulan banliyö seferleri sonrasında yapılan tek faaliyet, var olan kablo ve rayları kaldırıp toprak yığmak olunca, uzun süre boş bekleyen tarım amaçlı kullanma önerileri bile geldi. Trenlerin üzerinde gideceği raylar ise henüz ufukta gözükmüyor” denildi.
Açıklamada, Haydarpaşa-Gebze banliyö hattının en kalabalık yolcu kapasitesine sahip ana arterlerinden biri olduğu hatırlatılarak, şu bilgilere yer verildi:
* İki yıl olarak öngörülmüş yenileme çalışmaları 2006’da ihale edildi, ancak toplam 76 kilometrelik projenin yalnızca 13,6 kilometresi hizmete açılabildi. Bu oran; 9 yılda yüzde 18’lik bir kısmın tamamlandığı anlamına geliyor.
* Marmaray projesinin toplam 37 durağından şu an yalnızca 5 tanesi aktif.
* Marmaray’da sefer yapan 70 araç dışında, milyonlarca dolara alınan 370 araç Haydarpaşa’da ve diğer parklarda bekliyor.
10 YILDA NELER OLDU?
Marmaray Projesi kapsamında Gebze-Haydarpaşa, Sirkeci-Halkalı banliyö hatlarının iyileştirilmesi, inşaat, elektrik ve mekanik sistemler ihalesini Şubat 2006’da Alstrom (Fransız), Marubeni (Japon) ile Doğuş İnşaat’tan(Türk) oluşan AMD Demiryolu Konsorsiyumu kazandı.
AMD, Mart 2010’da düşük fiyat gerekçesiyle sözleşme kapsamında fesih bildiriminde bulundu. Ulaştırma Bakanlığı yüklenicinin ileri sürdüğü nedenleri geçersiz ilan etti. AMD, 13 Temmuz 2010’da uluslararası tahkime başvurdu.
Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin raporunda bu konuyla ilgili de şu açıklamalara yer verildi: “İlk sözleşmeye göre proje bitirme süresi, sözleşme şartları nelerdir ve fesih gerçekleşene kadar, Haziran 2007-Temmuz 2010 tarihleri arasında yapılan iş miktarı nedir bilmiyoruz. Kamu yararının söz konusu olduğu bir proje ihalesini her isteyen feshedebiliyor mu? Onu hiç bilmiyoruz.”
ALANIN ELİNDE KALDI
İlk ihaleyi 863 milyon 373 bin Euro’luk teklifiyle kazanan AMD Konsorsiyumunun işi bırakmasının ardından 25 Ekim 2011 tarihinde yapılan ikinci ihaleyi 1 milyar 42 milyon Euro teklifiyle Obrascan Huerta Loin(OHL) SA, Dimetronic SA (İspanyol) konsorsiyumu kazandı. İşin başlama tarihi 3 Kasım 2011, bitirme tarihi ise 18 Haziran 2015 olarak belirlendi, ancak Ağustos 2014’te 400 milyon Euro’luk ek bütçe istediği iddia edilen firma Nisan 2015’te çalışmaları durdurdu.
İspanyol konsorsiyum Gebze –Pendik arasını 2015’in sonunda; Halkalı Kazlıçeşme hattını Eylül 2016’da; Ayrılıkçeşme-Pendik hattını ise 2016’nın sonunda bitirmeyi taahhüt etmişti.
NE ZAMAN AÇILACAK?
Uluslararası Şeffaflık Derneği açıklamasında yenileme çalışmaları hakkında kamuoyunun belirli zamanlarda bilgilendirilmesi gerektiği belirtilerek, şu taleplerde bulunuldu:
* Sürecin olumsuz etkilerini yoğun olarak hisseden kamuoyu muhatap alınıp süreç tüm şeffaflığıyla açıklanmalı.
* Projenin tamamlanan kısmı, ihale süresinin aşımına yol açan yavaş ilerleyişin ve istenen ek bütçenin gerekçeleri açıklanmalı.
* Şu ana kadar gerçekleştirilen iş miktarı göz önünde bulundurularak gerçekçi bir açılış ilan edilmeli ve bu tarihe sadık kalınmalı.
2018 OLARAK AÇIKLANMIŞTI
Başbakan Binali Yıldırım, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı olduğu dönemde “Arkeolojik kazılar ve kamulaştırma gibi nedenlerden dolayı zaten ciddi bir süre kaybı var. Projenin daha yarısına gelmiş değiliz. Bundan sonraki geçecek süreyi geçmişte yaptığımız işin en az iki katını yapmak suretiyle projeyi tamamlayacağız. 4,5 yılı 2’ye böleceksiniz. Yaklaşık tarihi bulacaksınız. Bu tarih bizim için hedef olmakla beraber, asıl başaracağımız bu tarihin önünde bir tarihte bitirmektir. Her şey yolunda giderse daha önde bir tarihte bitirmeyi hedefliyoruz” açıklamasını yapmıştı.
KORUMA KARARI VAR
Haydarpaşa-Gebze ve Sirkeci-Halkalı arası demiryolu hatlarının Endüstriyel Demiryolu Mirası kapsamında koruma altına alınması için Birleşik Taşımacılık Sendikası ve Mimarlar Odası 30.07.2007 tarihinde Koruma Kurullarına başvuru yapmıştı. Haydarpaşa-Tuzla arası demiryolu hattı ve tesislerini değerlendiren İstanbul V Nolu Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu, 05.07.2010 tarih 2655 sayılı kararı ile Haydarpaşa Tuzla arasındaki birçok demiryolu yapısını (üst geçit köprü) ve parseli, tarihi eser ve sit alanı olarak tescilledi.
İstanbul V Nolu Kültür varlıklarını Koruma Kurulu 05.07.2010 tarih 2655 sayılı kararında; Haydarpaşa İskele binasının, Erenköy, Göztepe, Feneryolu, Suadiye, Bostancı ve Kızıltoprak İstasyon binası ve lokalinin tescilli olduğuna karar vermişti. Yine İstanbul V Koruma Kurulu’nun kararına göre hattın üzerindeki tarihi köprüler de korunması gereken eserler arasına alınmıştı. Ancak yeni proje ile birlikte eskiden 2 hat olan tren yolu 3 hata çıkarılacak. Bu köprülerin 3 hatlı demiryolu geçişine uygun olarak yapılmadığı için “aslına uygun bir şekildeé başka noktalara inşa edileceği açıklanmıştı. Kadıköy’de Ayrılıkçeşmesi ve Halitağa Caddesi üzerindeki iki tarihi köprünün taşınma çalışmaları hala devam ediyor.
“9 YILDA YÜZDE 18’İ TAMAMLANDI”
Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin hazırladığı çalışmada, “2013’te durdurulan banliyö seferleri sonrasında yapılan tek faaliyet, var olan kablo ve rayları kaldırıp toprak yığmak olunca, uzun süre boş bekleyen tarım amaçlı kullanma önerileri bile geldi. Trenlerin üzerinde gideceği raylar ise henüz ufukta gözükmüyor” denildi.
Açıklamada, Haydarpaşa-Gebze banliyö hattının en kalabalık yolcu kapasitesine sahip ana arterlerinden biri olduğu hatırlatılarak, şu bilgilere yer verildi:
* İki yıl olarak öngörülmüş yenileme çalışmaları 2006’da ihale edildi, ancak toplam 76 kilometrelik projenin yalnızca 13,6 kilometresi hizmete açılabildi. Bu oran; 9 yılda yüzde 18’lik bir kısmın tamamlandığı anlamına geliyor.
* Marmaray projesinin toplam 37 durağından şu an yalnızca 5 tanesi aktif.
* Marmaray’da sefer yapan 70 araç dışında, milyonlarca dolara alınan 370 araç Haydarpaşa’da ve diğer parklarda bekliyor.
10 YILDA NELER OLDU?
Marmaray Projesi kapsamında Gebze-Haydarpaşa, Sirkeci-Halkalı banliyö hatlarının iyileştirilmesi, inşaat, elektrik ve mekanik sistemler ihalesini Şubat 2006’da Alstrom (Fransız), Marubeni (Japon) ile Doğuş İnşaat’tan(Türk) oluşan AMD Demiryolu Konsorsiyumu kazandı.
AMD, Mart 2010’da düşük fiyat gerekçesiyle sözleşme kapsamında fesih bildiriminde bulundu. Ulaştırma Bakanlığı yüklenicinin ileri sürdüğü nedenleri geçersiz ilan etti. AMD, 13 Temmuz 2010’da uluslararası tahkime başvurdu.
Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin raporunda bu konuyla ilgili de şu açıklamalara yer verildi: “İlk sözleşmeye göre proje bitirme süresi, sözleşme şartları nelerdir ve fesih gerçekleşene kadar, Haziran 2007-Temmuz 2010 tarihleri arasında yapılan iş miktarı nedir bilmiyoruz. Kamu yararının söz konusu olduğu bir proje ihalesini her isteyen feshedebiliyor mu? Onu hiç bilmiyoruz.”
ALANIN ELİNDE KALDI
İlk ihaleyi 863 milyon 373 bin Euro’luk teklifiyle kazanan AMD Konsorsiyumunun işi bırakmasının ardından 25 Ekim 2011 tarihinde yapılan ikinci ihaleyi 1 milyar 42 milyon Euro teklifiyle Obrascan Huerta Loin(OHL) SA, Dimetronic SA (İspanyol) konsorsiyumu kazandı. İşin başlama tarihi 3 Kasım 2011, bitirme tarihi ise 18 Haziran 2015 olarak belirlendi, ancak Ağustos 2014’te 400 milyon Euro’luk ek bütçe istediği iddia edilen firma Nisan 2015’te çalışmaları durdurdu.
İspanyol konsorsiyum Gebze –Pendik arasını 2015’in sonunda; Halkalı Kazlıçeşme hattını Eylül 2016’da; Ayrılıkçeşme-Pendik hattını ise 2016’nın sonunda bitirmeyi taahhüt etmişti.
NE ZAMAN AÇILACAK?Uluslararası Şeffaflık Derneği açıklamasında yenileme çalışmaları hakkında kamuoyunun belirli zamanlarda bilgilendirilmesi gerektiği belirtilerek, şu taleplerde bulunuldu:
* Sürecin olumsuz etkilerini yoğun olarak hisseden kamuoyu muhatap alınıp süreç tüm şeffaflığıyla açıklanmalı.
* Projenin tamamlanan kısmı, ihale süresinin aşımına yol açan yavaş ilerleyişin ve istenen ek bütçenin gerekçeleri açıklanmalı.
* Şu ana kadar gerçekleştirilen iş miktarı göz önünde bulundurularak gerçekçi bir açılış ilan edilmeli ve bu tarihe sadık kalınmalı.
2018 OLARAK AÇIKLANMIŞTI
Başbakan Binali Yıldırım, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı olduğu dönemde “Arkeolojik kazılar ve kamulaştırma gibi nedenlerden dolayı zaten ciddi bir süre kaybı var. Projenin daha yarısına gelmiş değiliz. Bundan sonraki geçecek süreyi geçmişte yaptığımız işin en az iki katını yapmak suretiyle projeyi tamamlayacağız. 4,5 yılı 2’ye böleceksiniz. Yaklaşık tarihi bulacaksınız. Bu tarih bizim için hedef olmakla beraber, asıl başaracağımız bu tarihin önünde bir tarihte bitirmektir. Her şey yolunda giderse daha önde bir tarihte bitirmeyi hedefliyoruz” açıklamasını yapmıştı.
KORUMA KARARI VAR
Haydarpaşa-Gebze ve Sirkeci-Halkalı arası demiryolu hatlarının Endüstriyel Demiryolu Mirası kapsamında koruma altına alınması için Birleşik Taşımacılık Sendikası ve Mimarlar Odası 30.07.2007 tarihinde Koruma Kurullarına başvuru yapmıştı. Haydarpaşa-Tuzla arası demiryolu hattı ve tesislerini değerlendiren İstanbul V Nolu Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu, 05.07.2010 tarih 2655 sayılı kararı ile Haydarpaşa Tuzla arasındaki birçok demiryolu yapısını (üst geçit köprü) ve parseli, tarihi eser ve sit alanı olarak tescilledi.
İstanbul V Nolu Kültür varlıklarını Koruma Kurulu 05.07.2010 tarih 2655 sayılı kararında; Haydarpaşa İskele binasının, Erenköy, Göztepe, Feneryolu, Suadiye, Bostancı ve Kızıltoprak İstasyon binası ve lokalinin tescilli olduğuna karar vermişti. Yine İstanbul V Koruma Kurulu’nun kararına göre hattın üzerindeki tarihi köprüler de korunması gereken eserler arasına alınmıştı. Ancak yeni proje ile birlikte eskiden 2 hat olan tren yolu 3 hata çıkarılacak. Bu köprülerin 3 hatlı demiryolu geçişine uygun olarak yapılmadığı için “aslına uygun bir şekildeé başka noktalara inşa edileceği açıklanmıştı. Kadıköy’de Ayrılıkçeşmesi ve Halitağa Caddesi üzerindeki iki tarihi köprünün taşınma çalışmaları hala devam ediyor.