Ayrılıkçeşme tescillenecek mi?
Kadıköy Belediyesi, ilçede tarihi öneme sahip Ayrılıkçeşme Sokağı’nın tarihi dokusunun korunması yolunda önemli bir adım attı
Mustafa SÜRMELİ
Yüzlerce yıllık tarihe sahip mekânlar tarihe kazandırılacak mı? Kadıköy’ün merkezinde bulunan Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı, Ayrılık Çeşmesi ve Ayrılıkçeşme Sokağı son haliyle adeta kaderine terk edilmiş halde.
Kadıköy Belediyesi, ilçenin tarihi mekânlarının korunması ve geleceğe bırakılması için yoğun çaba sarfediyor. Kadıköy Belediye Başkanlığı 08.03.2016 tarihinde, İstanbul V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne bir yazı gönderdi. Yazıda “Ayrılık Çeşmesi/Namazgâh ve Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı ile bir bütün olarak ele alınıp korunması gereken ve Rasimpaşa Kentsel Sit Alanı komşuluğunda olan Ayrılık Çeşmesi Sokağı’nın sağlıklaştırma çalışmalarının yapılabilmesi ve sokağa cephe veren parseller ile sokak dokusunu tanımlayan tüm öğelerin korunması için gerekli kararın alınması” istendi.
Bölgenin tarihi özelliklerine yer verilip, tarihi önemdeki söz konusu alanların korunması, restorasyonunun yapılması talebinin yer aldığı yazıda, Ayrılıkçeşme Sokağı’nın adını, hemen yanındaki Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı ve mezarlığın köşesinde bulunan Ayrılık Çeşmesi’nden aldığı vurgulandı.
2006’DA BAŞVURU YAPMIŞLARDI
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Anadolu 1. Bölge Temsilciliği ve Kadıköy Kent Konseyi Mimar Arif Atılgan başkanlığında 25 Ağustos 2006 tarihinde, ayrıca Kadıköy Kent Konseyi de Kadıköy Belediyesi aracılığıyla 4 Ekim 2006 tarihinde 5 no’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’na Ayrılık Çeşmesi, Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı, Ayrılık Çeşmesi Sokağı’nın Rasimpaşa SİT alanı içerisine alınarak korunmasını talep eden yazılarla başvuruda bulunmuştu.
Mimar-Araştırmacı Arif Atılgan, kendine ait atılgan blog sayfasında, Ayrılık Çeşmesinin adeta kaybolduğunu, mezarlığın da yok olma durumuna geldiğini düşünerek, sokağın tarihi dokusunun korunması düşüncesiyle 2013’te 5 Nolu Koruma Kuruluna kişisel olarak başvuruda bulunduğunu ancak beklediği yanıtı alamadığını ifade ediyor.
Yurtdışında da buna benzer örnekler bulunduğunu, örneğin Venedik’in hemen karşısındaki Bruno Adasındaki evlerin, Ayrılık Çeşmesi Sokağındaki evlere benzediğini, ancak orada sadece sokağın değil bütün mahallenin olduğu gibi korunduğunu Yel değirmeni kitabında belirten Atılgan, “Ayrılık Çeşmesi Sokağındaki evler Bruno Adasındaki evlerden çok daha ilginç ve kendilerine özeldir. Bu sokak yok olduğu takdirde İstanbul’dan bir iz daha yok olacak, kentin hafızası biraz daha küçülecektir. Umarım bu sokak bütünüyle tescil edilir ve koruma altına alınır” diyor.
MEZARLIĞIN İÇLER ACISI HALİ
Kadıköy’ün merkezinde, geçmişi 400 yıl öncesine uzanan tarihi bir mezarlık bulunuyor. Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı konusunda çalışmalar yapan ve tarihi mezarlığın bugünkü görüntüsüyle içler acısı halde olduğunu ifade eden Araştırmacı Yazar Osman Öndeş, Ayrılık Çeşmesi mezarlığının, Karacaahmet Mezarlığı, Eyüp Sultan Mezarlıkları gibi tarihi öneme sahip bir yer olduğunu belirtti. “Bu mezarlık rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri uyarınca ihya edilerek temaşaya açık şekilde korumaya alınmalıdır” dedi. Mezar taşlarının korumaya alınırken sanatkârların, bilim insanları yönetiminde taşları renklendirmeleri sağlanması gerektiğini söyleyen Osman Öndeş, “Bu mezarlık bir müze kavramında, en azından çatıyla korumaya alınmalı ve bakıcıları olmalıdır. Kadıköy Belediyesi Başkanlığı, bu çalışmalar tamamlandığında kültür ve tarihe saygı kavramında bir görsel sergi açabilir ve sergiyle bağlantılı olarak bir sergi kataloğu hazırlatabilir” dedi.
Ayrılık Çeşmesi, Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı ve Ayrılıkçeşme Sokağı’nın bulunduğu alanın tarihi önemini de anlatan Osman Öndeş, “Ayrılık Çeşmesi’nin yanındaki sokağa ‘Ayrılık Çeşmesi’ adı verilerek tescil olunmalı. Çeşmeden itibaren Kızıltoprak’a doğru uzanan cadde IV Murat’ın Bağdat Seferi’ne çıktığı noktanın başıdır. Bu nedenledir ki bu yol ‘Bağdat Yolu’ diye anılmış ve zamanla ‘Bağdat Caddesi’ olmuştur ki Kartal’dan öteye kadar giden böyle bir cadde dünyada bulunmamaktadır. Bu caddenin adı ‘Bağdat Yolu’ olarak tescil edilebilir. Ayrılık Çeşmesi Sokağı levhası direğinin caddeye bakan kısmına da ‘Bağdat Yolu’ levhası konulmalıdır” diye konuştu.
Kadıköy Belediyesi, ilçenin tarihi mekânlarının korunması ve geleceğe bırakılması için yoğun çaba sarfediyor. Kadıköy Belediye Başkanlığı 08.03.2016 tarihinde, İstanbul V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne bir yazı gönderdi. Yazıda “Ayrılık Çeşmesi/Namazgâh ve Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı ile bir bütün olarak ele alınıp korunması gereken ve Rasimpaşa Kentsel Sit Alanı komşuluğunda olan Ayrılık Çeşmesi Sokağı’nın sağlıklaştırma çalışmalarının yapılabilmesi ve sokağa cephe veren parseller ile sokak dokusunu tanımlayan tüm öğelerin korunması için gerekli kararın alınması” istendi.
Bölgenin tarihi özelliklerine yer verilip, tarihi önemdeki söz konusu alanların korunması, restorasyonunun yapılması talebinin yer aldığı yazıda, Ayrılıkçeşme Sokağı’nın adını, hemen yanındaki Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı ve mezarlığın köşesinde bulunan Ayrılık Çeşmesi’nden aldığı vurgulandı.
2006’DA BAŞVURU YAPMIŞLARDI
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Anadolu 1. Bölge Temsilciliği ve Kadıköy Kent Konseyi Mimar Arif Atılgan başkanlığında 25 Ağustos 2006 tarihinde, ayrıca Kadıköy Kent Konseyi de Kadıköy Belediyesi aracılığıyla 4 Ekim 2006 tarihinde 5 no’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’na Ayrılık Çeşmesi, Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı, Ayrılık Çeşmesi Sokağı’nın Rasimpaşa SİT alanı içerisine alınarak korunmasını talep eden yazılarla başvuruda bulunmuştu.
Mimar-Araştırmacı Arif Atılgan, kendine ait atılgan blog sayfasında, Ayrılık Çeşmesinin adeta kaybolduğunu, mezarlığın da yok olma durumuna geldiğini düşünerek, sokağın tarihi dokusunun korunması düşüncesiyle 2013’te 5 Nolu Koruma Kuruluna kişisel olarak başvuruda bulunduğunu ancak beklediği yanıtı alamadığını ifade ediyor.
Yurtdışında da buna benzer örnekler bulunduğunu, örneğin Venedik’in hemen karşısındaki Bruno Adasındaki evlerin, Ayrılık Çeşmesi Sokağındaki evlere benzediğini, ancak orada sadece sokağın değil bütün mahallenin olduğu gibi korunduğunu Yel değirmeni kitabında belirten Atılgan, “Ayrılık Çeşmesi Sokağındaki evler Bruno Adasındaki evlerden çok daha ilginç ve kendilerine özeldir. Bu sokak yok olduğu takdirde İstanbul’dan bir iz daha yok olacak, kentin hafızası biraz daha küçülecektir. Umarım bu sokak bütünüyle tescil edilir ve koruma altına alınır” diyor.
MEZARLIĞIN İÇLER ACISI HALİKadıköy’ün merkezinde, geçmişi 400 yıl öncesine uzanan tarihi bir mezarlık bulunuyor. Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı konusunda çalışmalar yapan ve tarihi mezarlığın bugünkü görüntüsüyle içler acısı halde olduğunu ifade eden Araştırmacı Yazar Osman Öndeş, Ayrılık Çeşmesi mezarlığının, Karacaahmet Mezarlığı, Eyüp Sultan Mezarlıkları gibi tarihi öneme sahip bir yer olduğunu belirtti. “Bu mezarlık rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri uyarınca ihya edilerek temaşaya açık şekilde korumaya alınmalıdır” dedi. Mezar taşlarının korumaya alınırken sanatkârların, bilim insanları yönetiminde taşları renklendirmeleri sağlanması gerektiğini söyleyen Osman Öndeş, “Bu mezarlık bir müze kavramında, en azından çatıyla korumaya alınmalı ve bakıcıları olmalıdır. Kadıköy Belediyesi Başkanlığı, bu çalışmalar tamamlandığında kültür ve tarihe saygı kavramında bir görsel sergi açabilir ve sergiyle bağlantılı olarak bir sergi kataloğu hazırlatabilir” dedi.
Ayrılık Çeşmesi, Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı ve Ayrılıkçeşme Sokağı’nın bulunduğu alanın tarihi önemini de anlatan Osman Öndeş, “Ayrılık Çeşmesi’nin yanındaki sokağa ‘Ayrılık Çeşmesi’ adı verilerek tescil olunmalı. Çeşmeden itibaren Kızıltoprak’a doğru uzanan cadde IV Murat’ın Bağdat Seferi’ne çıktığı noktanın başıdır. Bu nedenledir ki bu yol ‘Bağdat Yolu’ diye anılmış ve zamanla ‘Bağdat Caddesi’ olmuştur ki Kartal’dan öteye kadar giden böyle bir cadde dünyada bulunmamaktadır. Bu caddenin adı ‘Bağdat Yolu’ olarak tescil edilebilir. Ayrılık Çeşmesi Sokağı levhası direğinin caddeye bakan kısmına da ‘Bağdat Yolu’ levhası konulmalıdır” diye konuştu.