Bekçiler geri döndü
1990 yılında kaldırılan bekçilik geri döndü. Yazılı, sözlü ve fiziki sınavın ardından seçilen bekçiler, görevlerine başladı.
Sıla TANRIVERDİ
OHAL kapsamında yayımlanan 690 Sayılı KHK ile 1990 yılında kaldırılan bekçilik geri dönmüştü. Kanun kapsamında İstanbul’da 39 ilçede görevlendirilecek çarşı ve mahalle bekçi adayları sözlü ve yazılı sınavların ardından görevlerine başlamıştı.
Çarşı ve mahalle bekçilisi olmak için sınavı geçmek dışında birçok şart bulunuyor. Şartlardan bir kaçı şöyle: Türk vatandaşı olmak, askerlik yapmış olmak. Başvuru tarihi itibarıyla 18 yaşını tamamlamış ve 31 yaşından gün almamış olmak.
Sağlık Yönetmeliği hükümleri hariç, herhangi bir nedenle polis eğitim kurumlarından çıkarılmamış olmak. Terör örgütleri ile bu örgütlerin legal veya illegal uzantılarının eylemlerine, toplantılarına, yürüyüş ve mitinglerine karışmamış, desteklememiş ve katılmamış olmak.
KADIKÖY’DE 60 BEKÇİ
Kadıköy Kaymakamlığı emrinde görevlendirilmek üzere Çarşı ve Mahalle Bekçisi Alımı için yapılan yazılı sınav işlemleri Ocak ayı sonun da sonuçlandı. Yazılı sınavda başarılı olan 60 kişi göreve başladı. Kadıköy’ün mahallerine yayılan bekçiler güneşin batışından doğuşuna kadar devriye geziyor.
Özel harekat şube polislerinin de eğitim verdiği, araç durdurma ve silah kullanma teknikleri öğretilen mahalle gece bekçileri; tabanca, cop, kelepçe ve el fenerinin yanı sıra düdük taşıyor.
GECE BEKÇİLERİNİN GÖREVLERİ NELER?
'Gece Kartalları' adı verilen mahalle bekçileri, güneşin batışıyla işe başlayıp, doğuşuna kadar çalışıyorlar. Mahallenin asayişini sağlamak için çalışan bekçilerin görevlerinden bazıları ise şunlar:
Bir kimsenin can, mal ve ırzına saldırma ve tehditleri önlemek, saldıranları yakalamak,
Suç işlenirken veya işlendikten sonra, henüz izleri meydanda iken sanıkları yakalamak,
Kamu düzen ve güvenini bozacak mahiyetteki gösteri, yürüyüş ve karışıklıkların yapılmasına karşı, genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar önleyici tedbirleri almak,
Yollarda dolaşan kimsesizleri, engellileri, acizleri ve çocukları bizzat yerlerine veya veli veya vasilerine teslim edilmek üzere en yakın kolluk kuruluşuna götürmek,
Vazife saatleri içinde gördükleri, işittikleri, şüphe ettikleri şahsı veya hadiseleri en yakın kolluk kuruluşuna bildirmek,
Osmanlı'da Bekçi Baba
Bekçiler, Osmanlı Devleti'nde de görülmüş, halk tarafından 'Bekçi Baba' ismi takılmıştır. En önemli görevleri hava karardıktan sonra mahallenin huzur ve güvenliğini sağlamak olan mahalle bekçilerinin; yangınları haber vermek, hükümetin emir ve yasaklarını mahalle halkına duyurmak, sorumluluk bölgesindeki sosyal faaliyetlere katılmak, konakların kış odununu kesmek, evlere su taşımak, gibi görevleri de vardı. Genelde mahalle kahvehanesinin üstündeki bekçi odasında yatarlardı.
Osmanlı döneminde yaşayan mahalle bekçilerinin bir görevi de, Ramazan ayında mani söyleyip davul çalarak halkı sahura kaldırmaktı. Sesi güzel olmayan, davul çalmasını bilmeyen bekçiler genellikle bu işten anlayan bir davulcu ile anlaşırlardı. Bu manilerden biri şöyle:
Lazımdır böyle görünmek
Bekçiyle iyi dirilmek
Ramazan'a mahsus şeydir
Bekçiye bahşiş vermek
KİTAPLARDA VE FİLMLERDE HAYAT BULDULAR
Yeşilçam'ın birçok filminde, birçok Türk romanında bekçi karakterler yer alıyor. Gerek ana karakter gerekse yan karakter olarak karşımıza çıkıyorlar.
Bekçiler Kralı
1979 yapımı olan bu Yeşilçam filminde, Kemal Sunal 'Bekçi Şaban' ana karakteri ile karşımıza çıkıyor. Semra Türel, Reha Yurdakul gibi isimlerin oynadığı filmde, Zeytinburnu'ndaki bir mahalleye atanan bekçi; vatandaşa eziyet eden muhtara, bakkala, çöpleri toplatmayan temizlik işleri müdürüne kafa tutuyor.
Sultan
Yönetmenliğini Kartal Tibet'in yaptığı 1978 yapımı filmde, Bulut Aras ve Türkan Şoray başrolleri üstleniyorlar. Kemal (Bulut Aras) ve Sultan (Türkan Şoray) arasında geçen hikaye, evleri muhtarlığa gelen kişiler tarafından satın alınan mahalleli ile muhtar arasındaki kavgayla devam ediyor. Bu filmdeyse İlyas Salman, karşımıza 'Bekçi Kolombo' karakteri ile karşımıza çıkıyor.
Murtaza
Orhan Kemal tarafından yazılan Murtaza, kara mizah yüklü bir dil ile 'Bekçi Murtaza'nın hikayesini anlatıyor. Devlet tiyatrolarında da sahnelenen Murtaza'nın hikayesi; 1965 yılında Bekçi Murtaza ismiyle sinemaya uyarlanmış, Murtaza'yı Müşfik Kenter canlandırmıştır.
Onuncu Köy
Bekçi karakteri, Onuncu Köy kitabındaysa 'Ali Gede' karakteri ile karşımıza çıkıyor. Bu kitapta, köylere aydınlığı götürme savaşı veren öğretmenin hikayesi anlatılıyor. Bu uğurdaki mücadelesi çetin geçen Öğretmen; verdiği savaşta köylüyü yanına alıp, haksızlığın, yolsuzluğun karşısında durdukça, doğruları söyledikçe yerinden ediliyor. Yolu Onuncu Köy’e düşen öğretmeni, burada da benzer bir mücadele bekliyor.