Berlin'in kadrajından İstanbul'un dönüşümü
Kadıköy’ün kardeş kenti Berlin-Kreuzberg’de doğan “Exploring İstanbul” fotoğraf projesi kentsel dönüşümün / gelişimin izini sürerek özellikle Kadıköy ve çevresindeki bölgelerden görüntüler sunuyor.
Kadıköy’ün kardeş kenti Berlin-Kreuzberg’de doğan “Exploring Istanbul” fotoğraf projesi kentsel dönüşümün/gelişimin izini sürerek özellikle Kadıköy ve çevresindeki bölgelerden görüntüler sunuyor.
Semra ÇELEBİ
Berlinli 12 kişi ve 3 İstanbullu’nun İstanbul’un son dönemlerine yaptıkları tanıklığın izdüşümü olan fotoğraflar, şu günlerde Kadıköy Belediyesi Barış Manço Kültür Merkezi’nde “Exploring Istanbul” adıyla sergileniyor. 30 Kasım’a kadar açık olan sergi İstanbul’a dair büyük bir kent fotoğrafı sunuyor.
Klaus W. Eisenlohr önderliğinde gerçekleştirilen “Exploring Istanbul” fotoğraf çalışması kentsel dönüşümün/gelişimin izini sürerek özellikle Kadıköy ve çevresindeki bölgelerden görüntüler sunuyor. Günlük yaşamın geçtiği mekânların ağırlıklı olarak öne çıktığı fotoğraflar turistik bakış açısının dışına çıkarak oryantalizmden uzak bir bakış sergiliyor.
“Exploring Istanbul” fotoğraf sergisi ilk olarak Berlin’de, Türkiye’de devam eden “Gezi Parkı” direnişine paralel olarak sunulduğunda, geniş bir ilgiyle karşılaşmış. Fotoğraflara gösterilen bu ilgi, serginin Berlin-Kreuzberg’in kardeş kenti olan Kadıköy’de de açılması yönündeki isteği güçlendirmiş.
Açılışı 9 Kasım’da fotoğrafçıların ve ziyaretçilerin katılımıyla yapılan sergiyle ilgili sorularımızı Berlin-Kadıköy Kardeş Kent Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Özcan Ayanoğlu yanıtladı.
-12 Berlinli ve 3 İstanbulluyu biraraya getiren bu proje nasıl doğdu?
Proje yönetmeni film ve fotoğraf sanatçısı Klaus Eisenlohr 2008 yılından beri Berlin-Kreuzberg Halk Eğitim Merkezi bünyesinde bulunan ‘Fotoğraf Merkezi’nde kurslar veriyor. Kurslar ağırlıklı olarak kentsel mekânlar ve şehir planlaması / kentsel dönüşüm konularını işliyor. Halk Eğitim Merkezi’nin sanat bölümü yöneticisi Peter Held’in önerisi ve Berlin Kardeş Kent Derneği ‘Kadıköy e.V.’nin desteği ile kentsel mekânlar foto projesinin Kadıköy/İstanbul ağırlıklı yapılmasına karar verildi. Eylül 2012 tarihinde başlayan kurslara Berlin’den 12 kişi başvurdu. İstanbul katılımcıları Kadıköy Nâzım Hikmet Kültür Merkezi fotoğraf atölyesi bünyesindeki diğer 3 kişiden oluştu.
-Bu insanlar nasıl buluştu? Aralarında profesyonel fotoğrafçılar var mı?
Katılımcılar genelde önceden ileri derecede fotoğraf kurslarına katılmış ve çeşitli mesleklerde, çalışan, örneğin mühendis, grafikçi, gazeteci vs. gibi kişilerden oluşuyor. Grubun içinde tabiiki kurs yöneticisi Klaus Eisenlohr ve Nazım Hikmet Kültür Merkezi Fotoğraf Atölyesi yönetmeni Levent Karaoğlu gibi profesyonel fotoğrafçılar da var.
-Çalışma boyunca bu insanlar nereleri gezdi? Hangi noktalara dikkat çekecek fotoğraflar çektiler?
Berlinli ve Istanbullu fotoğrafçılar Ekim 2012 tarihinde Kardeş Kadıköy Kent Derneği ve Kadıköy Belediyesi’nin desteği ile birlikte ağırlıklı olarak Fikirtepe, Yenisahra, Emekevler, Tarlabaşı, Kuzguncuk bölgelerini gezdiler, incelemelerde bulunarak fotoğraf çektiler.
Klaus Eisenlohr bu bölgeleri önceden inceleyip, ilgili kişilerle konuşup bir fikir sahibi olmuştu. Kendisi yine Ekim 2012 tarihinde Kadıköy Belediye Meclisi 2. Başkanı Nüvit Şahlıoğlu’nun katkılarıyla gerçekleşen ve Fikirtepe-Yeldeğirmeni/Kadıköy, Emekevler/Ataşehir’i kapsayan Kreuzbergli şehir planlamacılarına yönelik kentsel dönüşüm gezisine katılmıştı.
Fotoğrafçılar adı geçen bu bölgeleri gezerek keşiflerde bulunurken, sanki tanıdıkları ve bildikleri yerlerdeki gibi fotoğraf çekmeye çalıştılar. Esas fikir, görünürü fotoğrafla yüzeye çıkarmaktı. Geçici ara mekanlar, tehlike altındaki bölgeler, yeni oluşan siteler, zıtlıklar ve günlük yaşamın geçtiği mekanlar ağırlıklı olarak ele alındı. Grup turistik bakış açısının dışına çıkarak gezdiği bölgelerde kenti anlama çalışması yaptı. Fotoğraf çekimleri bu bakış açısıyla gerçekleşti.
-Gezi direnişi devam ederken Berlin’de açılan bu sergiye ilgi ve tepkiler nasıldı?
Exploring Istanbul sergisi ilk olarak Temmuz 2013’de Berlin’de gösterime sunulduğunda Gezi Parkı olayları sıcaklığını koruyordu. İstanbul, Berlin’de çok güncel durumdaydı. Bunun da etkisiyle sergiye ilgi olağanın çok üstünde oldu. Ayrıca fotoğraf sergisi çerçevesinde Gezi direnişiyle ilgili bir bilgilendirme toplantısı ve “Romanİstanbul” isimli film gösterimi de oldu. Bu etkinliklere katılım geniş oldu. Serginin bu derece başarılı olması‚ Exploring Istanbul’u kardeş kentimiz Kadıköy’e getirmemiz fikrini daha da tetikledi ve bunu Barış Manço Kültür Merkezi’nde Kasım ayı başında gerçekleştirdik.
-Kadıköy’de devam eden bu serginin bundan sonraki durakları nereler olacak?
Bundan sonraki adım İstanbullu/Kadıköylü bir fotoğrafçı gurubunun Berlin / Kreuzberg’e gelerek‚ “Exploring Berlin” projesini gerçekleştirmesi olacak. Klaus Eisenlohr ve Levent Karaoğlu’nun yönetimindeki böyle bir çalışma başka bir bakış açısıyla Berlin’i keşfetme fotoğraf çalışması olacak. Bu ilginç çalışmayı 2014 yılında gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Mozaik taşlarını andıran her iki kentle ilgli fotoğraf calışmaları ve bunun oluşturacağı sergi ürünleri hepimizi şimdiden heyecanlandırıyor.
-Kentsel dönüşüme dair kafa açıcı bir sergi olduğunu düşünüyor musunuz?
Fotoğrafların büyük bölümü kentin “gecekondu” bölgelerinde veya bu bölgelerin yakınlarında çekildi. Bu bölgelerin önceki ve şimdiki durumları İstanbul’un kentsel gelişimi, planlaması ve tarihi konularında ipuçları veriyor. Sergideki fotoğrafları bir defter sayfasını karıştırır gibi ele alarak arka taraflarını görmekte yarar var. Levent Karaoğlu’nun da belirttiği gibi fotoğraf, öykülerin anlatımı için bir araçtır. Bu anlamda kentsel dönüşümün beraberinde getirdiği gelecekle ilgili konular hakkında kafa açıcı olabilir.