“Bir aile hekimine 3 bin 187 kişi düşüyor"
İstanbul Planlama Ajansı’nın araştırmasına göre Türkiye genelinde bir aile hekimine 3 bin 72 kişi düşerken, İstanbul’da ise bir aile hekimine 3 bin 187 kişi düşüyor. Özel hastane sayısı kamu hastanelerinin 3 katı olduğu için vatandaşlar çoğunlukla özel hastanelere yönelmek zorunda kalıyor
Türkiye'de 3-9 Eylül tarihleri arasında kutlanan “Halk Sağlığı Haftası” 663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile 02 Kasım 2011 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girdi. Halk Sağlığı Haftası’nın amacı, halkın sağlığını korumak, geliştirmek, sağlık için risk oluşturan faktörlerle mücadele etmek ve toplum bilincini yükselterek hastalık meydana gelmeden önlemek, toplumun hayat standardını yükseltmek olarak belirlendi. Peki İstanbullular sağlık hizmetlerinden ne ölçüde faydalanabiliyor? Sağlık hizmetleri yeterli mi?
“AİLE HEKİM SAYISI YETERSİZ”
İBB’ye bağlı İstanbul Planlama Ajansı (İPA) 3-9 Eylül tarihleri arasında kutlanan Türkiye Halk Sağlığı Haftası kapsamında, Genel Sağlık İstatistikleri araştırmasını yayınladı. Araştırmada yer verilen bilgilere göre İstanbul’da ortalama yaşam süresi 79,1 yıl. Bu süre dünya ve Türkiye ortalamasının üzerinde, OECD ve AB ortalamasının ise altında yer alıyor. İstanbul’un mevcut Aile Sağlığı Merkezi ve aile hekim sayısı yetersiz. Türkiye’deki aile hekim birimine düşen nüfus 3 bin 72 iken bu sayı İstanbul’da daha yüksek. İstanbul’da aile hekimliği birimi başına düşen nüfus 3 bin 187 olarak belirlendi.
ÖZELLERİN SAYISI 3 KAT FAZLA
Araştırmanın önemli ve dikkat edilmesi gereken sonuçlarından biri de özel hastanelerin sayısındaki artışla ilgili. Buna göre İstanbul’daki özel hastane sayısı kamu hastanelerin 3 katından fazla. Bu dengesizlik, İstanbul’da sağlık hizmetine erişim ihtiyacı duyan kişileri büyük ölçüde özel hastanelere gitmek zorunda bırakıyor.
OECD ORTALAMASININ ALTINDA
İstanbul’da 100 bin kişiye düşen toplam hekim sayısı (284) Türkiye ortalamasının (228) üzerinde, OECD ortalamasının (372) altında. Türk Tabipler Birliği’nin açıkladığı verilere göre, yurt dışında hekimlik yapmak üzere “İyi Hal Belgesi”ne başvuru yapan kişi sayısı 2022’de 2 bin 685 iken 2023’te 3 bin 25’e yükseldi.
YATAK SAYISI YETERSİZ
Sağlık sisteminin kapasitesine ilişkin önemli bir gösterge olan hastane yatağı sayısı özellikle pandemi gibi büyük krizlerde daha da kritik hale geliyor. Araştırmanın sonuçlarına göre İstanbul’da 100 bin kişiye düşen yatak sayısı 30. Bu sayı OECD ortalamasının (43), hatta Türkiye ortalamasının (31) altında kalıyor. İPA’nın 2023 yılında yayınladığı “Bir İnsan Hakkı Olarak Sağlığa Erişim: İstanbul’da Sağlık Altyapısının Sektörel Bazda İncelenmesi” başlıklı raporunun sonuçlarına göre son on yılda Türkiye’deki hastane yatak sayılarında yaklaşık yüzde 35’lik bir artış yaşandı. Ancak yatak sayıları artmış olsa da oransal olarak bakıldığında yatak sayısında en fazla artışın yaşandığı sektör yüzde 44,97 ile özel sektör oldu.
KADINLAR CİNSEL SAĞLIK HİZMETLERİNE ERİŞEMİYOR
İstanbul’da yaşayan milyonlarca kadın cinsel sağlık hizmetlerine erişimde sorun yaşıyor. 2016’da yapılan araştırmaya göre İstanbul’da sadece 6 hastane isteğe bağlı kürtaj hizmet veriyor. 11 hastanede kürtaj yapılmıyor, 26 hastanede ise yalnızca tıbbi zorunluluk hallerinde hizmet veriliyor. Araştırmada İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin 9-26 yaş arasındaki kişiler için ücretsiz HPV aşı uygulamasını başlattığı hatırlatıldı. Aşılar İBB’ye ait Şehzadebaşı Tıp Merkez ve Darülaceze Tıp Merkezi’nde yapılıyor.
OBEZİTE RİSKİ ARTIYOR
Önemli bir halk sağlığı sorunu olan obezite hastalığı hem Türkiye genelinde hem de İstanbul’da artıyor. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre Türkiye’de obez bireylerin oranı yüzde 20,2 iken İstanbul’da bu oran çok daha yüksek. İstanbul’da obezite hastası bireylerin oranı yüzde 30,1. Obezite, yaşam kalitesini ve süresini olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak kabul ediliyor. Yetersiz beslenme ve fast food tüketiminin artması da halk sağlığını olumsuz yönde etkileyen faktörlerden biri olarak öne çıkıyor.
PANDEMİDE GERİLEMİŞTİ
Obezitenin önlenebilmesinde fiziksel aktivite ve hareketli yaşam çok önemli bir etken. Araştırmanın sonuçlarına göre İstanbulluların düzenli fiziksel aktivite oranı 3 yıllık ortalaması yüzde 22,7. İstanbul’da tesislerden, spor merkezlerinden, açık alan aktivitelerinden, spor okullarından faydalananların sayısı zaman içinde artış gösterdi. İstanbul’da yalnızca spor tesislerini 2023’te 9 milyon 608 bin kişi kullandı. Spor İstanbul tesislerinin kullanım istatistiklerine bakıldığında, 2020 ve 2021 yıllarında COVID salgınından kaynaklı önemli bir düşüş görüldü. Pandeminin etkileri ortadan kalktıktan sonra Spor İstanbul tesisleri 2022 ve 2023 yıllarında kullanıcı rekoru kırarak toplam 18 milyondan fazla ziyaretçiyi ağırladı. Geçtiğimiz yıl 840 bin 838 İstanbullu, Spor İstanbul tesislerine toplamda 10 milyondan fazla ziyarette bulundu. Bu da kişi başına yılda ortalama 12 ziyarete denk geliyor.