Denetim eksikliği mi, hata mı?
Son bir yılda İstanbul’da hafriyat kamyonlarının neden olduğu trafik kazalarında 26 kişi hayatını kaybetti. Uzmanlara göre, yüzde 90’ından fazlasının insan hatasından kaynaklandığı kazaların en aza indirilmesi için düzenleme yapılması ve denetimlerin arttırılması gerekiyor
İstanbul’da devam eden kentsel dönüşüm çalışmaları ve büyük inşaat projeleri nedeniyle trafikte yüzlerce hafriyat kamyonu bulunuyor. Ancak son yıllarda bu araçların sayısının artması, sonu ölümle biten trafik kazalarının da daha sık yaşanmasına neden oluyor. Son bir yılda İstanbul’da hafriyat kamyonları ile mikserlerin sebep olduğu kazalarda 26 kişi hayatını kaybetti. Kazaların önemli bir bölümü, hafriyat kamyonlarının; şoförlerin göremediği kör noktalarda yaşanıyor. Bu nedenle de yargılanan şoförlerin hemen hepsi ya çok az ceza alıyor ya da hiç ceza almıyor. Geçtiğimiz yıl Moda’da hayatını kaybeden 22 yaşındaki Özge Kandemir’in davasında kazada kusurlu ve trafik kurallarını ihlal ettiği tespit edildiği halde kamyon şoförüne ceza verilmedi. Yoğurtçu Parkı’nda yürürken bir hafriyat kamyonunun ezerek öldürdüğü üniversite öğrencisi Şule İdil Dere’nin ölümünde ‘asli kusurlu’ bulunan sekiz kişiye yargılama izni dahi verilmedi.
“DENETİMLER ARTTIRILMALI”
Ulaşım alanında çalışmalar yapan Doç. Dr İsmail Şahin, kazaların önlenmesi için yeni bir trafik düzenlemesi yapılması gerektiğini vurgulayarak şu önerilerde bulunuyor: “Düzenleme ve denetim iki önemli araçtır. Kentsel dönüşüm çalışmaları kent geneline yayıldığı için, hafriyat kamyonlarının gidiş-geliş güzergâhlarına ilişkin trafik düzenleme çalışmaları yapılmalıdır. Kamyonların kullanabilecekleri güzergâhlar, güzergâh boyunca uygulanacak hız sınırlamaları, çalışma izni saatleri gibi düzenlemeler il ve ilçe belediyelerinin yapacağı ortak çalışmalarla belirlenmeli ve trafik ekipleri tarafından sıkı bir şekilde denetlenmelidir.”
HANGİ KURUMLAR YETKİLİ?
Peki, araçların denetlenmesi hangi birimin sorumluluğunda? Karayolları Trafik Kanununa göre bu konuda yetkili kılınan bir takım kurul ve kuruluşlar bulunuyor. Emniyet Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, il ve ilçe belediyeleri de bu kurumlardan biri. Kanuna göre araçlarda bulundurulması gerekli belge ve gereçleri, sürücüleri ve bunlara ait belgeleri, sürücülerin ve karayolunu kullanan diğer kişilerin kurallara uyup uymadığını, trafik düzenlemelerinin ve çeşitli tesislerin bu kanun hükümlerine uygun olup olmadığını denetlemek Emniyet Müdürlüğü’ne bağlı trafik ekiplerinin sorumluluğunda.
Karayolları Genel Müdürlüğü de yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında, İçişleri Bakanlığı’nın uygun görüşünü almak koşuluyla hız sınırlarının üstünde veya altında hız sınırlarını belirlemek ve işaretlemekle sorumlu. Müdürlük aynı zamanda trafik kazalarının oluş nedenlerine göre verileri hazırlamak ve karayollarında, gerekli önleyici teknik tedbirleri almak veya aldırma konusunda yetkili.
Belediyelerin yetki ve sorumlulukları ise yapım ve bakımından sorumlu olduğu yolların trafik düzeniyle güvenliğini sağlamak üzere bu konuda gerekli tedbirleri almakla sınırlı. Bu görevlerin arasında kavşaklara ve yerlere trafik ışıklı işaretleri, işaret levhaları koymak ve yer işaretlemeleri yapmak, karayolu yapısında ve üzerinde yapılacak çalışmalarda gerekli tedbirleri almak, aldırmak ve denetlemek ve trafik için tehlike teşkil eden engelleri gece veya gündüze göre kolayca görülebilecek şekilde işaretlemek veya ortadan kaldırmak yer alıyor.
HIZ SINIRI AŞILIYOR
Karayolları Genel Müdürlüğü’nce belirlenen ve araçların uyması gereken yasal hız sınırı yerleşim yerlerinde kamyonlar için 50 km. Ancak trafik raporlarına göre sürücülerin belirlenen hız sınırını genellikle aştığı görülüyor. Hız sınırını aşan sürücülerin tespitini yapmak ve ceza kesmek trafik polisinin sorumluluğunda. Belediyelerin ise karayollarında seyreden motorlu taşıtları denetleme ve ceza yazma yetkisi bulunmuyor.
Türkiye Trafik Eğitimini Geliştirme ve Kazaları Önleme Vakfı’nın verilerine göre, Türkiye’de meydana gelen kazaların yüzde 90’ından fazlası insan hatasından kaynaklanıyor. Türkiye kaza istatistikleri bakımından dünyada en çok kazaya maruz kalınan ülkeler arasında yer alıyor. 2016 yılı itibarı ile 185 bin 128 ölümlü ve yaralanmalı trafik kazası meydana geldi. Bu trafik kazaları sonucunda 7 bin 300 kişi hayatını kaybetti. 303 bin 812 kişi ise yaralandı. Kazaya neden olan kusurlar içinde sürücü kusurları yüzde 89,6 oranında.
HAFTA SONU ÇALIŞMALARI YASAK
2010 yılında İstanbul Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) tarafında getirilen uygulamaya göre ağır tonajlı araçların sabah 06.00 – 10.00 ile akşamüstü 16.00 – 22.00 saatleri arasında trafiğe çıkışları yasaklandı. Tehlikeli madde taşıyan araçların geçişine ise sadece gece 02.00 – 06.00 saatleri arasında izin veriliyor.
Kadıköy Belediyesi’nin geçtiğimiz yıl aldığı kararla Kadıköy’de devam eden kentsel dönüşüm çalışmaları ve parsel bazlı inşaat faaliyetler kapsamında ise cumartesi ve pazar günleri hafriyat ve yıkım gibi ağır tonajlı kamyon nakli gerektiren çalışmaların yapılması yasaklanmıştı.
“SOKAKLARA GİRMESİ YASAKLANMALI”
Kuzey Ormanları Savunması geçtiğimiz günlerde, 26 insanın yaşamına mâl olan hafriyat kamyonlarına yönelik basın açıklaması yaptı.
Açıklamada, İBB’nin hazırlamakla yükümlü olduğu “Hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planının” kamuya açık olarak yayınlanması gerektiği ifade edilerek, talepler şu şekilde sıralandı: “Kamyonların yasak olan güzergâhlarda ve saatlerde çalışması engellenmelidir. 2007 yılında alınan UKOME kararı ile ‘Araç Takip Sistemi’nin zorunlu hale getirilmesine karar verilmiş olmasına karşın halen bir takip sistemi kurulmamıştır. Etkin denetimin sağlanabilmesi için Elektronik Araç Takip Sistemi kurulmalıdır. İBB tarafından, kamu yararına olan acil iş ve proje kapsamında 24 saat izin verilen projelerin listesi kamuoyu ile paylaşılmalıdır. Kamu denetiminin sağlanabilmesi için UKOME kararları ile belirlenen güzergâhlar ile yasaklanan güzergâhlara ilişkin haritalar kamuoyuyla paylaşılmalı, yollara uyarıcı tabelalar koyulmalıdır. Yaşlı, engelli ve çocukların bulunduğu kent içi yollarda, görüş açısı kısıtlı ağır tonajlı araçların kontrolsüz hareketleri kazaların ana sebebidir. Sokaklara ağır tonajlı araçların girmesi kesinlikle yasaklanmalıdır. Kent içi yollarda araçların şantiye giriş ve çıkışlarında kontrol sağlanmalı ve yaya ile karşılaşması muhtemel güzergâh boyunca koruma aracı eşliğinde hareket etmeleri sağlanmalıdır.”
SON 1 YILDA NELER OLDU?
Kentsel dönüşümle birlikte hafriyat kamyonlarının mahalle aralarına kadar girmesi, ölümlü “kazaları” da arttırdı. İşte son bir yılda Kadıköy'de meydana gelen kamyon kazaları:
19 Mart 2016: Göztepe Fahrettin Kerim Gökay Caddesi’nde karşıya geçmeye çalışan Hüseyin Özbudak (78)’a hafriyat kamyonu çarptı. Özbudak, olay yerinde hayatını kaybetti. Önce olay yerinden kaçan kamyon sürücüsü, daha sonra Göztepe Polis Merkezi’ne teslim oldu.
13 Mayıs 2016: Kurbağalıdere ıslah çalışmaları kapsamında Yoğurtçu Parkı’ndaki hafriyatı taşıyan 34 AJ 4681 plakalı kamyon, üniversite öğrencisi Şule İdil Dere (23)’yi ezerek öldürdü.
15 Haziran 2016: Suadiye Kaptan Arif Sokak’ta kaldırımda yürüyen Ayşe Altın (50), yanından geçen Gökmen K.’nın kullandığı 41 UJ 560 plakalı kamyondan, ağaca takılarak düşen beton kalıplarının altında kaldı. Altın, olay yerinde hayatını kaybetti.
7 Ekim 2016: Caferağa Mahallesi Tuğlacı Emin Bey Sokak’ta seyir halinde olan hafriyat kamyonu, Kayseri’den İstanbul’a mühendislik fuarı için gelen Özge Kandemir (22)’e çarpması sonucu öldürdü.
21 Ekim 2016: Erenköy Yakurtlar Sokak’taki inşattaki hafriyat kamyonu, yerin çökmesi sonucu devrildi. İnşaat işçisi Mehmet Demirkaya (66) devrilen kamyonun altında kalarak can verdi.
20 Temmuz 2017: Göztepe Tanzimat ve Taşmektep Sokak kesişiminde gerçekleşen olayda T.B idaresindeki 34 JN 4556 plakalı hafriyat kamyonu, 36 yaşındaki motorlu kurye Volkan Aydemir’i ezerek öldürdü. Kazanın ardından kamyon sürücüsü olay yerinden kaçtı, bir saat sonra ise Göztepe Polis Merkezi’ne giderek teslim oldu.
18 Ağustos 2017: Göztepe Köprüsü'nde Turan Demirkaya yönetimindeki bir beton mikseri, köprü üzerinden bariyerleri aşarak seyir halinde bulunan Samet Toraman’ın sürdüğü 34 LY 7746 plakalı aracın üstüne uçtu. Aracın içinde bulunan Ergani Özcan hayatını kaybetti.