Deprem sonrasında nasıl haberleşeceğiz?
Bilgisayar mühendisi Diyar Saraçoğlu ile deprem sonrasında nasıl iletişim kurabileceğimizi konuştuk. Saraçoğlu, “Zincir bağlantılar depremde bir göçük altında kalsanız dahi iletişim kurabilmenize yardımcı olabilir” diyor
İstanbul’da yaşanan 5,8’lik deprem sonrasında İstanbullular, uzun bir süre görüşme gerçekleştirememişlerdi. Yaşanan yoğunluk nedeniyle hatlar kilitlenmişti. Bir televizyon programına katılan Telekomünikasyon İnternet ve Bilgi Teknolojileri Derneği Başkanı Serhat Özeren, GSM operatörlerinin Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu’nun yönetmeliklerine göre hareket ettiğini ama altyapının 10 milyon kişinin aynı anda iletişime geçmesini sağlayacak nitelikte olmadığını belirtmişti. Peki, olası bir deprem sonrasında yakınlarımızla nasıl iletişim kuracağız ya da yardım çağırmak istediğimizde haberleşmeyi nasıl kuracağız? Bilgisayar mühendisi ve çevirmen Diyar Saraçoğlu, alternatif iletişim uygulamalarını gazetemize anlattı.
“ALTYAPI YETERLİ DEĞİL”“Acil” durumlarda mobil cihazlar üzerinden nasıl iletişim kurabiliriz?
Geçtiğimiz günlerde İstanbul’da yaşanan deprem sonrasında yaşanan “operatör krizi”nden pek çoğumuz etkilendik. Deprem sonrasında mobil hatlardaki yoğunluk kaynaklı ortaya çıkan bu problem, bu gibi “doğal afet” durumlarında nasıl iletişim kurabileceğimiz sorusunu da tekrardan gündeme getirdi.
Öncelikle problemimizi biraz tanıyalım. Mobil cihazlar, baz istasyonları aracılığıyla iletişim kurarlar. Baz istasyonları, lokasyonlarda bağlantı kuran kişi sayısı hesaplanarak konumlandırılır. Örneğin Kadıköy’e yerleştirilmesi gereken baz istasyonu sayısıyla küçük bir kasabaya yerleştirilmesi gereken baz istasyonu sayısı aynı değildir. Kabaca baz istasyonlarının ve merkezi birimlerin birbirleriyle haberleşmesiyle mobil iletişim altyapısı ortaya çıkar diyebiliriz. Deprem sonrasında cep telefonları üzerinden pek çok kişinin aynı anda iletişim kurmaya çalışması ise bu altyapının kaldıramayacağı kadar yük oluşmasına neden oldu. Bu nedenle başta İstanbul olmak üzere pek çok şehirde cep telefonu hatları üzerinden iletişim kurmak mümkün olmadı.
Peki deprem sonrasında iletişim kurmayı başaranlar bunu nasıl yaptılar?
Mobil hatlarda yaşanan sorun sabit ses, geniş bant ve fiber altyapısında yaşanmadı (en azından operatörler bu şekilde iddia ediyor). Bu nedenle de deprem sonrasında Wi-Fi erişimine sahip olanlar WhatsApp, Signal ve Telegram gibi uygulamalar aracılığıyla iletişim kurabildiler.
ALTERNARİF ARAÇLAR
- Wi-Fi erişimine de sahip değilsek (ya da daha kötü bir durumda sabit ses, geniş bant ve fiber altyapısında da bir sorun olduğu takdirde) nasıl iletişim kurabiliriz?
Hemen hemen tüm mobil cihazlarda olan bluetooth gibi farklı bağlantı teknolojileri bize bu konuda yardımcı olabilir. Kullanıcılar bluetooth üzerinden iletişime imkân sağlayan bir uygulama ile birlikte birbirleri üzerinden bağlantı kurarak uzak bir noktaya kadar bir “zincir” oluşturabilirler. Bu gibi zincir bağlantılar depremde bir göçük altında kalsanız dahi iletişim kurabilmenize yardımcı olabilir.
Öte yandan İnternet bağlantısına sahip olmadan iletişim kurulabilmesine imkân sağlayan bu uygulamalar farklı şekillerde de kullanılıyor. Örneğin dağcılar yüksek zirve tırmanışlarında kendi aralarındaki iletişimleri bu gibi uygulamalarla kurabiliyor ya da çok büyük bir konser ya da spor müsabakasında izleyiciler/dinleyiciler kendi aralarında bu uygulamalarla haberleşebiliyorlar.
Nedir bu uygulamalar?
BRİAR
“Briar” bluetooth, Wi-Fi ya da (TOR aracılığıyla) İnternet üzerinden iletişim kurmanıza yardımcı olan bir uygulama. Wi-Fi ya da İnternet’e erişim imkânınızın olmadığı bir durumda bluetooth’u aktif hale getirip Briar’ı kullanabilirsiniz.
Briar uçtan uca şifreleme sunuyor ve mesajlarınızı buluttan ziyade cihazınızda saklıyor. Bu da güvenliğiniz açısından oldukça önemli. En önemli özelliği ise Briar’ın özgür ve açık kaynak kodlu bir yazılım olması. Android işletim sistemine sahip cihazlarda çalışabilen Briar uygulamasını Play Store’dan veya F-Droid’den indirebilirsiniz.
BRİDGEFY
“Bridgefy” bluetooth, Wi-Fi ya da internet üzerinden iletişim kurmanızı sağlıyor. Uygulama içerisinde farklı modları barındırıyor. Örneğin broadcast modundayken bağlantı kurabileceğiniz uzaklıkta olan herkese aynı anda mesaj gönderebiliyorsunuz. Bridgefy maalesef özgür ve açık kaynak kodlu bir yazılım değil. Android ve iOS işletim sistemine sahip cihazlarda çalışabilen Bridgefy uygulamasını Play Store’dan veya App Store’dan indirebilirsiniz.
FIRECHAT
“Firechat” de bluetooth ve Wi-Fi üzerinden iletişim kurmanızı sağlıyor. Uygulamanın önemli bir özelliği firechat adlı chat kanalları. Firechatler üzerinden 10 bin kullanıcıya kadar bir chat kanalı kurabiliyorsunuz. Özellikle kalabalık bir etkinlikte (bir eylem, spor müsabakası vs.) bu özellik oldukça faydalı olabiliyor.
Firechat de maalesef özgür ve açık kaynak kodlu bir yazılım değil. Android ve iOS işletim sistemine sahip cihazlarda çalışabilen Firechat uygulamasını Play Store’dan veya App Store’dan indirebilirsiniz.
Peki hangi uygulamayı tercih etmeli, nasıl kullanmalıyız?
Özellikle doğal afet durumlarında Wi-Fi bağlantısına sahip olup olmadığımız sorusunun yanıtı birincil derecede önem taşıyor. Wi-Fi bağlantısına sahipseniz Signal ya da Whatsapp üzerinden iletişim kurabilirsiniz. Wi-Fi erişiminiz yok ise bahsi geçen uygulamalardan birini (veya benzeri bir uygulamayı) kullanabilirsiniz. Briar özgür ve açık kaynaklı olması nedeniyle tercih edilebilecek bir uygulama iken iOS işletim sistemine sahip cihazlarda çalışmaması bu gibi durumlar açısından dezavantaj yaratabilir. Sizin için en uygun olan uygulamayı tercih edip, hem kendi cihazınıza hem de çevrenizdekilerin cihazlarına bugünden kurmakta fayda var. Böylelikle hem uygulama stabil çalışıyor mu öğrenebilir hem de çevrede uygulamayı kullananlar var mı görebilirsiniz.
ŞARJ ÇABUK BİTER, DİKKATLİ KULLANIN!
“Bu uygulamaların çevredeki diğer cihazları sürekli taraması mobil cihazların bataryalarının çabuk bitmesine neden olabilir. Bu nedenle özellikle deprem gibi afet durumlarında bu uygulamaları kullanırken dikkatli olmak gerekir. Bir göçük altında bu uygulamalardan biriyle iletişim kurmak zorundaysanız uygulamayı arada kapatarak kullanmakta ve batarya tüketiminizi gözlemlemekte fayda var.”