İstanbul’da son dört yılda elektrik faturalarında yüzde 400 oranında artış oldu

25 Şubat 2022 - 11:55

A ⁺ A^- Yazdır

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA), “İstanbul’da Enerji Yoksulluğuna Doğru” araştırmasının sonuçları yayımlandı. Yüzde 17,21 ile Türkiye’deki en yüksek enerji tüketimine sahip şehir olan İstanbul’da yaşayanlar için elektrik zammı, gündelik hayatlarını etkileyen yakıcı bir problem. Araştırmaya göre İstanbul’da son dört yılda elektrik faturalarında yüzde 400 oranında artış oldu. 

Son zamlar ve kademeli artış nedeniyle elektriğin en pahalı temel ihtiyaçlar arasında olduğunun belirtildiği araştırmada “Ne oldu da elektrik dağıtım ücretlerinde tarihin en büyük zamlarından biri tüketicinin karşısına çıktı?” sorusuna yanıt arandı. Türkiye’nin enerji politikalarındaki özelleştirme ve dışa bağımlılığın ekonomik krizle birlikte, “enerji yoksulluğuna” evrildiğine dikkat çekilen raporda şu ifadelere yer verildi: “Türkiye’de elektrik üretiminin yüzde 79’u ve Türkiye’deki 21 dağıtım bölgesinin tümü özelleştirilerek, yani sistem ticarileştirilerek kâr odaklı hizmete dönüştü. Bu sistemin sonucu olarak vatandaşlar sürekli artan pahalılık ve hizmet kalitesinde düşüş ile karşı karşıya kaldı.”

FATURASINI ÖDEYEMEYENLER ARTIYOR 

Enerji ihtiyacının belirli bir planlama sistematiği ve uzun vadeli öngörüler çerçevesinde güvenli, düşük maliyetli üretim - dağıtım yoluyla karşılanması gerekliliği ve kâr odaklı üretim, iletim, dağıtım ve satış politikasının ise sorgulanması gerektiğinin belirtildiği raporda zamların İstanbul’a izdüşümü şöyle özetlendi:

“Elektrik zammı öncesi yapılan araştırmalarda dâhi kiralardaki artış başta olmak üzere fatura ve gıda fiyatlarındaki yüksek artışlar İstanbullular için öncelikli bir problem olarak dile getirilirken, sosyal destek başvurularında fatura ödeme taleplerinin öncelikli sırada olduğu görüldü.

Elektrik faturasını ödeyemeyecek durumda olan hane sayısının giderek arttığı İstanbul’da yeni yılla beraber elektriğe gelen yüksek zamlardan sonra bu sayının daha ciddi boyutlara ulaşacağı, elektriğin özellikle ısınma aracı olarak da kullanıldığı hanelerde yeni sorunlar doğacağı öngörülüyor. Örneğin; 4 kişilik bir hanenin 2018 yılında aylık ortalama elektrik faturası bedeli 105 TL iken bugün bu değer 408 TL. Bu durum, son 4 yılda elektrik faturalarında yüzde 400 oranında bir değişim yaşandığını gösteriyor.” 

Zamlarla birlikte İstanbul’da elektrik faturasını ödeyemeyecek hane sayısı da giderek artıyor. Elektrik faturaları zamları sadece evlerimize ya da işyerlerimize gelen faturalarla değil. Zamlar nedeniyle üretim sektöründe maliyetler arttı, bu da ürünlere zam olarak yansıdı. Kamu yararı ilkesi ile üretim yapan kamu iştiraklerinde de durum farklı değil. 

“ELEKTRİK ZAMLARI ÜRETİMİ DE ETKİLİYOR”

“Zamlar sadece konutlara gelen faturalara yansımakla kalmayıp, aynı zamanda kamu kaynakları ile hizmet veren yerel yönetimleri de mali olarak olumsuz etkiliyor; yapılacak yatırım ve hizmetleri sekteye uğratıyor” denilen raporda İBB iştiraklerine yansıma şöyle aktarıldı: “İBB iştiraklerinden olan İSKİ’nin 2021 yılı elektrik maliyetinin var olan birim fiyatlar üzerinden hesaplandığında 2022 yılında yüzde 117 artacağı öngörülüyor. Halk Ekmek’in Aralık 2021 fatura tutarının Ocak 2022’de yüzde 80 arttığı biliniyor. Metro İstanbul’un fatura tutarlarına bakıldığında ise 2021 yılında toplam 385 milyon TL olan rakamın 2022 yılının sonu itibariyle 744 milyon TL’ye ulaşacağı ve yüzde 93’lük bir artış olacağı tahmin ediliyor.”

“İstanbul’da Enerji Yoksulluğuna Doğru” araştırmasında elektrik fiyatları sorununa ilişkin çözüm önerileri ise şöyle:

• * Yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik kapasitenin artırılması ile temiz, ucuz ve sürdürülebilir enerji üretimi sağlanarak hem enerjide dışa bağımlılık seviyesi azaltılmalı, hem de iklim ve çevre dostu bir elektrik üretimi sağlanmalı.

• * Yüksek elektrik zamlarından ve pandeminin yol açtığı yeni normal düzene bağlı olarak değişen koşullardan olumsuz etkilenen hanelere ve esnafa yönelik uygulamalar oluşturularak zam oranları yeniden değerlendirilmeli, hastalık ve/veya engellilik durumlarına bağlı olarak kullandıkları cihazlar için elektrik ihtiyacı olan kişilerin elektriğe erişiminin kamusal bir hizmet anlayışıyla sağlanacağı mekanizmalar oluşturulmalı.

• * İki kademeli olarak uygulanan kademeli elektrik tarifesi veri temelli olarak düzenlenmeli ve elektrik tasarrufunu teşvik edecek şekilde çoklu kademe uygulamasına geçilmeli.

• * Kentsel planlama, iklim eşikleri dikkate alınarak ekolojik yaklaşımla benimsenmeli ve yoğun enerji sarfiyatına neden olacak mekânsal gelişmeye dönük kararlardan kaçınılmalı.

• * Gelecekte, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ve tüm yerel yönetimlerin kamusal hizmet sorumluluğuyla elektrik dağıtımında yeniden rol almasını sağlayacak bir düzenleme ile kapsayıcı ve sürdürülebilir bir enerji vizyonu çalışma programına alınmalı.