Emekliler geçinemiyor!
İBB’ye bağlı İstanbul Planlama Ajansı, İstanbul’da yaşayan emeklilerin yaşam koşullarını hesapladı. İstanbul’da altı haneden biri sadece emekli aylığı ile geçiniyor. Yaşlılık veya emeklilik aylığına hak kazanan vatandaşların yüzde 28,4’ü resmi olarak çalışıyor
Geçtiğimiz hafta Türkiye’nin birçok kentinde alanlara çıkan emekliler, en düşük emekli maaşının en düşük memur maaşına eşitlenecek şekilde düzenlenmesini talep etti. Peki emekliler hangi koşullarda yaşıyor? İstanbul’da yaşayan emekli vatandaşlar 10 bin TL ile nasıl geçiniyor? Geçinemeyenler neler yapıyor? İBB’ye bağlı İstanbul Planlama Ajansı, İstanbul’da yaşayan emeklilerin yaşam koşullarını ve emekli hanelerini resmi kaynaklar, yüz yüze yapılan araştırmalar ve elde edilen veriler ile hesapladı.
KAÇ HANE VAR?
Araştırmanın sonuçlarına göre İstanbul’daki toplam hane sayısı 4 milyon 827 bin 915 iken İstanbul’da aktif çalışan bir birey olmayan ve sadece emekli aylığı ile geçinen 811 bin 40 hanenin olduğu belirlendi. Sadece emekli aylığı ile geçinen hane oranı ise tüm haneler içerisinde yüzde 16,8 olarak hesaplandı. En düşük emekli aylığı ile geçinen hane sayısı ise 465 bin 169 olarak kaydedildi. Her 10 haneden 1’inin ise en düşük emekli aylığı ile geçinen emekli haneler olduğu görüldü. İstanbul’da emeklilerin de dahil olduğu yaşlılık aylığı alanların 2 milyon 420 bin kişi olduğu belirlenirken toplamda her beş kişiden birinin aktif olarak çalışmadığı, pasif gelire sahip sigortalı oldukları belirlendi. İstanbul’da yaşlılık veya emeklilik aylığına hak kazanmış vatandaşların yüzde 28,4’ünün resmi olarak çalışmaya devam ettiği görüldü. İstanbul Planlama Ajansı’nın SGK verileri üzerinden hesaplamalarına göre İstanbul’da 2023 yılında 507 bin 574 kişi EYT Kanunundan faydalandı. Bunların yüzde 52,2’si ise resmi olarak çalışmaya devam etti. Türkiye’de EYT Kanunundan faydalanan emeklilerin resmi olarak çalışmaya devam etme oranının ise yüzde 47,9’da kaldığı görüldü.
ASGARİ ÜCRETİN NEREDEYSE YARISI
İPA’nın raporuna göre 2010 yılında asgari ücretten daha fazla olan en düşük emekli aylığının, geçtiğimiz 15 sene içerisinde bir asgari ücretin neredeyse yarısına denk geldiği görüldü. 2010 yılında 680,3 TL olan en düşük emekli aylığı 2024 yılında 10 bin TL olurken asgari ücret 587,85 TL’den 17 bin 2 TL’ye yükseldi.
ALIM GÜCÜ DÜŞTÜ
2010 yılında en düşük emekli aylığıyla 11,4 gram altın veya 453 dolar alınabilirken günümüzde bu durum 4,4 gram altın veya 319 dolara geriledi. Son 15 yıldaki dolar enflasyonu da hesaba katılırsa emekli maaşının satın alım gücünün dolara oranla çok daha fazla düştüğü belirlendi.
460 EMEKLİ MAAŞINA DENK GELİYOR
İstanbul’da 100 metrekarelik ortalama bir konut fiyatı 2010 yılında 224 emekli maaşına denk gelirken 2022 yılında 672 emekli maaşına yükseldi. Geçtiğimiz iki yılda konut fiyatlarının yükseliş hızındaki azalma sebebiyle günümüzde 100 metrekarelik bir konut fiyatı 460 adet en düşük emekli maaşına denk geliyor. Araştırmanın sonucuna göre emekli olduğunu ve hanede çalışan olmadığını söyleyen emekli hanelerin mülkiyet durumuna bakıldığında bu hanelerin yüzde 18,3’ünün kiracı olduğu görüldü. İstanbul’da sadece emekli maaşıyla geçinen toplam kiracı hane sayısı ise 148 bin 420 olarak hesaplandı. İstanbul’da kiracı olan iki kişilik emekli hanesinin ortalama yaşam maliyeti nisan ayında 24 bin 991 TL oldu.
YÜZDE 6’SI ÖDEYEMİYOR
Rapora göre emeklilerin İstanbul ortalamasına göre ekonomik anlamda daha temkinli olmaya çalışıyor. Emekliler borca girmekten kaçınmaya çalışırken ay sonunda kenara paya koyabilme oranlarının ise ortalamadan daha düşük olduğu kaydedildi. Kredi kartı kullanan İstanbullu emeklilerin kredi kartı borçlarını tamamen ödemeye, İstanbul ortalamasına göre daha fazla dikkat ettiği görüldü. Bu oran İstanbul ortalamasında yüzde 47 iken emekliler içerisinde ise yüzde 59,5 oldu. İstanbullu emeklilerin yüzde 5,8’inin ise kredi kartı borcunu hiç ödeyemediği anlaşıldı.
EMEKLİLER DAHA ÇOK KAYGILANIYOR
Emeklilik sebebiyle çalışmayan vatandaşların duygu durum istatistiklerinin İstanbul ortalamasıyla benzer seyrettiği de görüldü. Emeklilerin olumlu duyguları ortalamanın altındayken kaygı seviyeleri İstanbul ortalamasının üzerine çıktı. Emeklilerin stres seviyeleri daha düşük, üzüntü seviyeleri ise İstanbul ortalamasıyla aynı oldu. Çalışma hayatından uzaklaşmış ve düzenli gelir sahibi olan İstanbullu emeklilerin duygu durum seviyelerinin İstanbul ortalamasına yaklaşması dikkat çekti.