Emeklinin bayram ikramiyesi eriyor
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi’nin paylaştığı verilere göre 2018’de asgari ücretin yüzde 62’sine karşılık gelen emekli bayram ikramiyesinin en az 13 bin 793 TL olması gerekiyor
Türkiye’de milyonlarca emekli, geçtiğimiz sene 3 bin TL olarak ödenen bayram ikramiyesinin ne kadar artırılacağını merak ediyordu. İkramiye ödemelerinin 3 bin liradan 4 bin liraya yükselmesini içeren kanun teklifi Meclis’te görüşüldükten sonra onaylanacak ve ardından Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Ancak emekliler bu artıştan memnun değil. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi’nin (DİSK-AR) paylaştığı verilere göre 2018’de asgari ücretin yüzde 62’sine karşılık gelen emekli bayram ikramiyesinin en az 13 bin 793 TL olması gerekiyor. İkramiye 2025'te 4 bin TL olunca asgari ücretin yüzde 18’ine geriledi. Buna göre emeklinin iki bayramda toplam ikramiye kaybı 19 bin 586 TL oldu.
ASGARİ ÜCRETTEN YÜKSEKTİ
Emeklilerin yaşadığı refah kaybını sadece bayram ikramiyesine yapılan artışla açıklamak mümkün değil. Yaklaşık 16 milyon emeklinin yaşadığı Türkiye’de en düşük emekli maaşı Ocak 2025'te 14 bin 469 TL'ye çıkarılmıştı. Ancak gıda enflasyonu, yüksek kiralar gibi birçok sebep emeklilerin yaşamını olumsuz etkiliyor. Emekli maaşları ile ilgili olarak SGK verileri üzerinden yapılan incelemeler, 2010 yılında asgari ücretten daha fazla olan en düşük emekli aylığının, geçtiğimiz 15 sene içerisinde asgari ücretin altında kaldığını gösteriyor. 2010 yılında 680,3 TL olan en düşük emekli aylığı 2025 yılında 14 bin 469 TL olurken, asgari ücret 587,85 TL’den 22 bin 104 TL’ye yükseldi.
YAŞLI NÜFUS ARTIYOR
Öte yandan yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha yukarı yaştaki nüfusun oranı da her geçen yıl artıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2024 verilerine göre 65 ve daha yukarı yaştaki nüfus, 2019 yılında 7 milyon 550 bin 727 kişi iken son beş yılda yüzde 20,7 artarak 2024 yılında 9 milyon 112 bin 298 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2019 yılında yüzde 9,1 iken, 2024 yılında yüzde 10,6'ya yükseldi. Yaşlı nüfusun 2024 yılında yüzde 44,6'sını erkek nüfus, yüzde 55,4'ünü kadın nüfus oluşturdu. Yaşlı nüfus yaş grubuna göre incelendiğinde, 2019 yılında yaşlı nüfusun yüzde 62,8'inin 65-74 yaş grubunda, yüzde 28,2'sinin 75-84 yaş grubunda ve yüzde 9,1'inin 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görülürken, 2024 yılında yüzde 63,4'ünün 65-74 yaş grubunda, yüzde 28,8'inin 75-84 yaş grubunda ve yüzde 7,8'inin 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı belirlendi.
YÜZDE 23,3’Ü YOKSULLUK RİSKİ ALTINDA
Yoksulluk ve yaşam koşulları istatistiklerine göre 2024 yılında toplam nüfusun yüzde 29,3'ü yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında iken yaşlı nüfus için bu oranın yüzde 23,3 olduğu görüldü. İşgücü istatistiklerine göre, işgücüne katılma oranı 2019 yılında 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus için yüzde 53,0 iken 2023 yılında yüzde 53,3 oldu. Bu oran yaşlı nüfus için 2019 yılında yüzde 12,0 iken 2023 yılında yüzde 12,2’ye yükseldi. İşgücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oran yaşlı erkek nüfusta 2023 yılında yüzde 20,0, yaşlı kadın nüfusta yüzde 6,1 oldu.
İSTANBUL’DA EMEKLİ OLMAK
İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) “İstatistiklerle Yaşlılar 2024” araştırmasına göre, İstanbul’da 65 yaş ve üzeri nüfus 1 milyon 302 bin 793 kişiye ulaştı. Bu rakam, 2023 yılına göre yüzde 5,2’lik bir artışı ifade ediyor. İPA, İstanbul’un yaşlanan nüfus yapısına dikkat çekerek, kentsel politikaların yaşlı dostu bir yaklaşımla şekillendirilmesi gerektiğini vurguladı. Sosyal destek mekanizmalarının artırılması, yaşlı bireylerin yaşam kalitesini yükseltecek projelerin hayata geçirilmesi ve erişilebilir şehir planlaması gibi konuların öncelikli hale gelmesi gerektiği belirtildi.
İstanbul Planlama Ajansı’nın geçtiğimiz yıl yayınladığı “İstanbul’da Emekli Olmak” araştırmasının sonuçlarına göre ise İstanbul’da aktif çalışan bir birey olmayan ve sadece emekli aylığı ile geçinen 811 bin 40 hane bulunuyor. Sadece emekli aylığı ile geçinen hane oranı ise tüm haneler içerisinde yüzde 16,8 olarak hesaplandı. Her 10 haneden 1’inin ise en düşük emekli aylığı ile geçinen emekli haneler olduğu görülüyor. Emekli olduğunu ve hanede çalışan olmadığını söyleyen emekli hanelerin mülkiyet durumuna bakıldığında bu hanelerin yüzde 18,3’ü kiracı konumunda. İstanbul’da sadece emekli maaşıyla geçinen toplam kiracı hane sayısı ise 148 bin 420.