"Engelliler için afet planı yok"
Sosyal hizmet uzmanı Ahmet Türk, “Engelli bireylere duyarlı afet politikası yok” eleştirisinde bulunuyor
İstanbul Valiliği’nce yürütülen İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP) kapsamında üretilen toplumun afete hazırlığı eğitim materyallerinden biri de “Engelliler İçin Depremde İlk 72 Saat” başlıklı kitap. Sosyal Hizmetler Uzmanı Dr. Bülent İlik, Özlem Demirel Cook ve İTÜ’den Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu tarafından hazırlanan rehberde, Türkiye’de 8,5 milyona yakın engelli bireyin olduğu, aileleriyle birlikte düşünüldüğünde yaklaşık 30 milyon kişinin engellilik olgusundan etkilendiği anımsatılıyor. Engellilerin ve onların yakın çevrelerinin depreme hazırlık için atacakları adımların çok önemli olduğu vurgulanan rehberde, “Sadece engelli bireyler değil, onların aileleri, yakınları ve arkadaşları ile hizmet aldıkları kurum ve kuruluşlarda çalışanlar da depreme hazırlık konusunda bilgi sahibi olmalı.” deniliyor.
Depreme hazırlık için tüm engelli gruplarına yönelik genel bilgiler ile her bir engelli grubu için özel olarak hazırlanmış temel bilgilerin yer aldığı rehberden bazı önemli bilgiler şöyle:
ENGELLİ DESTEK AĞI KURULMALI
-
Deprem öncesinde yapılabilecek hazırlıkların başında tüm engelli grupları için ‘destek ağı’ kurulması geliyor. Bu ağ, aile, akraba, arkadaş, komşu, muhtar/resmi görevliler gibi engellinin bir afet anı ve sonrasında yardım alabileceği kişilerden oluşuyor. Engelli bireyin ve ailesinin bu destek ağındaki kişilerle bir acil durum planı yapması gerekli. Bu plan okul, işyeri gibi alanları da içermeli.
-
Acil durum kartları hazırlanmalı. Örneğin kronik hastalığı nedeniyle virüs kapma / bulaştırma ihtimali sorunu olanlar için ‘kanamalı durumlarda eldivensiz müdahale edilmemeli’ notu eklenebilir. Bilek/boyunda taşınabilecek türden tanıtıcı (kimlik bilgileri, iletişim kişi ve numaraları, engel durumuna ilişkin bilgileri içeren) künyeler olmalı.
-
ACİL DURUM ÇANTASI
-
Acil durum çantası hazırlanmalı. Bu çantada engelli kişinin engellilik durumuna ilişkin bilgileri içeren dokümanların fotokopileri, varsa kullanılan ilaçlar ve gereçlerle ilgili bilgiler, engelli kimlik kart fotokopisi, işitme engelliler için yedek işitme cihazı ve pili, bedensel engelli kişiler için yedek kıyafet veya ısıtıcılar, görme engelliler için baston ve benzeri gereçler yer almalı.
-
Deprem anında tekerlekli sandalyedeyseniz, kendinizi sandalyeden yere atmayın. Tekerlek frenini devreye sokup, tutunun.
-
Hareket engeli olan kişiler yardıma ihtiyaç duyacaktır. Bu durumdaki bir kişinin, deprem anını en az zararla geçirebilmesi için yaşam destek cihazları önceden sabitlenmeli.
-
Görme engelli birinin deprem anında kendini koruması için en büyük silahı duyma yeteneği olacaktır. Kendisine zarar verebilecek tehlikeleri her ne kadar göremese de olası tehlikelerden bazılarının habercisi olan sesleri duyabilir. İşitme engelli kişilerin en çok dikkat etmesi gereken ise gözleriyle etraftan gelebilecek tehlikelere karşı alarmda olmaktır.
-
ENGELLİLER İÇİN AFET YÖNETİMİ
Sinop Üniversitesi Türkeli MYO Çocuk Koruma ve Bakım Hizmetleri programında öğretim görevlisi olarak görev yapan Ahmet Türk’ün “Deprem Özelinde Engelli Bireylere Duyarlı Afet Yönetimi Modeli” başlıklı makalesi, her engel grubunun ihtiyaç ve kapasitelerini içeren bir afet yönetimi modeli öneriyor.
Engelli bireylere duyarlı afet yönetimi planlarının oluşturulmasının, T.C. Anayasası’nın eşitlik ve sosyal adalet ilkeleri çerçevesinde gerçekleştirilmesi zorunlu uygulamalardan biri olduğuna dikkat çeken Türk, “Ancak, halihazırda yürürlükteki yasal düzenlemeler ve afetlere yönelik acil eylem planında kırılgan ve dezavantajlı gruplar için güçlendirme faaliyetleri yapılmasına ilişkin ifadeler bulunmasına karşın, dezavantajlı kesimlerden biri olan engelli bireyler için erişilebilir ve içinde bulundukları dezavantajları/gereksinimleri özelinde oluşturulmuş afet bilinci eğitim programları, kırılgan gruplara yönelik ek tedbirler ve bu gruplara duyarlı spesifik afet yönetim politikaları mevcut değil” eleştirisinde bulunuyor.
Türk, depremin meydana getirdiği olumsuz sonuçların halihazırda kırılgan, savunmasız ve dezavantajlı durumda olan engelli bireyleri daha fazla etkilediğini vurgulayarak, şu önerilerde bulunuyor:
-
Engelli bireylerin afetlere karşı kırılganlıklarını azaltacak, kapasitelerini artıracak şekilde hazırlıklı olmaları için özel oluşturulacak afet yönetimi eylem plan ve politikaları oluşturulmalı.
-
Engelli bireylerin farklı ihtiyaç ve kapasiteleri doğrultusunda şekillendirilen engele duyarlı afet yönetiminde her engel grubu kendine özgü dinamikleri içerisinde değerlendirilmeli; bedensel, zihinsel, görme ve işitme gibi engel gruplarının özel gereksinimleri doğrultusunda farklı yaklaşım ve yönetim şekilleri geliştirilmeli ve bu doğrultuda planlamalar yapılmalı.
-
Afet anında ve afet sonrasında engelli bireyler için işlevsel uyarı ve yardım sistemleri bulunmalı.