Fahiş kiralardan kaçış koridoru: "Airbnb"
Yüksek kira fiyatlarını ödemek için evini günlük olarak kiralamak zorunda kalanlarla konuştuk. Sadece kiraların değil her şeyin fiyatının arttığını söyleyen vatandaşlar, “Yüksek kiralara karşı kendimizi korumak zorundayız” diyor
Ekonomik kriz derinleşirken, İstanbul’un merkez ilçelerindeki kira fiyatları da katlanarak artıyor. Fahiş kira fiyatlarını ödemek zorunda kalan binlerce kiracı, günlük kiralama yöntemini seçerek, kiradan doğan maddi külfeti hafifletmeye çalışıyor. Bu yöntemle ev kiralamayı imkân sağlayan platformlarından biri de “Airbnb.” Ana hedefi seyahat eden gezginlere daha ucuz konaklama imkânı sunmak ve paylaşım platformu oluşturmak olsa da 10 yıl sonra Airbnb sadece gezginlerin değil, milyonlarca insanın kullandığı yaygın bir platforma dönüştü. 2023 yılında 150 milyon üzeri üyesi bulunan Airbnb, toplamda 220 ülkede 100 bin üzeri şehirde ve kasabada faaliyet gösterirken, platformun Türkiye’de kullanılması 2010 yılında başlandı. 2023 yılı verilerine göre Türkiye’de 50 bin üzeri evin platforma kayıtlı olduğu görülüyor.
DÜZENLEME YOLDA
“2023 Yılı Değerlendirme Toplantısı” sonrası gazetecilerin sorularını yanıtlayan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Airbnb uygulaması üzerinden kiralanan evlere yönelik düzenleme yaptıklarını söyledi. Düzenlemenin yıl sonuna kadar hayata geçirileceği bilgisini veren Ersoy, “Bu tarz günübirlik kiralanan evlere normal kiralama dışında bir sertifika belgelendirme şartı getireceğiz. Onlar bir belge almak zorunda kalacaklar Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan ve konaklayan kişileri düzenli olarak bildirmekle yükümlü olacaklar. Hepsi kayıtlı ekonomi haline gelecekler.” dedi.
NEDEN TERCİH EDİYORLAR?
Özellikle İstanbul’a gelen yabancı turistlerin tercih ettiği bu platform, her ne kadar kiracıların fahiş kiralarla baş etme yöntemine dönüşse de özellikle Kadıköy, Beşiktaş, Beyoğlu gibi ilçelerde kiraların artmasına neden oluyor. Kadıköy’de yaygın olarak kullanılan bu uygulamayı kiracılarla konuştuk. İsimlerini gizli tutmak isteyen vatandaşların ortak ifadesi ise şu oluyor: “Yüksek kiralara karşı kendimizi korumak zorundayız.”
“MECBUR KALDIM”
(42 yaşında kadın)
“Gecenin bir yarısı yan odadan gelen seslerle uyanmak, mutfakta favori bardağını yerinde görememek, lavobada temizlenmemiş saçlar bulmak… Bunlar evinde misafir ağırlayan birinin başına gelebilecek olumsuz durumlardan bazıları. Misafirlik üç gündür denir. Peki ya ona mecbursanız? Airbnb sürecim aslında epey eskiye dayanıyor, konu henüz bu kadar popüler değilken başladı benimki. Bundan 6-7 sene evvel, o zamanki ev arkadaşım yurtdışına taşınınca başladı diyebilirim. Bir süre evde yalnızlığın tadını çıkardıktan sonra hem evde biri olsun hem farklı kültürden birileriyle tanışırım düşüncesiyle (o zaman ilk amacım para değildi) Airbnb’ye girerek, evimin bir odasını geçici kiralamaya başladım. Son 1 yıl öncesine dek ara ara misafirlerim oldu. Misafirleri seçmemdeki kriter yine maddiyat değil bu kişiyle anlaşıp anlaşamayacağım oldu hep bu süreçte. Ancak İstanbul’daki gerçek dışı kira artışlarının başlamasıyla birlikte, pek çok Kadıköylü gibi Airbnb’ye mecbur kaldım. Tek başına yaşayan, kendi yağıyla kavrulan, ‘orta’ gelirli bir maaşla çalışan biri olarak, kiramı tek başıma ödememin imkânı kalmamıştı. Şahsen ben hala ev sahipliğini kar elde etmek için yapmıyorum, kiramı ödeyebilmeme destek olsun yeter düşüncesindeyim. Ama buna mecbur bırakılmak, bu ülkede yaşamaya çalışan biri olarak beni kırıyor ve öfkelendiriyor. Kendi ülkemde maaşımla, başımı öretecek bir çatıya sahip olamayacaksam…”
“HER YERE YAYILDI”
(35 yaşında erkek)
“2018 yılından beri Kadıköy’de yaşıyorum. 2022’nin Mayıs ayında başladık bu yönteme. Birdenbire artan kira fiyatları bunu yapmamıza neden oldu. Kadıköy'ün yanı sıra artık bütün İstanbul'da yaşamanın maliyeti arttı. Bunun üstesinden gelebilmek için kısa süreli veya kısmi uzun süreli kiralama yapıyoruz. Aslına bakarsanız eskiden merkezi noktalarda popüler olan bu uygulama İstanbul'da bütün bölgelere taşınmış durumda. Avantajlarını sıralarsak en başta maddi gelir diyebilirim, sonrasında iyi arkadaşlıklar kurmanıza vesile oluyor. Farklı kültürlerden gelen insanlardan yeni bir şeyler öğrenmek daha kolay oluyor. Dezavantajlarının başında da eğer sadece odanızı kiralıyorsanız ortada kocaman bir mahremiyet sorunu oluşmaya başlıyor. Temizlik konusunda da herkes sağduyulu olmuyor. Ortak alan kullanımı yaşantınızı kısıtlıyor. Şimdi korkunç olacak kısım; ev sahiplerinin Airbnb haberlerinden sonra bu sektöre de yönelecek olması.”
“KİRAM ARTMASAYDI DÜŞÜNMEZDİM”
(41 yaşında kadın)
“Üç aydır Airbnb uygulamasını kullanıyorum ve odamı kiralıyorum. Kiram yüzde 100 arttığı için buna mecbur kaldım ve Kadıköy’ü terketmeyi düşünmüştüm. Evimin kirası normal düzeyde kalsaydı ya da normal bir şekilde artsaydı Airbnb yapmayı düşünmezdim. Benim evime şu ana kadar Fas’tan Rusya’ya, ABD’den Avustralya’ya kadar birçok yerden misafir geldi. Tek başına gelen kadınlarla daha fazla yakınlık kuruyorum hem de farklı insanları tanıma fırsatımız oluyor. Tek başına yaşamaya alıştığım için bu süreç bazen zorlayıcı olabiliyor. Umarım birkaç yıl daha Kadıköy’de kalmayı başarabilirim.”
“ÖDEMEK MÜMKÜN DEĞİL”
(26 yaşında erkek)
“Öğrencilik yıllarımdan beri yani 2015’ten beri Kadıköy’de yaşıyorum. Kadıköy’de ya da İstanbul’da kiralık daire bulmak ve ikamet etmek o yıllarda bu kadar zor değildi. Şimdi ise bu süreç tam olarak hayatta kalma mücadelesine dönüştü. Benim gibi birçok insan Kadıköy’de çevre oluşturdu, iş buldu… Burada yaşamak isteyenler mecburen evini kısa ya da uzun süreli kiralamak zorunda kalıyor. Başka insanlarla tanışmak güzel olsa da işin sonunda mecburiyet var. Ekonomik kriz olmasa ve kiralar bu kadar artmamış olsaydı evimi kiralamazdım. Ancak gelinen noktada kiraların artışının önüne geçilecekmiş gibi görünmüyor. Ben ve benim tanıdıklarım kar elde etmek için değil ayın sonunda kirasını ödeyebilmek için bu yolu deniyor. Aldığımız maaşlarla bu kiraları başka türlü nasıl ödeyebiliriz ki? Bence ödemek mümkün değil.”