Fikirtepe’yi sahada incelediler
Yedi yıl önce kentsel dönüşüm sürecinin başladığı ve bir türlü bitmeyen Fikirtepe çalıştay konusu oldu
Yedi yıl önce kentsel dönüşüm sürecinin başladığı Fikirtepe, bu zaman zarfında çeşitli sorunlarla baş başa kaldı. Birçok adada inşaat faaliyetleri başlayamadı, bazı adalarda ise projeler yarım kaldı. Sorunların devam ettiği Fikirtepe’de binlerce insan çevre ilçelere taşınmak zorunda kalırken, hala bölgede yaşayanların ise toz, gürültü ve güvenlik konusunda şikayetleri var. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kontrolünde yürütülen kentsel dönüşüm süreci bu defa farklı disiplinlerden biraraya gelen öğrencilerin araştırma konusu oldu. 28 Nisan Cumartesi günü Kadıköy Belediyesi Tasarım Atölyesi Kadıköy’de düzenlenen Fikirtepe Örneğinde Kentsel Dönüşüm Çalıştayı’nda Fikirtepe’de yaşanan sorunlar yerinde incelendi ve alternatif çözümler sıralandı.
“SORUNLAR ÇÖZÜLÜRSE ÖRNEK OLUR”
Doğuş Üniversitesi İç Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Doç.Dr. Pelin Sarıoğlu Erdoğdu’nun yürütücüsü olduğu çalıştaya lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinden oluşan 25 kişi katıldı. Katılımcılarla birlikte Fikirtepe’de oluşan planlama, mimari, ulaşım ve sosyal sorunları bir konuşmacı-izleyici formatından daha çok, interaktif bir şekilde tartışıldı.
Çalıştayın açılış konuşmasını Doç. Dr. Pelin Sarıoğlu Erdoğdu yaptı. Fikirtepe’de yaşanan sorunların çözülmesinin Türkiye’nin farklı şehirlerinde yapılacak kentsel dönüşüm projelerine örnek olacağını söyleyen Erdoğdu, şöyle devam etti: “İstanbul’un kentsel dönüşüm kapsamında mega projesi sayılabilecek Fikirtepe bölgesi kentsel dönüşümü, Kadıköy’ün önemli bir noktasında, D-100 karayolunun hemen yanında bulunuyor. Kentsel dönüşümde ‘yerinde dönüşüm’ projesi ile pilot bölge ilan edilen Fikirtepe, bir kentsel çöküntü alanından Türkiye’nin ‘Manhattan’ını yaratma projesi olarak başlayıp, daha sonra ‘yerinden göç’ projesine dönüşen ve kent belleğini tamamen silip bambaşka bir demografik yapı yaratan bir projeye dönüştü. Bu atölye çalışması ile yaşanan sorunlara somut çözümler üretmeyi amaçlıyoruz.”Erdoğdu, atölye katılımcılarının gönderdikleri özetlerin ve üretilen paftaların bir kitapçık haline getirilerek yerel yönetim ve araştırmacılarla paylaşılacağını da ekledi.
SAHADA İNCELEME YAPTILAR
Erdoğdu’nun gerçekleştirdiği sunumunda ardından Fikirtepe’ye gezi düzenlendi. Katılımcılar mahallede yaşayanlarla sohbet ederek, vatandaşların sorunlarını ve taleplerini dinledi. İnşaat projelerini de inceleyen ekip, bölgede yürütülen altyapı çalışmalarına dair fikir edindi. Atölyenin öğleden sonraki bölümünde planlama, mimari, ulaşım ve sosyal sorunları interaktif bir şekilde tartışıldı ve gruplar halinde sorun ve önerilere yönelik paftalar üretildi. Bu paftalar gün sonunda tüm katılımcılarla paylaşıldı ve tartışıldı. Örnek çizimler hazırlanırken, bir dönem Fikirtepe’de yaşayan ama kentsel dönüşüm nedeniyle başka ilçelere taşınmak zorunda kalan iki vatandaş da katılımcılara eşlik etti.
ÇALIŞTAYDAN ÇIKAN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Atölye sonunda yapılan sunumlarda şu görüşler ve öneriler ön plana çıktı:
-Fikirtepe’de yürütülen projelerde insan yaşamına uygun yerleşim alanlarının ön plana çıkarılması gerekiyor.
-Yeni projelerle yüksek katlı ve lüks binalar yapılacağı için Fikirtepeliler, sosyal ve ekonomik anlamda zorunlu bir göçe tabi tutulacaklar. Bölgenin mevcut sakinleriyle yeni gelenlerin beraber yaşayabileceği ortak yaşam alanları kurulmalı.
- Fikirtepe’de eskiden az katlı bahçeli evler vardı. Yerinde dönüşüm için en azından bunların bir kısmı yeniden yapılmalı. Planlarda kamuya ait yeşil alanların yoğunluğu arttırılmalı.
- Şu an sürdürülen kentsel dönüşüm projesi kontrolsüz şekilde yürütülüyor. Sadece konuta dayalı projeler yerine insanın merkezde olacağı planlar yapılmalı.
- Olası afet durumunda vatandaşların sığınabileceği toplanma alanlarına ihtiyaç var. Büyük ölçekli planlarda toplanma alanları artırılmalı.
-Kurbağalıdere atıl durumdan kurtarılarak yaşam alanına dönüştürülmeli.
-Mahalle kimliğinin bozulmaması için yeni tartışma ortamları yaratılmalı. Komşuluk ilişkilerinin biteceğini söyleyen Fikirtepeliler için sosyal donatı alanları yapılmalı.
FİKİRTEPE’DE SON DURUM
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının verilerine göre, Fikirtepe kentsel dönüşüm bölgesinde Çevre ve Şehirclik Bakanlığı tarafından onaylı 61 adet proje adası (yapı adası) bulunuyor. Ada bazında yapılan uygulamalarda 36 adet yapı adasında malikler ve firmalar arasında yüzde 100 oranında anlaşma sağlandı. Bu adalardan 25’inde yapı ruhsatı düzenlenerek uygulama başlatıldı. 17 yapı adasında ise imza aşamasında üçte iki çoğunluğun elde edildi, diğer yapı adalarında da görüşmeler ve dosya üzerindeki incelemeler devam ediyor.
Fikirtepe Derneği’nin hazırladığı rapora göre ise dönüşüm sırasında birçok mağduriyet yaşanıyor. Bu mağduriyetlerin en başında “çantacı” diye tabir edilen müteahhitler geliyor. Mal sahiplerini bir şekilde ikna ederek, projesiz tek taraflı sözleşme imzalatıp bir süre sonra, astronomik fiyatlarla başka firmaya devir yapan “çantacı müteahhitler” yüzünden bu tür adalarda süreç uzuyor ve mal sahipleri aleyhine maliyet artıyor. Davalara konu olan diğer mesele ise 2/3 çoğunluğu sağladığını sahte imzalar ile bakanlığa bildiren müteahhitler. Yine derneğin raporunda müteahhitlerin yaklaşık 9-10 aydır yıktıkları adanın mal sahiplerine kira ödemediği belirtiliyor.