Halk Sağlığı Sorunu: Aşırı Sıcaklar
Sıcak havalar son yıllarda halk sağlığı konusunda ciddi riskler yaratıyor. Temiz Hava Hakkı Platformu'ndan Halk Sağlığı Uzmanı Doç. Dr. Melike Yavuz ile aşırı sıcaklarda kimlerin risk altında olduğunu ve alınması gereken önlemleri konuştuk
Son yıllarda dünya genelinde artan sıcak hava dalgaları, iklim krizinin en somut göstergelerinden biri haline geldi. Uzmanlar, bu aşırı sıcaklık artışlarının gelecekte daha sık ve şiddetli olacağı konusunda 
uyarıyor. İklim değişikliğinin etkileri her geçen gün daha belirgin hale gelirken, insan sağlığı, tarım, su kaynakları ve ekosistemler üzerinde ciddi tehditler oluşturuyor. 2023 yazında, dünyanın birçok bölgesinde rekor sıcaklıklar kaydedildi. Avrupa, Asya ve Amerika kıtalarında yaşanan sıcak hava dalgaları, orman yangınlarının artmasına, tarım ürünlerinin zarar görmesine ve su kıtlığına yol açtı. Sıcaklık artışları, özellikle yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalığı olanlar gibi hassas gruplar için ciddi sağlık riskleri oluşturuyor. Sıcak çarpması, dehidrasyon ve kalp krizi gibi sağlık sorunları, aşırı sıcak hava koşullarında daha yaygın hale geliyor. Aşırı sıcak hava dalgaları, özellikle yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalığı olanlar gibi hassas gruplarda artan ölüm oranlarına neden olabiliyor.
“ERKEKLER RİSK ALTINDA”
Temiz Hava Hakkı Platformu'ndan Halk Sağlığı Uzmanı Doç. Dr. Melike Yavuz ile aşırı sıcaklarda kimlerin risk altında olduğunu ve aşırı sıcaklarda alınması gereken önlemleri konuştuk. Sıcak havalarda herkesin risk altında olduğunu kaydeden Yavuz, “Kimse ‘ben gencim, sağlıklıyım bana bir şey olmaz’ dememeli. Araştırmalar erkeklerin kadınlardan biraz daha fazla risk altında olduğunu bildiriyor. Bazı gruplar ise özellikle daha fazla ve hızlı etkilenebilir. Bunlar yaşlılar, bebekler ve çocuklar, hamileler, engelli bireyler ve açık havada çalışanlar. Bu bireylerin daha dikkatli olması ve kendilerini koruması gerekiyor. Çok ileri yaş, engelli, bebek ve çocuk bireyler kendilerini koruyamayacak durumda olabilir. Bu durumda yakınlarının daha yakından takip edip, sıcakla ilişkili sağlık sorunlarından bu kişileri koruması iyi olacaktır.” diye konuştu.
SU TÜKETİMİ ÖNEMLİ
Sıcakla ilişkili hastalıkların en önemli nedeninin aşırı sıcakta vücuttan terleme veya idrarla kaybedilen sıvının zamanında yerine konulamaması olduğunu aktaran Yavuz, “Buna dehidratasyon diyoruz. Her zamankinden daha fazla su tüketmek zorundayız. Riskli grupta olun olmayın günlük su tüketimini 2,5-3 litre düzeyinde tutmalıyız. Bu da günlük 8-10 bardak suya tekabül eder. Sıvı ihtiyacını su ile karşılamak önemli. Alkol ve kafeinli içecek tüketimini sınırlandırmalı, şekerli ve gazlı içeceklerden mümkün olduğunca uzak durmalıyız.” dedi.
NELER YAPILMALI?
“Aşırı sıcaklarda mümkün olduğunca kendimizi serin tutmaya çalışmalıyız.” diyen Yavuz, şu önerileri sıraladı: “Günün en sıcak saatlerinde dışarı çıkmamak, evi günün en serin saatlerinde havalandırmak, güneşin en tepede olduğu saatlerde güneşin içeriye girmesini varsa panjurla yoksa güneşlikle engellemek, serin tutan hafif giysiler (tercihen pamuklu) giymek, klima varsa kullanım talimatlarına uygun şekilde kullanmak korunmada etkilidir.Eğer evinizi yeterince soğutma imkanınız yoksa günün en sıcak saatlerini serin olabilecek dış ortamlarda (belediyelerin sunduğu olanaklar olabilir, alışveriş merkezi vb) geçirmek bir seçenek olabilir.”
Yavuz, “Sıcak hava kirlilikle birleştiğinde daha fazla mı risk yaratıyor?” sorusuna şöyle yanıt verdi: “Elbette. Aslında bu ikisi birbirlerinin etkisini artırırlar. Aşırı sıcaklarda havadaki toz miktarı da artar. Tozu yere indirecek yağmur ya da taşınmasını sağlayacak rüzgâr yoktur çünkü. Ayrıca ozon gibi ikincil kirleticiler adı verilen ve güneş ışınlarının etkisiyle birincil kirleticilerden oluşan kirletici miktarı da sıcak havalarda artar. Dolayısıyla etkilenim de artacaktır.”
SICAK SAĞLIK EYLEM PLANI…
Dünya Sağlık Örgütü’nün sıcak dalgalarından etkilenebilecek ülkelere sıcak sağlık eylem planlarını yapmalarını önerdiğini aktaran Yavuz, “Bu konuda çok güzel bir kılavuz hazırlandı. Özellikle yerel yönetimlerin bu kılavuzdan yararlanarak çok şey yapabileceğini düşünüyorum. Kılavuzda erken uyarı sistemlerinin kullanılması da öneriliyor. Böylece sıcak dalgası konusunda hem vatandaşların hem de etkilenebilecek kurumların uyarılması, hazırlıklı olmasının sağlanması ve desteklenmesi sağlanabilir.” dedi.