“Hava Kararınca” İstanbul…
İstanbul Planlama Ajansı “Monitör 39” ekibinden Nilay Özger ve Tuğçe Tunç “Hava Kararınca” adlı çalışmalarıyla kentin gece yaşamına dair bir manzara sunuyor
İstanbul Planlama Ajansı “Monitör 39” ekibi İstanbul’un gece yaşamını farklı yönleriyle inceledi. “Hava Kararınca” adlı çalışmada İstanbul’un kamusal yaşamı hakkında ipuçları vermesi amacıyla geceyi aydınlatan sokak lambaları, açık mekanları/dükkanları ve nüfus yoğunluğu görselleştirildi. Çalışmayı hazırlayan Nilay Özger ve Tuğçe Tunç ile konuştuk. Özger, “39 ilçe arasında karşılaştırma yaptığımızda kentin farklılaşan ve ortaklaşan sosyal hayatına dair ipuçlarının izlerini sürdük. Aktivitelere bağlı olarak işletme türlerindeki değişim bizlere daha somut sonuçlar sağladı. Sokak lezzetleri- gece yemekleri arasında çorbacıların tüm kent sakinlerinin gözdesi olduğunu söylemek mümkün görünüyor.” diyor.
İlk olarak Monitör 39 ve Hava Kararınca adlı çalışmanızı konuşalım isterseniz. Bu araştırmanın temel amacı neydi?
Nilay Özger: Monitor 39, İPA İstanbul dergisinde 5. sayıdan itibaren çalışmaya başladığımız, İstanbul’un 39 ilçesine birbiri ile ilişkili, karşılaştırılabilir ve merak uyandırıcı olduğunu düşündüğümüz konularda veri görselleştirmesi yaptığımız bir bölüm. Tek bir görselde okuyucuya 39 ilçeye dair karşılaştırma, ilişkilendirme ve yorumlama imkânı sunduğumuz baktıkça derinleşen ve çözünürlüğü artan bir kent manzarası sunuyoruz. Derginin yeni, yani altıncı sayısında dosya konusu “Gece de Yaşayan İstanbul”. Monitör 39 ekibi olarak, biz de bu sayıda gece ile alakalı, gece ve kentsel yaşam dendiğinde akla gelen ve literatürde de karşımıza çıkan konu bileşenlerinin verilerini araştırdık. Tabii akla gelen başka pek çok farklı veri seti bulmak mümkün, diğer yandan 39 ilçenin tamamını kapsayan veriyi bulmak ve karşılaştırılabilir hale getirmek çalışmanın önemli sınırlarından birisini oluşturuyor. Monitor 39- Hava Kararınca çalışmasında gece vakti kentsel/kamusal yaşam hakkında ipuçları vermesi amacıyla geceyi aydınlatan sokak lambaları, açık mekanları/dükkanları ve “güvenli” kamusal mekânın belki de ilk koşulu olan insan kalabalığına referans veren nüfus yoğunluğunu bir araya getirdik.
Görseli daha net anlamamız için işaretlerin neleri temsil ettiğini söyleyebilir misiniz?
Tuğçe Tunç: Veri görselleştirme çalışmasını yorumlamamıza yardımcı çeşitli semboller bulunuyor. Her bir ilçeyi temsil eden dairelerin büyüklükleri nüfus yoğunluğuna bağlı
olarak değişirken, renkler ise sokak lambası yoğunluğunu anlamamıza yardımcı oluyor. Koyudan açığa doğru giden renk tonu, daha karanlık ve daha aydınlık sokakları temsil ediyor. İlçe hareketliliğini ise ilçe daireleri üzerinde yer alan beş farklı boylam çizgisi yani beş farklı işletme türü üzerinden yorumlamak mümkün. Boylamlarda, kullanıcı profili açısından çeşitlilik sunacak ve gece saatlerinde açık olan ve işletme türlerine yer verdik. Böylelikle, gece kamusal mekân kullanımı ve kullanıcı grupları arasındaki ortaklıkları ve farklılıkları hayal ettirme imkânı sağlıyoruz. Aslında sayamayacağımız kadar çok karşılaştırma ile sonsuz sayıda sonuca varmak mümkün. Bu çalışma ile aslında bu böyledir demek yerine okuyucuları düşündüren tarafta olmayı önemsiyoruz. Kendi maceranı kendin seç kitapları gibi değerlendirebiliriz aslında Monitör39’u.
KADIKÖY, BEYOĞLU, FATİH…
Verilere göre İstanbul'da en çok hangi ilçe gece daha hareketli?
Nilay Özger: Kentin gece hareketliliğini, gece açık olan işletme sayıları -boylamlar- üzerinden okuyabiliriz. Boylamları incelediğimizde toplam işletme sayılarına göre Pendik, Fatih, Bağcılar, Beyoğlu ve Gaziosmanpaşa ilçeleri ön plana çıkıyor. Gaziosmanpaşa ve Bağcılar ilçeleri nüfus yoğunluğu ile ön plana çıkan ilçeler olarak gece kamusal hayatında da oyun salonları ve kıraathanelerin fazlalığı ile dikkat çekiyor. Beyoğlu ve Fatih ilçelerinde nüfusun düşük olduğunu, buna karşın gece mekanlarının sayısının yüksek olduğunu görüyoruz. Bu iki ilçe için, kamusal gece hayatına diğer ilçelerden ziyaretçi çeken merkezler diyebiliriz. Beyoğlu ilçesi eğlence (Bar, meyhane, gazino, restorant, müzikhol vd.) işletmeleri ile ön plana çıkarken, Fatih’teki işletme türlerinin sayıca daha eşit bir yapıda olduğunu görüyoruz. Bu doğrultuda Fatih’teki kamusal yaşamın daha çeşitli bir kullanıcı kitlesine ulaştığını söylemek mümkün.
Nüfus ve işletme açısından bu dört ilçeyi karşılaştırdığımızda Gaziosmanpaşa ve Bağcılar’da yerel nüfusun gece hayatının ön plana çıktığını söyleyebiliriz. Fatih ve Beyoğlu ilçeleri İstanbul’un en kadim iki ilçesi ve kentsel hayatın asırlardan beri atan kalbi konumunda olduğundan dolayı, gecelerin de merkezi̇ olmaya devam ediyor.
Kadıköy ile ilgili hangi sonuçlara ulaşılabilir?
Nilay Özger: Anadolu yakası ile devam edersek, İstanbul nüfusunun yarısına ev sahipliği yapan yakada gece yaşamı Avrupa yakasından geri kalır durumda değil. Avrupa yakasında eğlence mekanlarının merkezi Beyoğlu iken Anadolu yakasında Kadıköy’ün ön planda olduğunu görüyoruz. Son on yılda özellikle Gezi’nin ardından yaşanan dönüşüm ile birlikte Beyoğlu’ndaki ziyaretçi profilinin dönüşümü Beyoğlu'ndaki sosyal yaşama alternatif yeni yaşam alanlarını ve kamusal mekanları ortaya çıkardı. Bu sosyal ve mekânsal dönüşümün sonuçlarını ve İstanbul’un eğlence hayatının bir yeni merkezinin de Kadıköy olduğunu çalışma üzerinden okumak mümkün.
Bu veriler genel olarak İstanbul'un gece yaşamına dair neler söylüyor?
Tuğçe Tunç: İstanbul’da gece dediğimizde rengarenk bir kamusal hayatın peşi sıra tehlikeli ve tekinsiz senaryolar da hızla akla geliyor. Hava karardığında kamusal yaşamın sürdürülmesinde sokak aydınlatmalarının, açık işletmelerin ve insan yoğunluğunun olumlu etkisini temel alarak veri görselleştirme çalışmamızı bu zeminde konumlandırıyoruz. 39 ilçe arasında karşılaştırma yaptığımızda kentin farklılaşan ve ortaklaşan sosyal hayatına dair ipuçlarının izlerini sürdük. Aktivitelere bağlı olarak işletme türlerindeki değişim bizlere daha somut sonuçlar sağladı. Gece saatlerinde yeme içme alışkanlıklarına baktığımızda ise İstanbul’un tüm kent sahiplerinin ortaklaştığı alışkanlıklara dikkat çektik. Sokak lezzetleri- gece yemekleri arasında çorbacıların tüm kent sakinlerinin gözdesi olduğunu söylemek mümkün görünüyor.