Haydarpaşa ve 'Bay Hügnen'
Bostancı’da neredeyse bir asra tanıklık eden mekân ilgi bekliyor. Haydarpaşa Garı’nın ilk Genel Müdürü Edouard Huguenin yazlık köşkü restore edilmeyi bekliyor
Mustafa SÜRMELİ
Kadıköy birbirinden farklı özellik ve güzellikte mimariye sahip tarihi mekânlara ev sahipliği yapıyor. Bazıları restore edilip kullanılmakta bazıları ise restore edilmeyi beklemekte. Bay Hügnen’in yazlık evi de bunlardan biri.
Kadıköylü Mimar ve Araştırmacı Yazar Arif Atılgan, mekânın tarihe kazandırılmasını belirtirken, “Hügnen’in Evi” konulu yazısında dönemin demiryolu ulaşımı ile tarihi mekân hakkında geniş bilgi verdi.
İSTASYONDAN GAR’A
Haydarpaşa Çayırı’na 1869’da küçük bir istasyon binası yapıldıktan sonra 1872’de biraz daha büyütülen istasyon binası ile birlikte Pendik’e kadar demiryolu hattı yapılır. Haydarpaşa - Pendik arasında tren ulaşımı başlar. Hat daha sonra Gebze ve İzmit’e uzatılır. Demiryolu, 1880 yılında bir İngiliz şirketine kiralanır. Şirket, hattı Adapazarı ve Ankara’ya uzatmak ister. Anlaşma sağlanamaz. 1888’de bir Alman şirketiyle 99 yıllığına anlaşma imzalanır. 24 Mart 1889’da Anadolu- Osmanlı Demiryolu Şirketi kurularak, hat Ankara’ya kadar uzatılır.
Demiryolu bölgeye hareketlilik getirince sahil tarafında dalgakıran ve liman yapılır. 14 Nisan 1903’te silo, gümrük, liman polisi, liman idaresi, pasaport idaresi, elektrik santralı, bekleme salonu binaları ile liman tesisleri açılır. Daha sonra muhacir misafirhanesi binası da bu binalara ilave edilir. 1906’da Padişah 2. Abdülhamit “Bunca kilometre demiryolu yaptım memlekete, çelik rayların ucu Haydarpaşa’da. Koca binalarıyla liman yaptım, yine belli değil. Bana, o rayların denize kavuştuğu yere öyle bir bina yapın ki, ümmetim baktığında ‘buradan bindin mi, hiç inmeden Mekke’ye kadar gidilir’ desin” dedikten sonra şimdiki Haydarpaşa Gar Binası 19061908 yıllarında yapılır. Garın ilk umum müdürü, 1890 yılında umum müdürlük özel sekreteri olarak idareye giren Alman uyruklu Bay Hügnen’dir.
HÜGNEN YAZLARI YATLA GELİRDİ
Arif Atılgan “Haydarpaşa” adlı kitabında da Hügnen’e geniş yer veriyor. 18561926 yılları arasında yaşayan ve “Bay Hügnen” olarak tanınan Edouard Huguenin 1890’da İdareye Umum Müdür Sekreteri olarak girdi. 1908’de açılan Haydarpaşa Garı’na Umum Müdür oldu. 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) kurulmasının ardından, 1923’te TBMM tarafından Haydarpaşa Garı Umum Müdürlüğüne atandı. Behiç Erkin’in görevi devir almasına kadar görevine devam etti. Kendine özel bir karakteri olan Hügnen, Bostancı’da deniz kıyısında bulunan 11 dönümlük arazi içine bir köşk yaptırdı. Buraya, yazın Haydarpaşa Dalgakıranının iç tarafında bağlı olan yatıyla, kışın banliyö trenindeki özel kompartımanında giderdi. Kışları trenden Bostancı’ya indiğinde, orada kendisini bekleyen fayton onu köşküne götürürdü. Bu köşkün içi de o dönemin yerli ve yabancı eşyalarıyla oldukça lüks bir şekilde döşenmişti.
Arif Atılgan’ın verdiği bilgiye göre bazı yazılarda, Bay Hügnen’in kışlık evinin Taksim’de şimdiki AKM’nin bulunduğu yerde olduğu ifade edilmekte. Edouard Huguenin, 1923 yılında görevinden ayrıldıktan sonra ülkesi Almanya’ya döndü ve 1926 yılında öldü.
HÜGNEN’İN EVİ VE BAHÇESİ
Mimar ve Araştırmacı Yazar Arif Atılgan, Mart 2008’de atilganblog.blogspot.com.tr adresindeki yazısında Bay Hügnen’in Bostancı’daki evinin bulunduğu alanla ilgili yazısında konuyla ilgili detaylı teknik bilgiler de var. Atılgan, İstanbul ve Kadıköy için tarihi ve kültürel bir miras özelliği taşıyan evin korunarak gelecek kuşaklara miras bırakılması gerektiğine vurgu yapıyor; “Ev olduğu gibi duruyor. Ancak çok hırpalanmış, harabeye dönmüş durumda. Bu evin restore edilerek Kadıköy’e kazandırılması gerekmektedir” diyor.