İstanbul'da asgari ücretle yaşamak mümkün mü?
İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) yapmış olduğu araştırmaya göre İstanbul’da ortalama kira bedeli, asgari ücretin 1,5 katına çıktı. Son üç yıl içerisinde ise yoksulluk sınırı yedi kat, açlık sınırı beş kat arttı
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İPA, ‘İstanbul’da asgari ücretli olmak-yaşam maliyeti temelli bir asgari ücret politikası’ adlı raporunu paylaştı.” İstanbul’da yaşam her zamankinden daha zor ve diğer tüm illerden daha pahalı” değerlendirmesinin yer aldığı raporda, 2024 asgari ücreti netleşmeden önce 2023 asgari ücretinin İstanbul’daki alım gücü, diğer ülke asgari ücretleri ve yaşam maliyetiyle ilişkisi incelendi.
Araştırma verileri doğrultusunda, İstanbul'da bir haneye 2 asgari ücret de girse yaşam maliyetini karşılamak kolay olmuyor. Bu durumda bile, ancak yoksulluk sınırının eşiğinde bir hayat sürdürülebiliyor.
ORTALAMA KİRA ASGARİ ÜCRETİN 1,5 KATI
Rapora göre, İstanbul’da yaşamanın maliyetinin geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 78 oranda arttı ve dört kişilik bir aile için aylık ortalama 47.493 TL’ye ulaştı. Böylece ortalama kira bedeli asgari ücretin 1,5 katına kadar çıktı. Aynı ayın 2019 verileri ile kıyaslanması sonucunda ise; Kasım 2019'dan Kasım 2023'e kadar geçen sürede kiralar yüzde 732,1 arttı.
Raporda, “Zamlara rağmen İstanbul’un yaşam maliyetini yakalayamayan asgari ücret sebebiyle gençlerin iş arama ve çalışma motivasyonlarının kırıldığı, kolay yoldan para kazanma stratejilerine yöneldikleri görülüyor” tespiti yapıldı.
YOKSULLUK SINIRI YEDİ KAT ARTTI
İki yetişkin ve iki çocuğun yaşadığı bir aile için 2023 kasım ayındaki asgari yaşam maliyeti 47 bin 493 TL olarak hesaplandığının belirtildiği raporda “Bu miktar, vekil aile araştırmasında kullanılan geniş ürün sepetinin tamamını kapsamakta olup, reel olarak 4 kişilik bir ailenin ortalama harcamasını göstermektedir. Piyasa araştırmasından farklı olarak, yaşam maliyeti sepetindeki ürünlerden yoksulluk sınırında kullanılan ürünlerin seçilmesi ile hesaplanan reel yoksulluk sınırı ise 26.163 TL olmuştur. “ denildi.
2020 yılında açlık sınırının 1.116 TL, yoksulluk sınırının 3.539 TL olarak tespit edildiğinin hatırlatıldığı İPA raporunda yoksulluğun 7 kat arttığı belirtilerek şu ifadelere yer verildi: “2020’de bu rakamlar açlık sınırı için bin 116 TL, yoksulluk sınırı için 3 bin 539 TL olarak tespit edilmişti. Sadece üç yıl içerisinde yoksulluk sınırı yedi kat, açlık sınırı beş kat artmıştır. Asgari ücretteki belirgin artışa rağmen, sadece üç yıl içerisinde asgari ücret ile yoksulluk sınırı arasındaki makas açılmış, iki asgari ücret dahi İstanbul’da yoksulluk sınırının aşılmasına yetmeyecek seviyeye gelmiştir.”
“GERÇEKÇİ İKTİSADİ POLİTİKALAR GELİŞTİRİLMELİ”
Raporun sonuç bölümünde ise şu önerilerde bulunuldu: “İstanbul Planlama Ajansı ile birlikte birçok kurum düzenli olarak İstanbul’da ve Türkiye’de enflasyon, açlık sınırı, yoksulluk sınırı ve yaşam maliyeti araştırmaları sürdürmektedir. 2024 yılı asgari ücreti belirlenirken bu araştırmaların göz önüne alınıp enine boyuna değerlendirilmesi gerekmektedir. Asgari ücret tutarı resmi iktisadi istatistik ve formüllere bağlı kalmamalı, yeniden açlık sınırının biraz üzerinde bir tutar belirlenerek vatandaşın bütçe krizi bir sonraki yıla ertelenmemelidir. Asgari ücret belirleme sürecinin en önemli kriteri yaşam maliyeti çalışmaları olmalı ve bunlar üzerinden ayakları yere basan gerçekçi iktisadi politikalar geliştirilmelidir.