İstanbul’un fethine kadar bağlar ve bostanlıklarla kaplı bir köy olarak bilinen Kadıköy, 1715 yılında 400 evden oluşuyordu. Kırım Savaşı’ndan sonra 19. yüzyılın ikinci yarısında Kadıköy’ün nüfusu, özellikle gayrimüslim nüfus büyük ölçüde arttı. 1860 yılında ise Kadıköy; bin 500 Rum, 900 Türk ve bir grup Levanten’in yaşadığı bir yerleşim alanı haline geldi. Rumları takiben, Ermeniler, Levantenler ve son olarak Museviler buraya yerleşti. Kostantinos Svolopulos’a göre 1885 yılında Kadıköy’de toplam nüfus 22 bin 769’e ulaştı. Mübadele sonucunda Rum nüfus önemli oranda azaldı. Kadıköy Rum metropolitliği sayımına göre 1942 yılında Kadıköy merkezinde yaşayan toplam Rum nüfus 2 bin 692 kişiydi. 1807 tarihli Kauffer Haritası’nda Kadıköy’de yerleşmenin bugünkü Rasimpaşa bölgesinde yayıldığı görülüyor. 1897 yılında 687’si Caferağa, 647’si Osmanağa ve 36’sı Haydarpaşa mahallelerinde olmak üzere Kadıköy merkezinde toplam bin 358 ev bulunuyordu. 1930 tarihli Pervititch Haritaları’nda ise yerleşim dokusunun Haydarpaşa, Moda ve Gazhane bölgesine doğru genişlediği görülüyor.
Kadıköy aynı zamanda tarihi yapılarıyla da öne çıkan bir ilçe. Kadıköy’de bir adet kentsel ve tarihi sit alanı, dört adet kentsel sit alanı ve bir adet kentsel ve doğal sit alanı bulunuyor. İlçede toplam bin 239 adet tescilli eski eser yer alıyor.
KENTİN HAFIZA MEKANI
İstanbul’un tarihinde önemli bir yere sahip olan Kadıköy; kültürel varlıkları, tarihi kişilikleri, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait yapılarıyla kent belleği için önemli bir hafızaya sahip. Kadıköy Belediyesi de bu fikirden yola çıkarak şu anda farklı kültürleri ve insanları içinde barındıran Kadıköy’de bir hafıza mekânı inşa etmeye başladı.İlçenin tarihi ve mekânsal özelliklerinin kaybolmaması ve geleceğe taşınması için çalışmalarını sürdüren Kadıköy Belediyesi, 1938 yılında inşa edilen ve uzun süre Kadıköy Mal Müdürlüğü binası olarak kullanılan yapıyı restore ederek Kadıköy Müzesi’ne dönüştürecek. Kadıköy Belediyesi, sosyal medya üzerinden bir video paylaşarak, “Kadıköy'ün kent belleğini ve mirasını yaşatmak üzere hayata geçireceğimiz Kadıköy Müzesi yakında açılıyor” notuyla projeyi Kadıköylüler ve İstanbullulara duyurdu.
“TARİHSEL ÖNEMİ AÇIĞA ÇIKARILACAK”
Cumhuriyet’in ilk yıllarında inşa edilen ve uzun yıllar bu amaçla hizmet veren Kadıköy Mal Müdürlüğü binası gelecek yıllarda Kadıköy Müzesi olarak Kadıköylüleri ağırlayacak. Rıhtım’daki, Tarih Edebiyat Sanat Kütüphanesi (TESAK) olarak kullanılan Tarihi Şehremaneti binasına komşu olan bina, geniş bir kullanım alanına sahip. Bina, sosyal, kültürel, sanatsal faaliyetler, kent kütüphanesi ve müze olarak kullanılmak kaydıyla 2014 yılında Kadıköy Belediye Başkanlığı’na devredilmişti. 942 metrekare arsa üzerine kurulu bodrum artı iki katlı olan bina 1400 metrekare kapalı alana sahip.
Restorasyon çalışmalarının sürdüğü bu yapıda kurulacak sergi alanlarında Kadıköy’ün tarihine ilişkin belgeler ve görsellerin sergilenmesi planlanıyor. Sadece Kadıköy sakinlerini değil kentte yaşayan tüm yurttaşları geçmiş ve gelecek hakkında düşündürmeyi ve tartıştırmayı hedefleyen bu proje ile Kadıköy’ün İstanbul açısından tarihsel önemi açığa çıkarılacak.