Kadıköy esnafı: “Birçok işletme kapanabilir”
İstanbul’un hizmet ve eğlence merkezi Kadıköy’de kapalı olan mekanların işletmecileriyle konuştuk. Bu süreç sonunda birçok mekanın kapanabileceğini söylüyorlar ve çoğu ekonomik olarak karamsar!
(Fotoğraflar: Erhan Demirtaş)
İçişleri Bakanlığı, 81 il valiliğine gönderdiği genelgeyle ülke genelinde 149 bin 382 işyerinin geçici süreliğine faaliyetine son verdiğini açıklamıştı. Genelgeler ile; gece kulüpleri, bar, pavyon, diskotek, tiyatro, sinema, gösteri merkezi, konser salonu, nişan/düğün salonu, çalgılı/müzikli lokanta/kafe, gazino, birahane, taverna, kahvehane, kıraathane, kafeterya, kır bahçesi, nargile salonu, nargile kafe, internet salonu, internet kafe, her türlü oyun salonları, her türlü kapalı çocuk oyun alanları (AVM ve lokanta içindekiler dahil), çay bahçesi, dernek lokalleri, lunapark, yüzme havuzu, hamam, sauna, kaplıca, masaj salonu, SPA ve spor merkezleri kapanmış durumda.
Kapanan işyerlerinin yanı sıra tüm lokanta ve restoranlara, pastane ve benzeri işyerlerine sadece paket servis, gel-al benzeri şekilde, müşterinin oturmasına müsaade etmeden hizmet verme zorunluluğu getirildi.
İçişleri Bakanlığı’nın son genelgesine göre ise il ve ilçelerdeki küçük, büyük tüm marketler en fazla 09.00-21.00 saatleri arasında hizmet verebilecek, toplu taşıma araçları yolcu taşıma kapasitelerinin yüzde 50’si kadar yolcu taşıyacak.
“BAŞA GELEN ÇEKİLİR”
Kadıköy de İstanbul’un en önemli hizmet ve eğlence merkezlerinden biri. İlçe sınırları içerisinde birçok restoran, bar, kafe bulunuyor. İşletmecilere, salgın sonrası alınan önlemler hakkında ne düşündüklerini, çalışanların durumunu ve ekonomik olarak nasıl devam etmeyi planladıklarını sorduk.
Moda Eğlence Yerleri Kültür ve Dayanışma Derneği (Moda-Der) Kadıköy’ün en eski barlar sokağı Kadife Sokak’ta kurulmuş, o bölgedeki esnaflarla Kadıköylüler arasında köprü görevi görmeyi amaçlayan, belediyeyle diyaloğu sürdüren bir dernek. Bünyesinde 53 esnaf bulunuyor.
Moda-Der Başkanı, Bardan Adam işletmecisi Günay Önalan’a kapatma kararları sonrası esnafın ekonomik olarak nasıl etkileneceğini sorduğumuzda, “Amiyane tabirle ekonomi, mekonomi kalmadı. Bizi ikilemde bıraktı bu virüs. Sağlık ve ölümler bakımından hak verdiğimiz bir durum var. Diğer taraftan belirsizlik ve ucu açıklık var. Esnafımızda başa gelen çekilir düşüncesi hakim.” yanıtını alıyoruz.
“UMUTLU DEĞİLİZ”
“Esnaflar olarak aramızda bizim için nasıl ekonomik tedbirler alınacağını konuşuyoruz, bekliyoruz” diyen Önalan, “Umutlu değiliz” diyor. Çalışanların durumuna dair ise şunları söylüyor: “Acilen nakit yardımları yapılmazsa -istemeyerek söylüyorum- işçi çıkarmalar, iflaslar, ekonomik çöküntü yaşanacak gibi. Her yer kapandı ve Kadıköy, eğlence-hizmet sektörü açısından bir merkez. Bence Kadıköy’ün toparlanması iyi ihtimalle en az bir seneyi bulacak. Hükümetle birlikte yerel yönetimler de taşın altına bırakın ellerini vücutlarını koymalılar.”
“Nasıl çözülebilir?” dediğimizde ise “Çok basit...Sadece Fransız Macron’u, Kanadalı Trudeau’yu, Alman Merkel’i örnek alsınlar yeter. Amerika’yı yeniden keşfetmeye gerek yok.” yanıtını alıyoruz.
“YENİ İŞLETMELER TASFİYE OLUR”
Kadıköy’ün en eski barlarından Karga’nın müdürü Erdal Çiftçi’ye de kapanmaların ekonomik durumlarını nasıl etkilediğini soruyoruz, cevap “Mekan kapatmaları 16 Mart’ta gerçekleşti. 13 Mart Cuma ve 14 Mart Cumartesi günleri ciromuz yüzde 60'a yakın düştü. İnsanlar endişeliydi ve sosyal hayata katılmak konusunda tereddütlüydü. Biz çalışanlar da hem ticari olarak hem de sağlık açısından durumun vahametine tanık olmuştuk ve zaten kapatılmasını bekliyorduk.” oluyor.
Çiftçi, kira bedellerinin özellikle yeni ve küçük işletmelerin işini zorlaştıracağını düşünüyor ve işletmecilerin bu süreçte mutlaka bir B planlarının olması gerektiğini söylüyor. “Ben karamsarım” diyen Çitfçi, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Çalışanlar için durum daha da kötü. Bir çok çalışan asgari ücret alıyordu. Bir birikimleri de yok haliyle. Zor geçiniyorlar, şimdi daha da zorlanacaklar.” Çiftçi, eğlence sektöründe artan maliyetler nedeniyle işletmecilerin yeni iş alanlarına yönelebileceğini söylerken “Ne yapılmalı?’ sorusunu şu şekilde yanıtlıyor: “Herkes, devlet desteği olmalı diyor. Umarım ben yanılırım ama bu destek gelmeyecek diye düşünüyorum. Parası, malı, mülkü olan esnafa bir şey olmaz. Diğerleri tasfiye olur. Zaten genç bir nüfus var, ucuza yeni çalışanlar da bulunur.”
“KAMU DESTEĞİ ŞART”
Pablo Bar işletmecisi Cihan Çabuk, tüm dünyayı ve küresel piyasaları allak bullak eden bir durumla karşı karşıyayız, ekonomik olarak etkilememesi düşünülemez” derken, bu durumdan en fazla çalışanların etkileneceğini söylüyor: “İşletme sahiplerinin tek başına altından kalkamayacağı bir sürece doğru gidiyoruz. Burada muhakkak kamu desteği şart. Yani kamu kaynaklarının bu alanda kullanılması gerekiyor, tabi öyle bir kaynak kaldıysa…”
Çabuk, yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor: “Borç ertelenmesi, geri ödeme kolaylığı, tüm personelin ücretli izne çıkarılması, bu konuda işletmelere destek olunması, iş ortaklarının bu gibi zamanlarda iş ortağı olduğunu hatırlaması gerekiyor.”
“HAYALET KASABA KADIKÖY”
Özgen Altaş ise Moda’daki Vegan Bakkal’ın işletmecisi. Altaş, gıda satışı yaptıkları için yasal olarak aslında dükkanın kapanmadığını ancak hem kendilerini hem de müşterileri koruma adına açılış-kapanış saatlerinde kısıtlamaya gittiklerini belirtiyor. Önlem için şu anda müşteriler dükkana tek tek girerek alışveriş yapabiliyor.
“Zor bir ekonomik süreç geçirirken giderlerin sabit kalması, kira, stopaj, vergiler, faturalar, sigorta ödemeleri derken işletmeler için büyük bir yük var” diyen Altaş, pek çok işletmenin bu süreç sonunda kapısına kilit vuracağını düşünüyor.
Altaş, son olarak Kadıköy özelindeki durumla ilgili de şunları ekliyor: “Kapatılan işletmelerle hayalet kasabaya dönüşmüş bir Kadıköy var. Umarım sağlıklı günlere hep birlikte eksiksiz olarak dönebiliriz.”