Kadıköy'de Kentsel Dönüşüm Tartışması
Kadıköy, Mimarlar Odası’nın düzenlediği “Kentsel Dönüşüm Uygulamaları: Sorunlar ve sonuçlar” etkinliğine ev sahipliği yaptı
Eylül BİROL
Fotoğraflar: Gürbüz ENGİN
TMMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Anadolu 1. Büyükkent Bölge Temsilciliği’nin düzenlediği “Kentsel Dönüşüm Uygulamaları: Sorunlar ve Sonuçlar” paneli ve ardından yapılan forum 28 Mart Cumartesi günü Cadebostan Kültür Merkezi’nde gerçekleşti.
Açılış konuşmalarını Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Anadolu 1. BKBT Başkanı Saltuk Yüceer, Mimarlar Odası Genel Başkanı Eyüp Muhcu ve Kadıköy Belediye Başkanı Aykurt Nuhoğlu’nun yaptığı etkinliğin panelistleri, Mimar Mehmet Bozkurt, Yıldız Teknik Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan Yrd. Doç. Dr. Ali Kılıç, ODTÜ öğretim görevlisi Feridun Duyguluer ve avukat Ali Güvenç Kiraz’dı.
YASAL DÜZENLEME EKSİK
İlk konuşmayı yapan Saltuk Yüceer, afet yasası ve kentsel dönüşümden bahsetti. Yüceer, Mimarlar Odası’nın yasaya itirazlarını şu şekilde sıraladı: “Yasa üzerindeki endişelerimizi ilk çıktığında da sıralamıştık. Ülkemizdeki yapıların önemli bir bölümü afet riski altında ve bu risklerin ortadan kaldırılması gerektiğinin farkındayız. Ama yasa eksik. Yapılmakta olan düzenleme eksik, yanıltıcı ve riskleri azaltmaktan uzak. Özetle yurttaşların barınma ve mülkiyet hakkı yok sayılıyor. Zor kullanma yöntemleri tarifleniyor. Doğal kültürel ve tarihi varlıkların korunmasını amaçlayan bütün hukuk kuralları bertaraf ediliyor.”
Yüceer, afet nedeniyle risk altında olan alanların dönüştürüldüğünü; ama uygulanması dahilinde yasanın kendisinin “afet” sonucunu doğuracağını söylediklerini hatırlattı. “Halkın güvenliğini ve mutluluğunu gerçekten sağlayacak kamu yararına dönük çözümler üretmek mümkün ama böylesine önemli bir yasanın hazırlanması sürecinde, üniversitelerin, ilgili meslek odalarının ve diğer bilim çevrelerinin görüşlerine başvurulmamış olması, amacın gerçekten afet riskinin azaltılmasının olmadığı anlaşılıyordu.” diye ekledi.
KENTSEL DÖNÜŞÜM ÇÖKTÜ
Diğer açılış konuşmasını yapan Eyüp Muhcu ise kentsel dönüşüm politikalarının çöktüğünü söyleyerek “Türkiye’de 5-10 yıl içerisinde 6,5 milyon konutun üretilmesi, güçlendirilmesi, yenilenmesi gerekirken bugün yapılan inşaatlarda konut fazlası var. Yurttaşların alım gücü yok. Kredi alabilecek geri ödeyebilecek mali dayanağı yok. Bu nedenle de borçlanma olmadan kentsel dönüşüm sürdürülemez. Yeni konuta gerçek anlamda ihtiyaç olmasına rağmen 2 milyona yakın altın yeni konut bulunmaktadır.” dedi.
“BİR KAOSA GİDİYORUZ”
Kadıköy Belediye Başkanı Aykurt Nuhoğlu ise, Kadıköy’deki kentsel dönüşümden bahsetti: “Kadıköy’de kentsel dönüşüm deyince ilk karşımıza çıkan Fikirtepe ve Dumlupınar mahallesidir. Bu bölgede yaklaşık 52 ada ve adaiçi bir plan oluşturuldu. Ortada bir kentsel tasarım projesi yok. Tamamen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkisinde. Uygulama sonucunda ne olacak? Ben de inşaat mühendisi olarak sonunu görebiliyorum”
Kent kavramına da değinen Nuhoğlu “Bir kent sadece fiziki anlamda bina mıdır, yol mudur, sadece ulaşım mıdır? Kent aslında içinde canlıların olduğu, temelde insanı hedef alan, geçmişiyle tarihiyle belleğiyle, bütün dünyayı kavrayan bir mekandır.” dedi.
Nuhoğlu “İstanbul’un geçmişiyle bağlarını kopartıp sadece bina anlamında bir kent oluşturuluyor… 3. Köprüyle, kuzeydeki çevre yoluyla birlikte İstanbul’un nüfusunun 25 milyon olacağı varsayılıyor. Müthiş bir nüfus artışı içinde biz bir kaosa doğru gidiyoruz. Aslında kentsel dönüşüm yapılmıyor sadece rant ve para getirilecek fiziki anlamda binalar yenileniyor, içinde yaşayan insanlarla ilişkili en ufak bir düşünce olmuyor.” diye konuştu.
HALKLA MUHATTAP OLUNSUN
Fikirtepe’deki sorunların çözümünün bakanlığın orada büro kurması olduğunu söyleyen Nuhoğlu “Ankara’dan Kadıköy’deki mahallenin sorunlarını görme şansları yok. İhtiyaç sahipleri ile aynı masaya oturulmalı” dedi. Nuhoğlu, Kadıköy’ün inşaat sorununa da değinerek “2010 yılında Kadıköy belediyesinden 194 ruhsat geçmişti, 2014’te 614. Şu an 146’ya yakın ruhsat var. Üzerimizde korkunç baskı var. Yaşayan insanlar bir an önce ruhsatları verin diyor. Bir yandan da inşaatlardan kaynaklı gürültü kirliliğinden şikayet geliyor. 3 tane denetim aracı koyduk. Pazar günleri ve akşam 19.00’dan sonra inşaatları çalıştırmıyoruz, devam ederlerse mühürlüyoruz. 1 milyonun üzerinde ceza kestik. 10 aylık süre içerisinde %40’a kadar şikayet azalması var. Kadıköy sakin bir kent bu kadar gürültüye alışkın bir yer değil.” dedi.
HER AÇIDAN KENTSEL DÖNÜŞÜM
Konuşmaların ardından panele geçildi. İlk sözü alan ve kentsel dönüşümün ekonomik, politik ve sosyolojik boyutlarını anlatan mimar Mehmet Bozkurt, “Kentsel dönüşüm, yapının yıkılıp yapılması olarak ele alınıyor. Ama bu değildir. Kent mekanının bütün uzuvlarıyla birlikte ele alınarak bütün olarak değişmesi demek. Ekonomik, toplumsal, sosyal, fiziki şeylerin iyileştirilmesi demek.” dedi.
Ardından söz alan öğretim görevlisi Feridun Duyguluer kentsel dönüşümün hukuki boyutlarına değindi. Duyguluer, “Esas kentsel dönüşüm hukuksal kuralların değişmesi, özel kuralların ortaya çıkması, toplu konut hukukuyla ortaya çıktı. Toplu konut aslında bir kredi verme mekanizması olarak kurulmuştu 1980lerde. Fakat toplu konut kredi veren, arsa üreten, kentsel yenileme yapan, belediyelerle ortak proje yapan, şirketlere ortak olan ve finansal bir kuruluş olma yolunda adımlar attı.” diyerek TOKİ’nin tarihini anlattı.
En son söz alan avukat Ali Güvenç Kiraz ise kentsel dönüşümün pratik ayaklarını anlatarak bireylerin yapması gerekenleri ayrıntılı ve uzun yasa incelemeleriyle birlikte tartıştı. Panelin ardından yapılan forumda, katılımcılar panelistlere sorularını yöneltti. Ardından etkinlik sona erdi.