Kadıköylü yaşlılar ne istiyor?
Kadıköy Belediyesi’nin 65 yaş ve üzeri 210 bireyle yüz yüze yaptığı araştırmanın sonuçları açıklandı. Vatandaşların en çok, fiziksel olarak başkalarına muhtaç olmaktan ve Alzheimer’a yakalanmaktan korktukları tespit edildi
Nüfusun demografik olarak yaşlanması son yüzyılda ön plana çıkan en önemli sorunlardan biri haline geldi. Toplumsal yapının değişmesi ve bilimin ilerlemesiyle beraber, dünya genelinde yaşlı nüfus hızla artıyor. Yapılan son çalışmalar, şu anda genç nüfusa sahip olan Türkiye’nin de yaşlanma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Türkiye’de 1990 yılında yaklaşık 2,5 milyon olan yaşlı nüfus Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, 2014 yılında 6,2 milyona ulaştı. Türkiye’de nüfusun yaşlanma eğiliminin devam edeceği ve Türkiye’nin 2023 yılında çok yaşlı nüfusa sahip ülkeler sınıflamasına dâhil olacağı öngörülüyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün raporuna göre, yaşlanma eğiliminde olan Türkiye’de, 2014 yılı itibariyle 14 milyon 377 bin olan İstanbul nüfusunun yüzde 6’sını 65 yaş üzeri bireyler oluşturuyor. Toplam nüfusu 482 bin olan Kadıköy’deki bu oran ise yüzde 17. Bu sonuçlara göre, İstanbul’da yaşlı nüfus oranın en yüksek olduğu ilçenin Kadıköy olduğu gözlemleniyor.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından aktif yaşlanma olarak açıklanan süreçte kişilerin yaşam kalitesini yükseltme amacıyla sağlık, katılım ve güvenlik konusundaki fırsatların en üst düzeye çıkarılması öngörülüyor. Kadıköy Belediyesi de bu amaçlar doğrultusunda yaşlıların yaşam kalitesini arttırmayı hedefliyor. Yaşlı Dostu Kentler Ağı’na katılan Kadıköy Belediyesi, sosyal politikalarını geliştirirken, yereli anlayarak, yerelden gelen ihtiyaçlara yönelik çözümler üreten bir anlayışla hizmet veriyor.
SAHA ARAŞTIRMASI YAPILDI
Kadıköy Belediyesi Sosyal Destek Hizmetleri Müdürlüğü’ne bağlı Sosyal Servis Birimi, Kadıköy’de yaşayan 65 yaş ve üzeri bireylerin (yaşlı vatandaşların) ihtiyaçlarını belirlemek ve taleplere uygun politikalar belirlemek için 2016 yılı boyunca saha araştırması yaptı. Kadıköy’de yaşlılık politikalarının geliştirilmesi amacıyla gerçekleşen bu çalışmada, yaşlıların fiziksel sağlık, ruhsal sağlık, sosyal ilişki kurma imkânı, çevre durumu, sosyal ve ekonomik durumları göz önüne alınarak yaşlanma konusu çok boyutlu olarak değerlendirildi. Araştırmanın bulguları, Kadıköy Belediyesi’nin yaşlılık politikalarının geliştirilmesinde kullanılacak.
210 KİŞİ İLE GÖRÜŞÜLDÜ
2016 yılı boyunca, sosyal inceleme amacıyla gidilen hanelerin bin 115’i meslek elemanları tarafından Durum Tespit Raporu ile değerlendirildi. Bu hanelerin 282’sinin 65 yaş ve üzeri bireylerin talep ve ihtiyaçlarından oluştuğu tespit edildi. Evde sağlık, evde temizlik, evde kuaförlük, sıcak yemek, ulaşım desteği, evde destek hizmetleri, sosyo-kültürel faaliyetlere katılım en çok talep edilen ve onaylanan destek modelleri oldu. Bu çalışmanın yanı sıra, Kadıköy’ün 21 mahallesinde, 65 yaş ve üzeri bireylerden oluşan 210 örnek üzerinden incelemeler yapılarak, yaş alan Kadıköy’ün yaşlılık olgusuna, yaşlılık politikalarına, aktif yaş alma alanına yönelik sosyal doku analizinin yapılması hedeflendi. Gerçekleştirilen araştırma ile Kadıköy’deki yaşlı bireylerin sağlık, sosyal ilişkiler, yaşam memnuniyeti değerlendirmeleri ve yerel yönetimlerinden beklentilerinin, sağlık, kültür ve sosyal hizmetlere erişimlerinin, kurum bakımına veya yerinde ve aktif yaş alma konularına bakış açılarının tespiti de yapıldı. Alan araştırmanın sonuçları, 1-3 Aralık 2016 tarihinde 8. ODTÜ Sosyoloji Kongresi’nde ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından 1-3 Mart 2017 tarihlerinde Macaristan’ın Pecs şehrinde gerçekleşen “Sağlıklı Şehirlerin İnşası: Sürdürülebilir, Kapsayıcı ve Esnek” temalı Sağlıklı Şehirler Ağı Yıllık İş ve Teknik Konferansı’nda paylaşıldı.
“EN FAZLA ÖĞRETMEN”
Kadıköy Belediyesi Sosyal Destek Hizmetleri Müdürlüğü’ne bağlı Sosyal Servis Birimi, 145 kadın, 65 erkek olmak üzere, 65 yaş ve üzeri toplam 210 kişi ile görüştü. 147 kişi 30 yıldan fazla süredir Kadıköy’de yaşadığını ve Kadıköy’ü çok sevdiğini, aidiyet duygusu hissettiklerini belirtti. Yaş almış bireylerin medeni durumları değerlendirildiğinde ise 210 kişiden yüzde 47’sinin eşinin vefat ettiği, yüzde 38’inin evli olduğu, yüzde 7’sinin bekâr, yüzde 5’inin boşandığı gözlendi.
Eğitim durumları değerlendirildiğinde, en çok ilkokul veya lisans mezunu yaş almış bireylerle görüşüldüğü tespit edildi. Çalışma durumlarına bakıldığında ise, yüzde 28’inin hiç çalışma hayatına katılmadığı, çalışma hayatına katılmış kişilerin ise çok çeşitli meslek ya da sektörlerde çalıştığı gözlemlendi. Meslek grupları içerisinde, aynı meslek grubundan olan kişilerin en çok öğretmenlik mesleğine sahip olduğu görüldü.
“YÜZDE 33’Ü YALNIZ YAŞIYOR”
Konut durumlarına bakıldığında, en çok ev sahibi olan kişiyle görüşüldüğü, hanede yaşayan kişi sayılarına bakıldığında ise yüzde 37’sinin hanede iki kişi yaşadığı, yüzde 33’ünün yalnız yaşadığı, geride kalanın ise iki veya daha fazla kişi ile birlikte yaşadığı tespit edildi. Araştırmanın sonuçlarına göre, 210 kişiden 84’ünün 2 çocuğu olduğu, 21 kişinin ise hiç çocuk sahibi olmadığı açıklandı. Araştırmaya dâhil olan 168 kişinin ise torun sahibi olduğu öğrenildi.
ALZHEİMER’DEN KORKUYORLAR
Raporda sağlık alanında da verilere yer verildi. Görüşülen kişilerin çoğu, yaşlılığa bağlı kronik rahatsızlıklara sahip olduklarını belirtti. Ancak araştırmaya katılan vatandaşların en çok fiziksel olarak başkalarına muhtaç olmaktan ve akıl sağlığını kaybetmekten (Alzheimer gibi) korktukları tespit edildi. 46 kişi ailesinde Alzheimer teşhisi konmuş birey olduğunu da belirtti. Sağlık durumuna çok iyi diyenlere nedeni sorulduğunda “hayata pozitif bakarım, her şeyimi kendim yaparım, spor yaparım, yürüyüşe çıkarım, kendimi bırakmam” gibi benzer ifadeleri belirttiği, sağlık durumum çok kötü diyenlerin ise yalnızlığından, yaşadığı rahatsızlıklardan, ağrılarından ve kullandığı ilaçlardan bahsettiği gözlemlendi. Yaşlanma sürecinin ilerleyen dönemleri için, yüzde 89’u evinde, yüzde 11’i ise huzur evinde yaşamak istediğini belirtti.
Yapılan araştırmalarda yaşlı bireyin sosyal uyumuyla bu faktörler arasında olumlu bir ilişki olduğu belirlendi. Yaşlı bireyin çocuklarla ve gençlerle iletişim kurması ve yakın arkadaşlarıyla sosyal ilişki içinde olması, yaşam memnuniyetini arttırıcı olduğu tespit edildi.
“Günlük yaşamınızı nasıl geçiriyorsunuz sorusuna ise aşağıdaki cevaplar verildi:
“YARISI NADİREN DIŞARI ÇIKIYOR”
Sosyal ilişki ve yaşam pratiklerine bakıldığında, yaşlıların en çok tek başına, sonra ise çocukları ya da eşiyle vakit geçirdikleri öğrenildi. 118 kişi “hayatta beni en çok ayakta tutan şey ailemdir” dedi. Ev işi yapmak, televizyon izlemek ve kitap/gazete okumak ev içerisinde en çok yaptıkları aktiviteler olurken, ev dışında ise park veya yeşil alanlar ya da çarşı/pazarda vakit geçirdiklerini söylediler.
Görüşülen 65 yaş üstü bireylerin yarısı genelde evde olduğunu ve nadiren dışarı çıktığını belirtti. Bunun nedenlerine bakıldığında, daha çok sağlık problemleri olan kişilerin uygun ve eşit yaşam standartlarına sahip olamamasından, sosyal destek mekanizmaları daha zayıf kişilerin psikolojik nedenlerden veya gelir düzeyi daha düşük olan bireylerin ekonomik nedenlerden kaynaklı dışarı çıkmadıkları görüldü.
65+ FORUM’DAN ÇIKAN SONUÇLAR
Mart ayında gerçekleşen, 65+ Kadıköy Forumu ile 65 yaş ve üzeri Kadıköylülerle Yaşlı Dostu Kadıköy konuşuldu, öneriler paylaşıldı. Forumdan, gerçekleştirilen saha çalışmalarını destekleyici sonuçlar çıktı. Kadıköylü 65 yaş ve üzeri bireyler aşağıdaki konulardan rahatsız olduklarını ifade ederken, taleplerini de iletti. Katılımcı ve sosyal belediyecilik anlayışı ile hizmet üretmeye önem veren Kadıköy’ün yaşlı nüfusla ilgili hizmet ve politikalarının geliştirilmesini ve uygulanmasını sağlamada, bu çıktılar kaynak olacak.
NEDEN RAHATSIZ OLUYORLAR?
Foruma katılan yaşlı vatandaşlar, bozuk ve işgal edilen kaldırımlardan rahatsız olduklarını belirtti. Kentsel dönüşümden kaynaklanan gürültü ve tozdan da şikâyetçi olan Kadıköylüler, çevre kirliliği, trafik sonunu, bisiklet yollarının yetersizliği ve otopark sorununu da dile getirdi. Vatandaşlar ayrıca toplu ulaşım konusunda sorunlar yaşandığını belirterek, eski Salı pazarının da kaldırılmasından şikâyetçi oldular.
NE TALEP EDİYORLAR?
Foruma katılan vatandaşlar Kadıköy’de daha iyi koşullarda yaşamak için taleplerde bulundu. Taleplerin arasında, gezi, spor, müzik ve kitap okuma faaliyetlerinin yapılması ön plana çıktı. Ayrımcılığı önleyici farkındalık çalışmalarının da yapılmasını isteyen yaşlı bireyler, yol ve kaldırımların düzenli hale getirilmesini, toplu ulaşım olanaklarının arttırılmasını ve çarşı ve pazara gitmek için ring servislerinin hizmete sokulmasını talep etti.
Teknolojiyi yakından tanımak ve kullanmak için destek talep eden vatandaşlar, gezici kütüphane isteğinde de bulundular.
Kadıköy Belediyesi’nin 65 yaş ve üzeri bireyler (yaşlı vatandaşlar) için yürüttüğü mevcut hizmetler şu şekilde:
•Sosyal Servis Birimi’nde görev alan meslek elemanları tarafından (sosyal hizmet uzmanı, psikolog, sosyolog) ile hanelere durum tespiti / sosyal inceleme yapılarak ihtiyaçlar doğrultusunda hizmetler geliştiriliyor.
•65 yaş ve üzeri bireyler için evde kuaförlük ve temizlik hizmeti veriliyor.
• Sosyal Servis'te görev alan meslek elemanları tarafından evlerinde psiko-sosyal danışmanlık hizmeti veriliyor, ilgili kurum ve kuruluşlara yönlendirmeler yapılıyor.
• Eğitim merkezlerinde 60 yaş üstü kişilere yönelik kurslar düzenleniyor.
•Engellilik ile yaşlılığın bir arada olduğu durumlarda ayni destekler yapılıyor. (Tekerlekli sandalye, hasta yatağı, hasta bezi, erzak vb.)
•Gönüllü evlerine aylık, sağlık eğitimleri veriliyor.
•Belediyenin kültür ve sanat etkinlikleri, sosyal hizmet temelli kuşaklar arası buluşmalar düzenleniyor.