Kadıköylüler istasyonlarını istiyor
Kadıköy Belediye Başkanı Şerdil Dara Odabaşı’nın Kadıköy’deki tarihi istasyonların Kadıköy Belediyesi’ne devredilmesi için başlattığı imza kampanyası devam ediyor
Kadıköy Belediye Başkanı Şerdil Dara Odabaşı, “Tarihi tren istasyonların kamu yararına kullanılması şartıyla Kadıköy Belediyesi’ne tahsis edilmesini istiyoruz. İstasyon binaları halkındır." diyerek change.org üzerinden imza kampanyası başlatmıştı. Kadıköylüleri de kampanyaya katılmaya davet eden Odabaşı şu açıklamalarda bulunmuştu: “Kadıköy'ümüzde altı tane tren istasyonu bulunuyor. Koruma statüsünde bulunan bu tarihi binaların çoğu atıl ve metruk halde bırakılarak birilerine peşkeş çekilmeye hazırlanıyor. Biz Kadıköylüler olarak tarihi istasyonlarımızın bu şekilde yok olmasına izin veremeyiz, vermeyeceğiz! Kızıltoprak, Feneryolu, Göztepe, Erenköy, Suadiye ve Bostancı... Bu istasyonlar bizim kültürel ve tarihi mirasımız. Anılarımız, ayrılıklarımız, kavuşmalarımız, sevinçlerimiz, hüzünlerimiz yani kısaca bunlar yalnızca birer bina değil, bizim geçmişimiz, bizim hafızamız. Tam da bu yüzden Kadıköy Belediyesi olarak biz, istasyon binalarına talibiz.”
“Her bölgenin istasyonunu o bölgedeki yurttaşların da görüşlerini alarak, müze, kültür veya sosyal yaşam merkezine dönüştüreceğiz.” diyen Odabaşı, “Bu amaçla Ulaştırma Bakanlığı’na yaptığımız başvurular her seferinde reddedildi. Aradan geçen zaman içerisinde istasyonlarla ilgili halkın yararına ve kullanımına yönelik hiçbir adım atılmadığı gibi bu eserler çürümeye terk edildi.” demişti.
“GEÇMİŞİMİZE SAHİP ÇIKALIM”
Odabaşı’nın çağrısına meslek odaları, muhtarlar ve Kadıköylüler de yaptıkları paylaşımlarla destek veriyor. Kadıköylü yazar Buket Uzuner de onlardan biri. Uzuner TV Kadıköy’e verdiği röportajda şunları söyledi: “Tren istasyonlarının hepimizin çocukluğunda ya da bir filmde veya bir şiirde, bize ait bir sözde, türküde ortaya çıkması aslında kendi kültürümüzün ortaya çıkmasıdır. Onlar sadece birer bina, birer tren istasyonu değil onlar biziz aslında. Geçmişimizle ilgili her şeyi yok ederek kendimizi yok ediyoruz. Sonunda belleği olmayan, başkasına muhtaç, bakıma muhtaç, kimsenin ciddiye almadığı o hasta insanlara dönme yolunda gidiyoruz. Geçmişimize de geleceğimiz kadar önem verelim ve sahip çıkalım.”
İmza kampanyasına buradan ulaşabilirsiniz.
TESCİLLİ YAPILAR
Haydarpaşa Gebze arasında 27 adet gar, istasyon ve durak tesisi mevcut. Kadıköy bölgesindeki ilk istasyonlar Haydarpaşa, Kızıltoprak, Feneryolu, Göztepe ve Erenköy istasyonları olarak biliniyor. İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 31.03.2004 tarih ve 6910 sayılı kararı ile Kızıltoprak, Feneryolu, Suadiye ve Bostancı İstasyonları, 13.07.2005 tarih ve 430 sayılı kararı ile Göztepe İstasyonunu, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 10.11.1979 tarih ve 11609 sayılı kararı ile Erenköy İstasyonu, korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edildi.
KENT HAFIZASININ ÖNEMLİ YAPILARI
Prof. Dr. Gülşen Özaydın ve Arş. Gör. Saadet Tuğçe Tezer’in hazırladığı “İstasyon Binalarının Kentteki Anlamı Üzerine Düşünceler” adlı çalışmada; istasyon binalarının gerek ulaşım işlevleri gerek özgün mimari nitelikleri gerekse kent dokusunda oluşturdukları anlam değerleri açısından varlıklarını sürdürdükleri bu nedenle istasyon binalarının kolektif hafızaya kaydedilmiş olan önemli birer hafıza mekânı oldukları belirtiliyor. Çalışmada istasyonlarla ilgili şu bilgiler yer alıyor:
GÖZTEPE
“19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren başlayan Anadolu Yakası-Avrupa Yakası vapur seferleri sonrasında bir yazlık yerleşim yeri görünümünü almış olan Göztepe, 1873 yılında demiryolunun bu bölgeden geçmesi ile yaz-kış ikamet edilen bir yerleşim yeri halini alır. Bu bölge uzun bir müddet, ileri gelen devlet çalışanlarının konut edinmek için tercih ettiği bir bölge olur. Göztepe İstasyonu, güzergâhın diğer istasyonlarına göre kuzeyde konumlanır. İstasyon binasının 1915 yılında inşa edildiği biliniyor.”
KIZILTOPRAK
“18. yüzyılın ikinci yarısına kadar bugünkü çarşı çevresindeki küçük bir bölümü kapsayan Kadıköy yerleşimi, 19. yüzyılda önemli kamusal yapıların inşasıyla sınırlarını Altıyol’a kadar genişletir. İstasyon binası, demiryolunun güney yakasında yolcu binası ve kuzey yakasında lojman olarak birbirine alt geçitle bağlanan iki yapıdan oluşur. TCDD 1. Bölge Müdürlüğü emlak beyannamesi kayıtlarına göre bu yapılar 1910 yılında inşa edilir.”
FENERYOLU
“Feneryolu İstasyonu yolcu binası, demiryolunun güney yakasında yer alıyor. TCDD 1. Bölge Müdürlüğü emlak beyannameleri kayıtlarına göre bu istasyon1910 yılında inşa edilir. Kâgir olarak yapılan bu bina, bu hat üzerindeki diğer yolcu binalarında da görülen ‘üçlü plan’ düzeni ile yapılmış. Bu yapının farkı; ahşap süsleme öğelerinin bulunmaması ve iç dekorasyonunda neo-klasik bir üslubun benimsenmiş olması.”
ERENKÖY
“Erenköy Mahallesi’nin yerleşim olarak tarihi 14. yüzyıla dayanıyor. Semt, önceleri sadece yaz aylarında kullanılan bir sayfiye yeri iken demiryolu yapımından sonra yaz-kış kullanılan bir konut alanı halini alır. TCDD 1. Bölge Müdürlüğü’nün emlâk beyannameleri kayıtlarına göre Erenköy İstasyonu’nun yapım tarihi de 1910’dur. İstasyon binası; bekleme salonu, gişe ve lojman işlevlerine sahip üçlü bir kurgu ile inşa edilir.”
SUADİYE
“1920’li yıllarda mısır tarlalarının bulunduğu bir yer olan Suadiye, dinamitlerle açılarak düzeltilir ve burada bulunan arsalar parsellenir. Suadiye İstasyonu, demiryolunun büyük bir “S” şeklinde kavis yaparak ulaştığı bir istasyondur ve demiryolu hattının kuzeyinde konumlanır. Demiryolu hattının inşa edildiği ilk yıllarda bu istasyon mevcut değildi. İstasyon, TCDD 1. Bölge Müdürlüğü emlâk beyannameleri kayıtlarına göre 1910 yılında yapıldı.”
BOSTANCI
“Demiryolu öncesinde birkaç küçük yapıdan ibaret bir yerleşim düzeni olan Bağdat Caddesi’nde, demiryolunun yapıldıktan sonra hattın her iki yanında geniş bahçeler içinde köşkler yapılmaya başlanmış, 1912-1913 yıllarında Bostancı’ya bir vapur iskelesi inşa edilmiş. Cephe özellikleri açısından ise bu yapı, güzergâh üzerindeki diğer yapılardan tümüyle farklı olup, dik çatısı ve çatı feneri ile Haydarpaşa Garı ile benzerlikler gösteriyor. Lojman Binası’nın TCDD Taşınmaz Mallar Müdürlüğünden elde edilen yapım yılı verisi, 1874 yılına işaret ediyor.”