Kadınlar çalışma hayatının dışında kalıyor
DİSK'e bağlı Genel-İş'in Araştırma Dairesi EMAR’ın hazırladığı Kadın Emeği Raporu yayınlandı. Rapora göre Türkiye’de kadın istihdamı yüzde 34,3 iken erkek istihdamı yüzde 70,7 oldu
DİSK'e bağlı Genel-İş'in Araştırma Dairesi EMAR’ın hazırladığı Kadın Emeği Raporu yayınlandı. Bu yıl öncelikli olarak depremden etkilenen illerde kadınların çalışma hayatındaki durumu incelenirken, Türkiye’de kadın istihdamının durumu, OECD ve AB ülkeleri ile karşılaştırmalı araştırılarak kadınların istihdam, işsizlik, işgücüne katılamama nedenleri, sendikalaşma düzeyleri, gelirleri ve yoksulluk düzeyleri ayrıntılı olarak analiz edildi.
DAHA DA KÖTÜLEŞECEK
Raporda, deprem öncesi dönemde Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye, Şanlıurfa ve Diyarbakır illerinde kadınların işgücüne ve istihdama katılımı oranların düşük olduğu belirtilirken, şu veriler paylaşıldı: “Bölgede işgücünün yüzde 73’ü (2 milyon 292 bin) erkeklerden, yüzde 26,7’si (837 bin) kadınlardan oluşuyor. Toplam istihdamın; yüzde 74’ü olan 1 milyon 987 bini erkeklerden; yüzde 25,6’sı olan 695 bini ise kadınlardan oluşuyor. Deprem ile birlikte de kadın istihdamının çok ciddi bir şekilde düşeceği görülüyor.”
Raporda deprem bölgesindeki kadınların sosyal güvenceden de yoksun olduğuna dikkat çekilirken, istihdam edilen kadınların yarısından fazlasının da kayıt dışı çalıştırıldığı bilgisi paylaşıldı. Buna göre istihdam edilen kadınların yüzde 48’i sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı çalıştırılırken, yüzde 52’si kayıt dışı çalıştırılıyor. Deprem bölgesindeki kadınların işsizlik oranı, ülke genelindeki kadınların işsizlik oranından yüksek. 2021 yılında ülke genelinde kadın işsizlik oranı yüzde 14,7 iken deprem bölgesinde bu oran 2,1 puan fazla olarak yüzde 16,8 oldu. Türkiye’deki toplam kadın işsizliği 2021 yılında 1,5 milyon olurken, toplam kadın işsizliğinin yaklaşık yüzde 10’ununu (141 bin kadından fazlası) da deprem bölgesinde yaşayan kadın işsizler oluşturdu.
ERKEK İSTİHDAMININ YARISI KADAR!
OECD verilerine göre, Türkiye’de kadın istihdamı yüzde 34,3 iken erkek istihdamı yüzde 70,7 oldu. OECD ve AB üye ülkelerin ortalamalarına bakıldığında ise kadın-erkek istihdam oranlarının birbirlerine yakın, dolayısıyla da istihdamda cinsiyet açığının daha düşük olduğu görüldü. Rapora göre OECD üye ülke ortalamasında kadın istihdamı yüzde 62,4, cinsiyet açığı yüzde 14,2; AB üye ülke ortalamasında yüzde 65, cinsiyet açığı yüzde 9,9 iken Türkiye’de bu oran ülke ortalamalarının yarısı kadar yüzde 34,3 oldu. İstihdam da cinsiyet açığı ise yüzde 36,4 olarak belirlendi.
SADECE 1,9 PUAN ARTTI
Türkiye’de kadın-erkek istihdam oranları yıllara göre incelediğinde, 2018-2022 yılları arasındaki son beş yıllık dönemde kadın istihdamının çok düşük bir puanda artış gösterdiği görüldü. 2018 yılında kadın istihdamı yüzde 29,4 iken 2022 yılının Aralık ayına gelindiğinde 1,9 puan artarak yüzde 31,3’ye yükseldi. Rapora göre Türkiye’de kadınların işsizlik oranları her geçen gün artıyor. OECD verilerine göre; Türkiye’de kadınların işsizlik oranı yüzde 12,7 ile AB ve OECD üye ülke ortalamalarının iki katından fazla. AB üye ülke ortalamalarında kadın işsizliği yüzde 6,4, OECD üye ülke ortalamasında ise yüzde 6,8.
Son beş yıllık döneme ayrıntılı olarak bakıldığında; dar tanımlı kadın işsizlik oranı yüzde 14 civarındayken geniş tanımlı kadın işsizlik oranının arttığı belirlendi. 2018 yılında dar tanımlı/resmi kadın işsiz sayısı 1,4 milyon kişi iken 2022 Aralık ayında 1,7 milyon kişiye yükseldi. Aynı dönemde ise geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 23,5’ten 6 puan artarak yüzde 29,5’e yükselerek 4 milyon 82 bin kişiyi buldu.
12,2 MİLYON KADIN DÂHİL OLAMIYOR
2022 yılı dördüncü çeyrek verilerine göre 9 milyon 663 bin kadın ev işleri nedeniyle çalışma hayatına dâhil olamadığını belirtirken ev işleri nedeniyle çalışma hayatına dâhil olamadığını belirten erkek sayısı verisi bulunmuyor. Ailevi ve kişisel nedenlerle çalışma hayatına dâhil olamadığını belirten kadın sayısı 2 milyon 286 bin kişi iken bu verilerdeki erkek sayısı kadın sayısının 5’te birine denk geldi ve sadece 466 bin kişi çıktı.
2022 yılı 4. çeyrek verilerine göre 10 milyon 298 bin kadın istihdamının 6 milyon 951 bini (yüzde 67,4’ü) kayıtlı, 3 milyon 347 bini ise (yüzde 32,5’i) kayıt dışı çalıştırılıyor. Verilere göre Türkiye’de 3,3 milyon kadın sosyal güvenceden yoksun. 2022 yılı 4. çeyrek verilerine göre tam zamanlı çalışan kadın sayısı 8 milyon 642 bin; yarı zamanlı çalışan kadın sayısı ise 1 milyon 656 bin kişi. Tam zamanlı çalışan kadınların yüzde 74,3’ü kayıtlı, yüzde 25,6’sı ise kayıt dışı çalışırken, yarı zamanlı çalışan kadınların çoğunluğu kayıt dışı çalıştırılıyor. Buna göre yarı zamanlı kadınların sadece yüzde 31,8’i kayıtlı iken yüzde 68,1’ine kayıt dışı istihdam ediliyor.
SENDİKALAŞMA ORANI YÜZDE 6,2
Rapora göre kadınların sendikalara katılımı da düşük çıktı. 2023 Ocak ayı verilerine göre; Türkiye’de kadınların sendikalaşma oranı yüzde 10,4 iken erkeklerin sendikalaşma oranı yüzde 16,1 olarak belirlendi. Bu veriye, kayıt dışı istihdam dâhil edildiğinde gerçek kadın işçi sendikalaşma oranı sendikalaşma 4,2 puan azalarak yüzde 6,2’ye gerilerken; erkek işçilerde de bu oran 5,1 puan azalarak 11,2’ye düştü. Raporda yer verilen bilgilere göre erkekler kadınlara göre yüzde 20,84 fazla kazanıyor. Çalışma biçimlerine göre incelediğinde kadın ve erkekler arasındaki fark en fazla yevmiyeli çalışan kadın ve erkeklerde. Yevmiyeli çalışan erkekler yevmiyeli çalışan kadınlara göre yüzde 47,39 daha fazla kazanırken, ücretli maaşlı çalışanlarda ise bu fark yüzde 16. Ücretli çalışan erkekler kadınlara göre yüzde 16 daha fazla kazanıyor.
Türkiye’de resmi yoksulluk verilerini cinsiyet karşılaştırması yapılara incelediğinde ise yoksulluktan en fazla kadınların etkilendiğini görülüyor. Erkeklerde yoksulluk, 8,5 milyon kişi ile yüzde 20,8; kadınlarda yoksulluk ise 9 milyon kişi ile yüzde 21,8 oldu.