Kent çalışmaları için yeni model: Urban.koop
Rasimpaşa Mahallesi’nde faaliyet gösteren Kent Çalışmaları Kooperatifi (Urban.koop), farklı arka planlara sahip uzmanları ve sivil toplum örgütlerini eşitlikçi bir platformda bir araya getiriyor
Kentsel ölçekte çalışan ve farklı arka planlara sahip uzmanları, araştırmacıları ve sivil toplum örgütlenmelerini eşitlikçi bir platformda buluşturan Kent Çalışmaları. Kooperatifi, (Urban.koop) Yeldeğirmeni’nde bulunan mütevazı bir mekânda çalışmalarını sürdürüyor. Daha önce birlikte proje üreten birçok kişinin bir araya gelmesiyle kurulan kooperatif, bu gayriresmi ağı kurumsal bir yapıya dönüştürmüş. Kooperatif çatısında yer alan uzmanlar burada hem bağımsız çalışmalarını sürdürebiliyor hem de farklı disiplinlerden uzmanlarla iş birlikleri kurarak üretim yapabilecekleri yeni modeller oluşturuyor. Kent ve mekân çalışmaları yapan kooperatife konuk olduk ve buranın kurucularından Onur Atay, Batuhan Akkaya ve Sena Karahan ile konuştuk.
YENİ BİR ÇALIŞMA MODELİ
Mimarlık ve planlama alanında kooperatifçiliğin çok yeni olduğunu ifade eden Akkaya, kooperatifin kuruluş sürecini şöyle anlattı: “Kooperatifçilik aslında bu alanda çalışanlar için orijinal ve yeni model. 10 yıldır beraber çalışan insanlar olarak ortak etik değerlere sahip olduğumuzu düşünüyoruz. Bu etik değerlerin içinde ‘adil şehircilik’ var. Şehircilik ve mekân planlama süreci çok problemli bir alan ve güvendiğimiz insanlarla çalışmak ve insanların gelir yaratmasını istiyorduk. Bir süre sonra bu çalışma şeklini daha adil bir forma çekmek istedik ve kooperatifi kurmaya karar verdik. Böylece daha önce birlikte çalışan insanlara yeni çalışma alanı oluşturmuş olduk.” dedi.
Kooperatifin meslek pratiğine dair güncel ihtiyaçlar ve ortak kaygılarla kurulduğunu söyleyen Atay, kolektifi bir araya getiren motivasyonun, mekân üretimine dair yeni bir profesyonel çalışma modeli arayışı olduğunu ifade ederek şöyle devam etti: “Kooperatifimiz kâr amacı gütmeyen bir kuruluş. Buraya dahil olan üyeler ya da paydaşlar bu gelir paylaşımının bir ortağı. Mümkün mertebe formal ve informal eğitim modelleri içerisinde içerik üretmeye çalışıyoruz. Burada sadece şehir planlamacılar ve mimarlar değil birçok alanda uzman olan üyelerimiz var. Bu da bizim farklı alanlarda çalışma yapmamıza olanak sağlıyor.”
YAŞAM ÇÖZÜMLERİ REHBERİ
Kent Çalışmaları Kooperatifi’nin bir özelliği de akademik çalışmaların, kentsel ve kültürel rehberlerin sosyal fayda odaklı atölye çalışmaların, paydaşlı ve disiplinlerarası katılımcı projelerin gerçekleştirildiği kolektif bir yapı olması. Burada sadece mimarlar yok. Sosyologtan antropoloğa, siyaset bilimciden ekonomiste kadar birçok uzman bu mekânda ortak projeler üretiyor. Kolektif aynı zamanda sosyal projeler içinde yer alıyor. Yakın dönemde göçmenlerin kentteki varlığı üzerine bir proje gerçekleştiren kooperatif üyeleri, kentsel alanda aktif olarak çalışan yaratıcı göçmenleri odağına alarak rapor hazırladı. Bu raporların bu yılın kasım veya aralık ayında kamuoyu ile paylaşılması planlanıyor. Kolektifin dahil olduğu ve fikir bir başka alan ise afetler. Afetler sonrası hayatta kalma rehberi üzerine çalışan kooperatif üyeleri, bunu da yakın zamanda çevrimiçi olarak paylaşacak.
Atay, projeyle ilgili şunları paylaştı: “İstanbul merkezli bir kurum olarak elimizdeki bilgiyi daha paylaşılabilir hale getirelim deyip ‘Yaşam Çözümleri Rehberi’ adlı platform kurduk. Çalışmalarımı hala devam ediyor. Yarın bir afet olduğumda yine tuvalet sorunu nasıl çözülür? Çadır nasıl kurulur? Temiz su nasıl sağlanır? Sorularına uzun uzun cevap aramak yerine bunların hazır cevaplarının yer alacağı çevrimiçi bir platform kurduk. Bunu açık şekilde paylaşmak istiyoruz. Buranın bir gönüllü bir yönetim kadrosu olsun ve herkes açık kaynak olan bu platforma katkı sağlasın istiyoruz. Wikipedia sayfası mantığıyla çalışan bir şey bu ve şu an platform açık. Aslında üyelik alıp içerik sağlanabiliyor ama dediğimiz gibi editoryal içeriğinin oluşturulması biraz vakit alıyor.”
Ses ve mekân üzerine çalışan mimar Sena Karahan, özellikle 6 Şubat depremlerinin ardından yürüttükleri çalışmaları şöyle anlattı: “Deprem sonrası bölgeye birçok grup ve insan gitti ancak bilgi ve kaynak oluşturma noktasında eksik kaldığımızı düşünüyorum. Bölgeye gidemeyenlerin de buradan oraya yetişmesi ya da dokunması gerekiyordu. Bunun tek yolu da bilgi oluşturmak ve bölgede kullanılmasını sağlamaktan geçiyordu. Ancak bilgiyi üreten birçok kişi vardı ancak bunlar dağınık biçimde paylaşılıyordu. ‘Neden bunu beraber yapmıyoruz?’ diye düşündük.”
“BURADAN ÇOK ŞEY ÖĞRENDİK”
Mekânı kültürel dokusu, demografisi, ekolojisi gibi farklı alanlardan elen elan Kent Çalışmaları Kooperatifi’nin konumlandığı Rasimpaşa Mahallesi de bu alanda zengin imkanlar sağlıyor. Uzun yıllardır bu mahallede yaşayan Akkaya, mahallenin kendileri için birçok olanak sağladığını ifade ederek “Şehirciliği öğrendiğimiz yerlerden bir tanesi bu mahalle. Birçoğumuz burada yaşıyor. Burası bize çok şey öğretti. Bu nedenle elimizden geldiğince bu mahalleye katkı sağlamaya ve bir şey sunmaya çalışıyoruz.” dedi.
Kooperatif, öğrencilerle, yarı-profesyonel veya profesyonellerle işbirliğine de açık bir kurum. Yakın zamanda mezun olan mimar Zeynep Sude Gürbüz de kooperatife yeni katılmış. “Kariyerimin ilk basamağı burada başladı. Kendimi şanslı hissediyorum.” diyen Gürbüz, “Üniversite eğitimimde de kentsel çalışmalara önem veren bir eğitimden geçtim. Buradaki insanların tecrübelerinden faydalanma fırsatım oluyor. Kariyerine yeni başlayan birisi olarak önümde birkaç seçenek vardı. Ama kooperatifin topluma ve kente daha faydalı olabilecek projeleri hayata geçireceğini düşündüm ve burada olmayı seçtim.” diye konuştu.
URBAN KOOP
Urban.koop, kent bileşenlerine yönelik araştırmaların, akademik çalışmaların ve yayınların, kentsel ve kültürel rehberlerin, sosyal fayda odaklı atölye çalışmalarının, katılımcı projelerin, kültür-sanat uygulamalarının ve bu kapsamlardaki yenilikçi fikirlerin tartışılmasını, tasarımlarını ve uygulamalarını gerçekleştiren kolektif bir kooperatif kuruluş. Urban.koop, temasta olduğu disiplinler içerisinde teorik veya pratik üretim yapan ilgililerle, öğrencilerle, yarı-profesyonel veya profesyonellerle işbirliğine açık bir yapı. Öneri sahipleri, proje kapsamı ve programını Urban.koop’a ileterek, yapılacak ortak değerlendirme sonrası kooperatif şemsiyesi altında proje geliştirme alanı yaratabiliyorlar.