Kentsel dönüşüm için öneriler!
plancı, mimar, peyzaj mimarı, sosyolog, mühendis, hukukçu gibi çeşitli uzmanlardan oluşan DESTEK Gönüllüleri, 17 Ağustos depreminin 13. yılında ‘kentsel dönüşüm’e dikkat çekiyor.
Gökçe UYGUN
Yerel Girişime DESTEK Platformu adına bir basın açıklaması yayınlayan şehir plancısı A.Faruk Göksu, Büyük Marmara depreminin üzerinden geçen 13 yıldan sonra “Afet Riskinin Azaltılması Yasası ve Uygulama Yönetmeliği”nin hazırlandığını ve kamuoyunun ilk uygulamaları beklediğini belirterek, “DESTEK (Demokrasi, Ekonomi, Strateji, Toplum, Eşitlik ve Katılım) programlarının amacı, uygulanabilir ve yaygınlaşabilir kentsel dönüşüm modellerini geliştirmek. İstanbul’un 28 ilçesinde, yaklaşık 50 ulusal ve uluslararası tasarım ekibinin çalışmaları devam ediyor. Kadıköy’de de Fikirtepe ve Yoğurtçu Parkı’nda Mahalle tasarımları yapılıyor” bilgisini verdi.
KENTSEL DÖNÜŞÜMDE 4 SORU 4 ÖNERİ
Faruk Göksu, Afet Riski Azaltma Yasası’nın uygulanması süreci içinde, DESTEK Programları’nın “4 Temel Soru ve 4 Temel Öneri”lerini şöyle sıraladı:
1-Öncelik nasıl belirlenecek?
Kentlerimizde toplam yapı stoğunun yüzde 5 ile yüzde 15’i arasında yüksek yapı riski bulunduğu tahmin ediliyor. Rakamın büyüklüğü ve finansman boyutu dikkate alındığında hangi ilçe, mahalle ve projelere öncelik verileceği bilimsel bir temele oturtulmalı.
-Öneri; Kentsel kapasite haritaları hazırlanmalı. Kentlerin, değer, yoksunluk, yoğunluk ve risk haritaları hazırlanarak yeni bir ‘öncelikli dönüşüm senaryosu’ yazılmalı. Bu temel haritalar dikkate alındığında öncelikli riskli alanlar ile öncelikli dönüşüm alanları ortaya çıkarılmalı.
2-Finansman nasıl karşılanacak?
Yönetmelik, değer ve inşaat maliyet esaslı bir finansman modeli öneriyor. Parsel birleşmelerinde ise imar hakkı artışı sağlıyor.
-Öneri: Yönetmelikte önerilen modelin yanı sıra riskli yapı sahiplerinin kendilerinin örgütlenmeleri yoluyla yapıma olanak sağlayacak uzun vadeli kredi mekanizmalarını da içeren çok seçenekli ‘tercihli finansman paketi’ oluşturulmalı.
3-Planlama bütünlüğü nasıl kurgulanacak?
Yönetmelik, riskli yapıların ya da alanların dönüşümü sürecinde sistematik bir kurgu önermiyor.
-Öneri: Kentsel strateji çerçevesi hazırlanmalı. Kentlerin dönüşümü için strateji, tasarım ve uzlaşma temel kavramlarını içeren 3’lü bakış geliştirilmelidir. En küçük yaşam alanlarının yeniden tasarlanması için ‘ADA’, mekânsal, ekonomik ve toplumsal örgütlenmenin yeniden kurgulanması için ‘MAHALLE’, kentsel gelişim strateji çerçevesinin geliştirilmesi için de ‘KENT’ ölçeğinde stratejiler geliştirilmeli ve senaryolar yazılmalı.
4-Yapı yoğunluğu ne kadar artırılacak?
Kentlerimizin yapılaşma kapasitesi dolmuş durumda. Mevcut durumda bile yeterli sosyal donatı alanı yok. Bazı alanların yapılaşma kapasitesini doldurmuş olması, mevcut yoğunluğun düşürülmesini zorunlu kılmakta.
-Öneri: Yönetmelikte birleşme halinde imar hakları artışı söz konusu. Eşitlik açısından ilave imar hakları satılmalı yada kamusal kazanımlara karşılık artırılmalıdır. Birleşme, yola terk, kamusal mekân ve otopark yapımı gibi imar bonusları verilerek, parsel bazında yapılaşma yerine yapı adası bazında yapılaşma teşvik edilmeli. Kentsel Kapasite Haritaları dikkate alınarak özellikle çok riskli ve korunması zorunlu alanlardaki imar hakları transfer edilmeli yada menkul kıymete dönüştürülmeli.