Kentsel dönüşümde ‘asbest' tehlikesi!
Kentsel dönüşüm çerçevesinde binalar yıkıldıkça havaya çok ciddi miktarda asbest denilen kanserojen madde karıştığını biliyor musunuz?
Gökçe UYGUN
Bağdat Caddesi Forumu Başkanı, uzun yıllar Enerji Bakanlığı’nda çalışmış olan Kadıköylü jeoloji mühendisi Bülent İbrişim, ‘’Kentsel Dönüşümde Kitlesel Ölüm Riski – Asbest (amyant)’’ başlıklı bir rapor hazırladı. 68 sayfalık raporda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından ülke genelinde başlatılan kentsel dönüşüm kapsamında, hemen hepsi asbest içeren yaklaşık 7 milyon binanın yıkılması planlandığı anımsatılarak, dönüşümde, geleceğe yönelik politik, çevresel sosyal ve ekonomik sorunlar ile yasa ve yönetmeliklere uygunluk gibi konuların ötesinde çok ciddi sağlık sorunlarının da gündemde olduğuna dikkat çekildi.
Raporda, ‘’öldürücü toz’’ olarak bilinen kanserojen bir madde olan asbestin Avrupa’da 2005’ten beri yasak olduğu, asbestli malzemelerin kaldırılmasından depolanmasına kadar olan süreçlerde yasalarla çok sıkı yaptırımlar uygulandığı belirtilerek, ‘ Birçok ülkede kamuoyu bu konuda son derece duyarlıdır. Ancak, ülkemizde asbestin ölümcül zararları konusunda bilincin olduğundan sözedilemez. Türkiye’de daha yeni yasaklanmakla birlikte, evlerimizin çatılarında ve tesisatlarda halen bulunmaktadır. İnşaat sektöründe, özellikle Kentsel Dönüşüm seferberliği sürerken, asbestin etkilerinin en az 50 yıl daha ortada olduğu net bir şekilde görülecektir’’ denildi.
‘’Yıkımına başlanan eski binaların hemen hepsinde yalıtım ve aşınmaya karşı kullanılan asbestli malzemelerin yarattığı sağlık riski için gerekli önlemler alınmıyor!’’ uyarısı yapılan raporda, şu görüşlere yer verildi: ‘’Yıkımlar sırasında gerekli önlemlerin alındığına pek rastlamıyor. Asbest sadece çalışanlar için değil, çevredeki halk için de tehlikeli. Çevremizdeki her bir bina yıkımı, kanser riski demektir. Yıkıntı, hafriyat asbestli malzemeden ayrıştırılıyor mu sorusunun yanıtı ne yazık ki olumsuzdur. “Kentsel Dönüşüm” adı altında yürütülen ve yakın gelecekte çok açıdan ciddi sorunların yaşanacağı bu rant sürecine karşı çıkmak binlerce insanımızın sağlığı açısından da son derece önemlidir. Yıkımlar ve yıkım sonrası ortaya çıkan yıkıntıların kaldırılması/depolanması konusunun da büyük aciliyet taşıyor. Binaların hemen hemen pek çok kısmında bulunan asbest ise özellikle yakın gelecekte toplum sağlığı açısından büyük bir risk oluşturmaktadır. Yarın bile geç olabilir, bugünden acil önlemler alınmalı! Bu riskin ortadan kaldırılması ancak, meslek odaları, akademisyenler, belediyelerin halkımızı bilgilendirmesi, yerel örgütler ve bölge halkının direnmesiyle gerçekleşebilecektir."
Belediyelerin ‘asbest’ yetkisi yok
Kadıköy Belediyesi yetkilileri ise asbest konusunda yerel yönetimlere verilmiş bir yetki ve sorumluluk olmadığına işaret ederek, şu açıklamayı yaptı:
‘’Asbestin tesbiti ve yıkım esnasında binadan uzaklaştırılması ve sonrasında bertarafı süreciyle ilgili bakanlığın sorumluluk verdiği bir kurum yok. Süreç muğlak... İlgili yönetmeliklere göre binada asbest varsa inşaat şirketi o asbesti uzmanlara çıkarttırmakla sorumlu. Biz geçen yıl Meclis’ten bir karar çıkarttık. İlçemiz sınırlarında yıkılacak yapıların can ve mal güvenliğinin, çevre ve insan sağlığının, ilgili standartlara uygun yıkılması amacıyla çeşitli kriterler belirledik. Asbest de bunlardan biri. Tehlikeli atık sınıfına giren malzemelerin ilgili yönetmeliklere uygun şekilde bertaraf edilmesi gerekiyor. Belediye olarak bu konuda ilgili kurumlarla birlikte çalışmaya hazırız.’’
YASA ASBEST KONUSUNDA NE DİYOR?
2003 tarihli "Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik"in 12. Maddesi şu şekilde; “Herhangi bir yapı veya malzemede asbest bulunduğu şüphesi varsa, teknik önlemler alınmasına rağmen, havadaki asbest konsantrasyonunun bu belirtilen sınır değeri aşabileceği yıkım, söküm, uzaklaştırma, tamir ve bakım gibi belirli işlerde; uygun solunum sistemi koruyucusu ve diğer kişisel koruyucu ekipman sağlanması,sınır değerin aşılması ihtimali olan yerlere uyarı levhası konulması ve asbest veya asbestli malzemeden çıkan tozun tesis veya çalışma alanı dışına yayılması önlenecektir.”