Kentsel dönüşüme alternatif bakış…
Kentlerimizdeki yaşam kalitesinin artması için faaliyet gösteren Destek Gönüllüleri, dönüşüm aşamasındaki Fikirtepe’nin de aralarında bulunduğu İstanbul’un 6 mahallesi için tasarım programı başlattı.
Gökçe UYGUN
Son günlerin en çok tartışılan konularından biri kentsel dönüşüm… Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı’nın onayladığı Kentsel Dönüşüm Yasası, bir yandan deprem tehlikesine karşı umut gibi görülürken, kent uzmanları tarafından da eleştiriliyor. İşte böyle bir ortamda, DESTEK Gönüllüleri Platformu, bir çalışma başlattı. Kentsel dönüşüme dair, tasarımcıların fikirlerinin alınacağı ve sonuçların kamuoyu ile paylaşılacağı “Mahalle; Yaşamsal Dokunuşlar” programını,
DESTEK Gönüllüleri’nden Kentsel Strateji, Uzlaşma Yöneticisi A. Faruk Göksu ve Kentsel Strateji, Stratejik Tasarım Yöneticisi Sıla Akalp’a sorduk…
-Öncelikle, DESTEK Gönüllüleri kimlerdir? Neden bir araya geldiniz?
Kentlerimizde, planlı veya plansız imar operasyonları sonucunda ‘Kentsel Dönüşüm’ kavramı kullanılarak uygulamalar yapılıyor. Ancak, özellikle kamu odaklı yapılan ‘zorunlu’ uygulamalar, yapı kalitesi ve yaşam kalitesi başta olmak üzere, ‘estetik’, ‘katılım’, ‘eşitlik’ ve ‘güven’ konularında pek çok tartışmayı da beraberinde getiriyor. Artık, kentlerimizin geleceği için ‘Kentsel Strateji’ ve ‘Stratejik Tasarım’ kavramlarını dikkate alan yaklaşımlar ortaya konulmalı, modeller geliştirilmeli ve yaşam alanları yeniden tasarlanmalı. İşte bu amaçla kurulan DESTEK (Demokrasi, Ekonomi, Strateji, Toplum, Eşitlik ve Katılım) Gönüllüleri, kentlerimizdeki yaşam kalitesinin artırılması için bir araya gelen, plancı, mimar, peyzaj mimarı, sosyolog, mühendis, hukukçu vb gibi çeşitli meslek gruplarından uzmanlardan oluşuyor. Bir başka deyişle, “Yerinde Dönüşüm” yaklaşımı çerçevesinde, yaşayanlarla uzmanları bir araya getiren bir platform... DESTEK Gönüllüleri, özellikle Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Projelerinin geliştirilmesine ‘aşağıdan yukarı’ proje geliştirme yaklaşımı çerçevesinde proje alanında yaşayanlara destek olma amacıyla biraraya geldiler. DESTEK Gönüllüleri ‘her şey devletten beklenmemelidir’ temel ilkesi ile uzmanlarla, yaşayanları demokrasi, eşitlik, strateji, toplum, ekonomi ve katılım gibi temel konularında bir araya getiriyor.
-Peki Destek programı kimlere, hangi çağrılarda bulunuyor?
Destek Programı’nın iki önemli çağrısı var. İlki gönüllülere; ‘Kendi işini kendin yarat’ diyoruz. Diğeri de yaşayanlara; ‘Kendi projeni kendin geliştir’ şeklinde…
-Geçen sene İstanbul'da kentsel dönüşüm için bazı mahallelerde projeler ürettiniz. Bu projelerin ortak özelliği neydi? 3ADA1ADA teması nedir?
17 Ağustos 2011’de kamuoyunda tartışılan 3ADA1ADA Programı, İstanbul’un 17 mahallesinde parsel bazında değil, yapı adası bazında; ‘Yeni yaşam alanlarının tasarımı nasıl olmalı?’ sorusunun yanıtı, ulusal ve uluslararası gönüllü 60 tasarımcı tarafından ele alındı. Projelerin tasarımının ortak özelliği; birleşme, yola terk, kamusal mekân, otopark gibi 4 imar bonusu-özellikle iyi tasarım, otopark, yeşil alan, ulaşım gibi temel sorunların çözümü için-verilerek, yerinde yenileme modeli test edilmesidir. Ürettiğimiz model; depreme karşı gönüllülük esasına dayalı yerinde dönüşüm çağrısıydı… Gönüllü olarak ada bazında birleşme kapasitesine bağlı olarak kamu tarafından verilecek ‘imar bonusu’nun sağlayacağı finansman ile riskli binalar yıkılıp, yerinde yeni yapılar yapılabilir. Böylelikle, ‘yer değiştirme’ ve ‘değer paylaşımı’ gibi gerilim yaratan sorunlar ortadan kalkacaktır.
3ADA1ADA ise 3 yapı adasının birleştirilerek 1 yapı adası haline getirilmesi; iyi bir tasarım imkanı ile daha fazla yeşil alan, kamusal yapı ve otopark, geniş yollar için kapasite sağlıyor.
-Bugünlerde yürüttüğünüz ‘’Mahalle; Yaşamsal Dokunuşlar" Programı hakkında bilgi verir misiniz?
Geçtiğimiz yıl tartışılan 3ADA1ADA Programı’nın ardından, bu kez ‘mahalle’ ölçeğinde yaşam alanlarının tasarımını, 200’ü aşan tasarımcı ile birlikte ele alıyoruz. Programın amacı, mahallerin dönüşümü sürecinde özellikle afet anında tahliye koridoru ve toplanma alanları olarak da kullanılabilecek kamusal alanları yaratmak… Bu program ile yapı ve yaşam kalitesi riskinin yüksek olduğu yerlerde özellikle kamusal mekanların yetersizliği de dikkate alınarak yaşamsal dokunuşlar ile mekansal, toplumsal ve ekonomik değerlerin yeniden ele alındığı yeni bir mahalle dokusu tartışmaya açılacak. Mahalle tasarımlarının ortak özelliği ise Damar, Düğüm ve Doku olmak üzere 3 yaşamsal dokunuş ile yaşanabilir yeni mahalleler yaratmak.
-Bu programdan nasıl bir sonuç elde edilecek?
Programdan beklentimiz, farklı görüş ve önerilerin ortaya çıkardığı sonuçları teori ve pratik çerçevesinde tartışılacağı bir ortamı yaratmak. Afet Riskli Dönüşüm Yasası’nın yürürlüğü girdiği günümüzde bu program sonucunda ortaya çıkan model, uygulamalar için yol gösterici olacaktır.
17 AĞUSTOS’TA ÇALIŞTAY DÜZENLENECEK
-Projenin Kadıköy kısmı hakkında neler söylersiniz? Neden Fikirtepe/Dumlupınar bölgesi seçildi? Nasıl bir dönüşüm öngörülüyor?
Kadıköy ilçesinde Fikirtepe, Dumlupınar mahallesini seçtik. Gündemde olan Fikirtepe Kentsel Dönüşüm Projesi’ne katkı sağlamak üzere bu alanı tercih ettik. Amaç, farklı bir bakış açısı ile farklı bir dönüşüm modelinin geliştirilmesi… Yani, imar hakkı artışlarının özellikle 3ADA1ADA yaklaşımında olduğu gibi kamusal alan yaratma hedefini gerçekleştirmek olmalıdır. Mahalle Programı’na tüm Kadıköylü tasarımcıları davet ediyoruz.
-Programın sonuçları nasıl duyurulacak?
Mahalle Programı 17 Ağustos 2012’de tasarımcılar, ilçe belediye başkanları, mahalle muhtarları ve yatırımcıların bir araya geleceği çalıştayda tartışılacak. Çalıştay sonunda mahalle dönüşüm yaklaşım ve modeline ilişkin bir manifesto kamuoyuna sunulacak.
-Sonraki yol haritası nedir?
33ADA1ADA, Mahalle programlarının ardından 3. aşama olan ‘Kent’te Kent’ programı gelecek yıl 17 Ağustos 2013’de tartışılmak üzere başlatılacak. Bu kez ilçe ölçeğinde dönüşüm stratejileri geliştirilecek ve mekânsal gelişim senaryoları tartışılacak. Böylelikle, yerinde dönüşüm modelinin aşağıdan yukarı, yukarıdan aşağı yaklaşımları birlikte tartışılarak, kentlerimize özgü ve uygulanabilir dönüşüm strateji ve modelleri ortaya konulacak.
İSTANBUL’DA 6 MAHALLE
“Mahalle; Yaşamsal Dokunuşlar” programının hedefindeki mahalleler şöyle:
-Bayrampaşa: İsmet Paşa Mahallesi
-Beyoğlu/Okmeydanı: Şevket Paşa Mahallesi
-Kartal: Yunus Mahallesi
-Bağcılar: Göztepe Mahallesi
-Küçükçekmece: Cennet Mahallesi
-Kadıköy/Fikirtepe: Dumlupınar Mahallesi
Detaylı ilgi için [email protected] adresine e-posta gönderilebilir.