Yaz aylarında kuraklık riski ile karşı karşıya alan barajların doluluk oranı, son yağışlarla birlikte yükselse de doluluk oranı yüzde 10’un altına düşen Sazlıdere, Pabuçdere, Kazandere, Terkos ve Büyükçekmece barajları uyarı sinyalleri veriyor

16 Kasım 2023 - 13:03

A ⁺ A^- Yazdır

Geçtiğimiz yaz mevsiminden beri İstanbulluların gündeminde olan su sorunu kış mevsiminde de sürüyor. Uzmanlar kış aylarında yağışların artacağını ve İstanbul’a su sağlayan barajların da dolacağını ifade etse de kentteki su kaynakları hem iklim krizinden hem de nüfus artışından olumsuz etkileniyor. İSKİ’nin verilerine göre İstanbul'da 11 Kasım’dan önce yüzde 16 seviyesinde olan doluluk oranı, son yağışlarla birlikte yüzde 17,47 oldu.  Ancak özellikle Sazlıdere, Pabuçdere, Kazandere, Terkos ve Büyükçekmece barajlarındaki doluluk oranları hala kritik seviyelerde. Büyükçekmece (doluluk oranı yüzde 5,04) Pabuçdere (2,96),  Terkos (8,62) Sazlıdere (2,92) ve Kazandere  ise yüzde 6,74 olarak ölçüldü. İstanbul’da doluluk oranı en yüksek baraj ise yüzde 35,87 Ömerli.

NÜFUS BÜYÜK ETKEN

İklim değişikliği dünya genelinde etkilerini gösterirken, artan sıcaklıklar, azalan yağış miktarları ve giderek belirginleşen kuraklık, su kaynaklarını kritik bir şekilde etkiliyor. Son yıllarda İstanbul'da yaşanan hızlı nüfus artışı, kent planlamasında öngörülenin ötesine geçmiş durumda. Bu durum, altyapı sistemlerini ve özellikle de su tüketimini etkileyerek, İstanbul'u su sıkıntısıyla baş başa bırakma potansiyeli taşıyor.

Temmuz ve ağustos aylarında sıcaklık rekorlarının kırılması, İstanbul'daki su tüketimini olumsuz bir şekilde etkiledi. Yağışların azalması ve barajlardaki su seviyelerinin düşmesiyle birlikte, yaz mevsiminde su tüketiminde rekorlar kaydedildi. İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi'nin (İSKİ) verilerine göre, mayıs, haziran, temmuz ve ağustos aylarında günlük su tüketimi 3 milyon metreküpün üzerinde gerçekleşti. İSKİ'nin son 10 yıllık verilerine göre, İstanbul'da yıllık su tüketimi her geçen yıl artıyor. 2013 yılında günlük su tüketimi 2,43 milyon metreküp iken, bu rakam 2022'de 3,02 milyon metreküpe, 2023'te ise 3,07 milyon metreküpe yükseldi. 2009 yılında 154 litre olan günlük kişi başı su tüketimi 23,8 artarak 2022 yılında 190 litreye yükseldi. 2025 yılı için yıllık su ihtiyacının 1.663 milyon metreküpe çıkması bekleniyor.

UYARI SİNYALLERİ VERİYOR

İstanbul Planlama Ajansı’nın “Kuraklık, Su Bağımlılığı ve İstanbul’un Kronik Su Stresi” adlı raporuna göre İstanbul’da 2000’li yıllarda yaşanan sıcaklık artışı 2°C’den fazla olurken, yaşanan sıcak hava dalgalarında artış bekleniyor. İstanbul’da, 1990’lı yıllarla birlikte Istrancalar, 2000’li yıllar sonrasında ise Melen olmak üzere il sınırının dışında yer alan, yakın coğrafyasındaki kaynaklardan su temin edilmeye çalışıldı. Ancak İstanbul’un barındırdığı su kaynakları ile nüfusunun farklı yakalarda yoğunlaşması, su altyapısında önemli yatırımların yapılmasını beraberinde getirirken, mevcut su kaynaklarında yaşanan yağış ve buharlaşma değişimleri, havza koruma kuşaklarında artan yapılaşma ve nüfus İstanbul’da suyun geleceğine yönelik uyarı sinyalleri veriyor.

İSTANBUL’UN SUYU

Peki İstanbul’un su varlıkları ne durumda? Geçmişten bugüne kentin su kaynaklarına ne oldu? İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Koru İstanbul Strateji Belgesi’ne göre kentte bulunan su havzaları, göl ve göletler, akarsular ve dereler, doğal kaynak çıkışları ve çeşmeler, sondaj kuyuları bölgenin hidrolojik unsurlarını oluşturuyor. İstanbul il alanına düşen yıllık yağışın 760 milyon metreküpü baraj, göl ve bentlerde, 30 milyon metreküpü ise yeraltı suyu havzalarında değerlendiriliyor. Bu kaynaklar, kentin su ihtiyacının ancak yüzde 76,3’ünü karşılayabiliyor. İl çeperinden ve dışından sağlanan 245 milyon 200 bin metreküp ise toplam su ihtiyacının yüzde 23,7’sini oluşturuyor. İstanbul’un Su ihtiyacının yüzde 60’ı ise İstanbul Kuzey Ormanları'ndan karşılanıyor.

İKİ YAKANIN ÖNEMLİ KAYNAKLARI

Yıllık 220 milyon metreküplük kapasitesiyle İstanbul’un en büyük su kaynaklarından biri olan Ömerli Barajı 1972 yılında hizmete alındı ve Anadolu Yakası’nın neredeyse tamamına Ömerli Barajı’ndan su veriliyor. Avrupa Yakası’nın en önemli doğal su kaynağı ise 1868 yılında hem İstanbul’un yetersiz kalan su ihtiyacını karşılamak hem de yeni yapılan modern binalara basınçlı su vermek gayesiyle Sultan Abdülaziz tarafından Fransızlara imtiyaz verilerek Dersaadet Anonim Su Şirketi (Terkos Şirketi) adı altında kurulan Terkos Barajı.  Böylece Terkos Şirketi’nin memba, dere ve yeraltı sularını toplayıp Terkos Gölü’ne ulaştırması ve Terkos Gölü’nün suyunu da arıtarak şehre vermesi kabul edildi.

SU AYAK İZİ NEDİR?

Su sorunu devam ederken kamu kurumları da su tasarrufu konusunda çağrılar yaparak, farkındalık yaratmayı amaçlıyor. İSKİ’nin resmi internet sayfasında yer alan Su ayak izini hesaplama da bunlardan biri.  Peki su ayak izi nedir? Su ayak izi, bireylerin, kuruluşların veya bir topluluğun su kullanımının miktarını ve çeşitlerini ölçen bir önemli bir gösterge. Su ayak izi, doğrudan kullanılan su miktarını (evde içme suyu, temizlik, sulama gibi) yanı sıra dolaylı su kullanımını da içeriyor. Su ayak izi hesaplamaları, mavi su (tatlı su), yeşil su (yağış suyu) ve gri su (kirli su) gibi farklı su kaynaklarını içerebiliyor.

İSKİ’nin suayakizi.iski.istanbul  sayfasından su ayak izinizi hesaplayabilirsiniz.