Maddelerle taşeron düzenlemesi
Hükümetin 696 sayılı KHK ile getirdiği taşeron düzenlemesi hangi iş kollarını kapsayacak, nasıl uygulanacak, işçilerin hangi şartları yerine getirmesi gerekiyor?
Uzun süredir beklenen ve sürekli seçim vaadi olarak gündeme gelen taşeron işçilerin kadroya alınması, 24 Aralık’ta yayınlanan 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile düzenlendi. Ancak yeni düzenlemeyle tüm taşeron işçilere koşulsuz kadro sözü verilmesine rağmen Belediye ve il özel idarelerinde çalışan 450 bin taşeron işçiye kadro yerine iktisadi teşekkül işçiliği getirildi. KİT’ler ve bazı özel bütçeli kuruluşlarda çalışan işçiler kapsam dışında tutuldu.
DÜZENLEME KİMLERİ KAPSIYOR?
Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) ile bağlı ortaklıklarında ve bazı özel bütçeli kuruluşlarda taşeron işçisi olarak çalışanlar kadroya alınmayacak. KHK ile 36 farklı özel bütçeli kuruluştan sadece sekizi kapsama alınırken, aralarında Anadolu Ajansı, Merkez Bankası, Ziraat Bankası ve TRT’nin de yer aldığı 26 özel bütçeli kuruluş ve KİT’ler kapsama alınmadı.
Yerel yönetimlerde (belediyeler, il özel idareleri ve bağlı kuruluşlar) çalışanlar ise kamu işçisi olarak kadroya alınmayacak. Bu işçiler koşulları yerine getirebilirlerse belediye iktisadi teşekkülüne (şirketine) geçirilecek.
696 sayılı KHK ile sadece “personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında” çalıştırılan taşeron işçilerin kadroya alınmasına imkan tanındı. Buna göre karayolları, su ve kanalizasyon gibi anahtar teslimi ihale yoluyla kamudan iş alan şirketlerde çalışanlar, ihalesinde personel gideri yüzde 70’in altında olan işçiler ve mal, yapım, danışmanlık ihalelerinde çalıştırılan işçiler de kadroya alınmayacak.
ŞARTLAR NELER?
Taşeron işçilerin kadroya alınması için bazı şartlar getirildi. Bu şartlar arasında emekli olmamak, sınav ve feragat şartı var. Buna göre;
- Emekli olup çalışmaya devam eden işçiler ile emekliliğe hak kazanmış olup henüz emekliye ayrılmayan ve çalışmaya devam eden işçiler kadro kapsamı dışında kalacak.
-Kadroya başvuranların kendi idarelerince belirlenen usul ve esaslara göre yapılacak yazılı ve/veya sözlü (mülakat) ya da uygulamalı sınavı başarması gerekecek. Merkezi bir sınav olmayacak, her kurum ve kuruluş kendi sınavının usul ve esaslarını kendi belirleyecek ve kendi yapacak. İdare isterse hem yazılı hem sözlü sınav yapabileceği gibi sadece uygulamalı sınav da yapabilecek. Sadece sınavda başarılı olan işçiler kadroya alınacak.
-Taşeron işçilerin kadroya geçebilmeleri için taşeron olarak çalıştırılmalarına ilişkin açmış oldukları davalardan ve icra takiplerinden feragat etmeleri şartı da getirildi. Kadroya alınmak için sadece geçmişte açılacak davalardan feragat değil, kadroya alınmış olmalarından kaynaklı olarak geçmişe dönük bir hak ve alacak talebinde bulunmayacaklarına ilişkin “sulh sözleşmeleri” yapmaları istenecek. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, hak ve alacaklara ilişkin feragatin işçilerin kıdem tazminatı ve yıllık izne esas kıdem sürelerini kapsamayacağını, işçilerin mevcut kıdem süreleri ile kadroya geçirileceklerini, kıdem tazminatı ve yıllık izin hesabında işçilerin taşeronda çalıştıkları sürenin de dâhil edileceğini açıkladı. Ancak bu konu henüz netliğe kavuşmuş değil. Kıdem tazminatı ve diğer süreye bağlı hakların korunup korunmayacağına ilişkin tartışmalar sürüyor.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI YAPILACAK
-KHK’nın 127’inci maddesi ile işçi kadrosuna geçiş için, Devlet Memurları Kanunu’ndaki devlet memurluğuna atanmak için aranan bazı şartlar getirildi: Türk vatandaşı olmak, kamu haklarından mahrum bulunmamak, bazı suçlardan mahkûm olmamış olmak, askerlikle ilgisi bulunmamak, görevi yapmasına engel akıl hastalığı bulunmamak, güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak.
-Fiili olarak memuriyete atanma için aranan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması koşulu, taşeron işçiler için de getirilmiş oldu. İl emniyet müdürlükleri tarafından yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında “sakıncalı” bulunan taşeron işçiler, kadroya alınmayacak. Soruşturma, “yıkıcı faaliyetlerle ilgisi bulunmaktan”, “ahlaki duruma” kadar çok geniş bir alanı kapsayacak.
TESPİT KOMİSYONLARI KURULACAK
-Başvuranların şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti ile bu tespite ilişkin itirazların karara bağlanması amacıyla kapsamdaki idarelerin bünyesinde en az 3 kişiden oluşan tespit komisyonu kurulacak. Mahalli idarelerde geçiş için komisyon içinde bir de Valilik tarafından görevlendirilen üye olacak.
KOMİSYON NEYİ İNCELEYECEK?
-Komisyon ön inceleme yapacak, başvuru formunun tam ve eksiksiz şekilde doldurulup doldurulmadığını, yapılan beyanların aranılan şartlara uygun olup olmadığını ve usule ilişkin şekil şartlarına uyulup uyulmadığını inceleyecek.İnceleme neticesinde şartları taşıyan ya da taşımayanların isimleri internetten açıklanacak. Başvuru sahiplerine ayrıca tebligat yapılmayacak. Gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu tespit edilenlerin başvuruları geçersiz sayılacak ve sınava alınmayacak. Bu kişiler hakkında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulacak.
SONUÇLARA İTİRAZ EDİLEBİLECEK Mİ?
-Merkezi idarelerdeki geçişlerde tespit komisyonu itirazları inceleyecek. Yerel yönetimlerde geçişlerde ise Valilikler bünyesinde ayrı bir itiraz komisyonu kurulacak. Komisyonlarca öngörülen süre içinde itiraz edilecek. İtiraz üzerine verilecek karar kesin olacak.
SINAV NASIL OLACAK?
-Taşeron işçilerin kadroya alınması için en az 3 kişiden oluşan sınav kurulları oluşturulacak. Mahalli idarelerde sınav komisyonu içinde bir de Valilik tarafından görevlendirilen üye olacak. Sınav; yalnızca yazılı, yalnızca sözlü, yalnızca uygulamalı şekilde yapılabileceği gibi yazılı ve sözlü, sözlü ve uygulamalı şekillerde de yapılabilecek. Uygulanacak sınav yöntemi idarenin atamaya yetkili amirinin veya idarenin şirketinin en üst yöneticisi tarafından belirlenecek. Mahalli idarelerde beden gücüne dayanan işlerde çalışanlara uygulamalı sınav yapılması esas olacak.
50 PUAN ALMAK GEREKİYOR
-Sınavların yeri, günü ve saatine ilişkin bilgiler ilgili idarenin veya idarenin şirketinin internet sayfasında ilan edilecek. Sınav soruları çalışanların uğraştığı işlerle ilgili konulardan seçilecek. Yazılı sınav,100 puan üzerinden değerlendirilecek. Sınavda başarılı sayılmak için en az elli puan almak gerekecek. Sözlü ve/veya uygulamalı sınavda adaylar “başarılı” ya da “başarısız” olarak belirlenecek. Sınavın yazılı ve sözlü sınav şeklinde yapılması halinde, adayın işçi statüsüne geçirilebilmesi için yazılı sınavdan en az 50 puan alması, sözlü sınavda da başarılı bulunması şartı aranacak.
SORULARI HANGİ KURUM HAZIRLAYACAK?
-Sınavlarda sorulacak sorular, merkezi idarede sınav kurulu tarafından hazırlanacak. Mahalli idarelerde ise valilikler tarafından, çalışanların görevleriyle ilgili konularda, yürütmekle yükümlü̈ oldukları vazifelerdeki yetkinliklerini ölçmeye yönelik ve eğitim düzeylerine uygun olarak hazırlanacak. Sınavda başarılı ve başarısız olanlar sınav kurulu tarafından idarenin veya idarenin şirketinin internet sayfasında ilan edilecek. Bunun için ayrıca tebligat yapılmayacak.
SONUÇLARA İTİRAZ EDİLEBİLECEK
-Sınav sonuçlarına itiraz hakkı da getirildi. Merkezi idarelerdeki geçişlerde sınav komisyonu itirazları inceleyecek. Yerel yönetimlerdeki geçişlerde ise Valilikler bünyesinde ayrı bir sınav itiraz komisyonu kurulacak. Komisyonlarca öngörülen süre içinde sonuçlara itiraz edilebilecek. İtiraz üzerine verilecek karar kesin olacak. İtiraz, komisyonca değerlendirilerek öngörülen süre içerisinde karara bağlanan sonuçlar idareye veya idarenin şirketine ve ilgilisine yazılı şekilde tebliğ edilecek. İtiraz üzerine verilen kararlar kesin olarak kabul edilecek.
MEVCUT MAAŞLARIYLA GEÇECEKLER
-Çalışanlar mevcut maaşları ile kadroya geçecek, herhangi maaş artışı ya da eksilmesi olmayacak. Taşeron işçilerin söz konusu sözleşmeleri en son 12 Ocak’a kadar eksiksiz doldurup ilgili kurumlara teslim etmesi gerekiyor.
“TAŞERON EL DEĞİŞTİRDİ”
KHK düzenlenmesini Gazete Kadıköy’e değerlendiren DİSK- Genel İŞ Eğitim Daire Başkanı Mahmut Şengül, düzenlemenin işçilerin beklentilerini karşılamadığı görüşünde. İşçilerin haklarında ve maaşlarında iyileştirilme yapılmayacağını ifade eden Şengül, “Bizim beklediğimiz diğer merkezi yönetime bağlı idarelerde çalışan arkadaşlarınki gibi, yerel yönetimlerde çalışanların da 4/D statüsünde değerlendirilmesiydi. Bu düzenleme sadece taşeronun el değiştirmesi anlamına geliyor. Aslında taşeronluk sistemi kalkmadı” diye konuştu.
Kadroya alınan işçilerin maaşlarına 2020’ye kadar artış yapılmayacağını söyleyen Şengül, düzenlemenin ilerleyen dönemlerde yeni mağduriyetler yaratacağını vurguluyor. “Asıl yapılması gereken hiçbir şart aramadan bütün taşeron işçilerin 4/D statüsüne alınmasıydı” diyen Şengül, “Taşeronda çalışan bütün işçilerin listesi devletin elinde var. Hükümet bu konuda samimi olsaydı. Hiçbir koşula gerek duymadan kamuda çalışan tüm taşeron işçilerini kadroya alırdı. Güvenlik soruşturması ve sınav şartı getirildi. Soruşturmanın kapsamı neye göre belirlenecek? Kim neye göre sakıncalı olarak belirlenecek? Bunların hepsi muallak. Ayrıca sınav meselesi de başka bir mağduriyet yaratacak” dedi.
Kadroya geçişte emekliliğe hak kazanmış ve emekli olmuş çalışanların işten çıkarılacağını söyleyen Şengül, bu kararla beraber ilerleyen dönemde istihdam krizinin ortaya çıkacağını belirtiyor.