“Mülkiyet el değiştirecek”
Kadıköy mahalle muhtarları tarafından düzenlenen, kentsel dönüşüm yasa değişikliği ile gündeme gelen rezerv alanın konuşulduğu ‘Kadıköy’ü ne bekliyor’ toplantısı gerçekleşti. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi 47. Dönem Yönetim Kurulu Başkanı Esin Köymen, “Riskli yapıları bertaraf edip, sağlam konutların yapılmasından öte gayrimenkul değeri daha yüksek olan yerlerde mülkiyetlerin el değiştirmesine yönelten bir çaba ile karşı karşıyayız” dedi
Kentsel dönüşüm yasa değişikliği hakkındaki ‘Kadıköy’ü ne bekliyor’ toplantısı 5 Ocak Cuma günü Kadıköy Belediyesi Evlendirme Dairesi’nde gerçekleşti. Kadıköy mahalle muhtarları tarafından düzenlenen toplantıda, Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi 47. Dönem Yönetim Kurulu Başkanı Esin Köymen, Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Başkanı Pelin Pınar Giritlioğlu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Ülkü Sakalar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kentsel Dönüşüm Müdürü Rahmi Hızır ve Avukat Mehmet Ümit Erdem konuşmacı olarak yer aldı.
KENTSEL DÖNÜŞÜM BAŞKANLIĞI
Esin Köymen, 6306 sayılı afet riski alanlarının dönüştürülmesi hakkındaki kanunu ya da kanunla getirilen değişikliğin neden iptal edilmesi gerektiği anlattı. 16 Ekim’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Kentsel Dönüşüm Başkanlığı oluşturulduğunu belirten Köymen, “Bu başkanlığın görevleri sıralandığında birincisi, 6306 sayılı yasa ile verilen görevleri yapma ve yetkileri kullanmak. İkincisi, afet riski altındaki yapıların ve alanların dönüştürülmesine ilişkin mevzuatı hazırlamak. Üçüncü, 5393 sayılı yasa ile yıpranan tarihi dokularda uygulanan mevzuatla ilgili alanları ilan etmek ve yine 5393 sayılı yasa belediye kanunun 73. Maddesi kapsamındaki uygulamalara ilişkin, kentsel dönüşüm ve kentsel gelişim alanlarını ilan etmek. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan verilen diğer görevleri yapmak” dedi. Köymen, bu durumun şimdiye kadar görülen düzenlemelerin dışında olduğunu dile getirdi.
MÜLKİYETTE EL DEĞİŞTİRİLME ÇABASI
Açık alanda kamuya ait her alanın, yapılaşma ile sonuçlanan bir düzenleme ile karşı karşıya olunduğunu söyleyen Köymen, “Olası afet durumunda toplanma alanlarımız dahil olmak üzere bütün alanlar, yapılaşma riski ile karşı karşıya” şeklinde konuştu. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın verilerine göre ülke genelinde riskli yapı tespitinin ve riski olduğu tahmin edilen yapı stoğunun yüzde 2’sine bile ulaşamadığını aktaran Köymen, “Dolayısıyla bu riskli yapı 6306 sayılı yasanın, gerçek anlamda riskli yapıları bertaraf edip, sağlam konutların yapılmasından öte gayrimenkul değeri daha yüksek olan yerlerde mülkiyetlerin el değiştirmesine yönelten bir çaba ile karşı karşıyayız” dedi. Köymen, gerçek anlamda riski olan bölgelerin riskli alan ilan edilmediğini, gayrimenkul değeri üzerinden bu durumun gerçekleştiğini vurguladı.
YENİ DÜZENLEME NE GETİRİYOR?
Yeni düzenleme ile rezerv alan ilan edilmesinin önünün açıldığını söyleyen Köymen, “Rezerv yapı alanının tanımını değiştirerek artık, yeni yapılmak üzere ayrılacak alanların ötesinde mevcut yapılı alanların rezerv alan ilan edilmesinin önünü açmış oldu” dedi.
İmar planlarının askı süreçleri ile ilgili düzenlemenin önemli olduğunu kaydeden Köymen, “Rezerv yapı alanı ilan edilen bölgede, doğrudan bakanlık eliyle yapılan imar planlarının askı süreci 15 gün, askı sürecine itiraz ise 5 gün. 20 gün içerisinde imar planları yürürlüğe girmiş oluyor” dedi. Köymen, “Bakanlık tarafından yapılacak ya da yaptırılacak yapı projelerinin kendi bünyelerinde hazırlanması söz konusu. Yani imar planlarını kendileri yapıyor, yapı projelerini kendileri yapıyor, ruhsatlarını da kendileri veriyor. Dolayısıyla imar planı yapılacak yerleri ve rezerv alanları kendileri belirliyor yerel yönetimlerin yetkilerini bu düzenlemeyle merkez yönetime geçiriyorlar” şeklinde konuştu.
“YAĞMALANMA SÜRECİ ORGANİZE EDİLİYOR”
Köymen konuşmasına şu sözlerle devam etti: “Türk vatandaşlığının verilebilmesi için, 400 bin ABD doları karşılığında bir gayrimenkul, kat mülkiyeti ve kat irtifakı gerekiyor. Kat mülkiyeti, mevcut yapılarla ilgili. Ama kat irtifakı, yapı ruhsatı sırasında kullanıldığı için bu şu demektir; Toplu Konut idaresi eliyle ya da Kentsel Dönüşüm Başkanlığı eliyle, yaklaşık olarak 12 milyonluk konutlar, vatandaşlık vermek karşılığında müşteri garantili süreci organize etmiş oluyorlar. Bütün bu düzenlemeler göstermiş oluyor ki, bu afetlerle ilgili yapılan düzenlemeler bizim daha sağlam konutlarda yaşamamızdan öte, kentlerin yağmalanması ve mülkiyetlerimizin el değiştirmesiyle bağlantılı bir süreci organize ediyor. Özellikle kent içerisinde gelir durumuna bağlı olarak, orta ve alt gelir gruplarının kent içerisinde yaşadığı yerlerde, gayrimenkul değerleri çok yüksekse, bütün bu düzenlemelerle gayrimenkul değerleri daha düşük olan yerlere doğru, taşınmasının önünün açan bir düzenlemeden bahsediyoruz”.
“HİÇ BİRİMİZİN, MÜLKİYET GARANTİSİ YOK”
Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Başkanı Pelin Pınar Giritlioğlu, Afet toplanma alanı olarak belirlenen bütün kamusal arazilerin sermaye gruplarına pazarlandığını belirterek “Bugün hiç birimizin, mülkiyet garantisi yok, herkesin mülkü tehlike altında” dedi.
Yeni yasa ile her şeyin hızlandırıldığını vurgulayan Giritlioğlu, “Riskli yapı olarak tespit edilen yapıların yıkılması için 6306 sayılı kanunda en az 60 gün süre veriliyordu, şimdi maksimum 90 gün süre veriliyor. Bu durum sürecin çok kısaldığı anlamına geliyor ve hızlı bir süreç içerisinde tahliyelerin nasıl yapılacağı ve barınma çok ciddi bir sorun” şeklinde konuştu.
“MÜLKE ÇÖKME SÜRECİ”
Kent merkezlerinin başkalarına pazarlanacağını dile getiren Giritlioğlu, “Bir zamanlar kent merkezinde, dişiyle tırnağıyla kredi alarak ev sahibi olabilmiş insanlar, bugün bir daha asla İstanbul’un merkez semtlerinde ev sahibi olamaz. Kendi evlerini tekrardan satın alacaklar ya da kentin herhangi bir yerinde başka bir evde oturup, eski semtlerine bir daha dönemeyecekler” dedi. Ev borçlarının ödenemediği bir durumda, mülkiyetin hazineye geçeceğinin altını çizen Giritlioğlu, “Bu bir mülke çökme süreci” şeklinde konuştu. Giritlioğlu, “Yoksul ve dar gelirliler için da tuhaf bir durum var, kamu onlara hissedar olduğunda, üzerinde haciz veya şerh gibi durumlar varsa temiz kısmına hissedar oluyor, ardından da onlara sadece ölene kadar oturma imkânı tanıyor. Mülkiyet hakkı tanımıyor” dedi.
MÜLKİYET HAKKI İHLALİ
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Ülkü Sakalar, rezerv alan hakkında İBB ve Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) neler yaptığını anlattı. Sakalar “CHP olarak bu kanun çıktığından beri biz burumun barınma hakkına engel olan, gerçek bir kentsel dönüşümü sağlamayan, anayasanın mülkiyet hakkını ihlal eden maddeleri nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne başvuru hazırlığı yaptık ve 4 Ocak’ta başvurduk” dedi. Bugüne kadar Çevre Bakanlığı’nın 157 tane rezerv yapı alanı ilan ettiğini vurgulayan Sakalar, bu alanların çok büyük kısmının askeri alanlar olduğunu aktardı.
“İSTANBUL İMAR YÖNETMELİĞİ BEKLETİLİYOR”
Sakalar Kadıköy için kat ilavesi hakkında şöyle konuştu: “İBB olarak CHP çoğunlukta olmadığı için, şu anda tam iki senedir mecliste bekleyen İstanbul imar yönetmeliği var. Biz bununla, İstanbul’da şu anda kentsel ve yerinde dönüşümü sağlayamayan yapılar var, en büyük sorun bu. Yerinde dönüşümü sağlayabilmek için, biz İstanbul imar yönetmeliğini hazırladık, meclise sunduk. İki defa Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) oyları ile mecliste reddedildi. Başkanımızın vetosu ile yeniden geldi, 9 aydır en son haliyle bekliyor. Yine mecliste bekleyen güçlendirme yönetmeliği hazırladık”.
İSTANBUL’UN BİNA SAYISI 1 MİLYON 300 BİN
İBB Kentsel Dönüşüm Müdürü Rahmi Hızır, İBB olarak binalarda Hızlı Tarama Testi yaptıklarını ve bu testi Bakanlığa da önerdiklerini ama kabul edilmediği söyledi. İstanbul’da 1 milyon 300 bin bina olduğunu belirten Hızır, bunların yaklaşık 800 bin adetinin 2000 yılı öncesinde yapıldığını kaydetti. Hızır, “Bizim bunları etaplamamız lazım çünkü aynı anda 800 bin binaya müdahale gibi bir olanağımız maalesef yok. Bunları gruplandırabilirsek, bu sefer en ağır hasar alacak ‘E’ grubundan başlayarak, ‘D’ grubu belki depreme kadar ‘C’ grubuna kadar güçlendirmeyi ve yenilebilmeyi sağlayabiliriz” dedi.
RİSKLİ ALANDA RİSKSİZ YAPI
Avukat Mehmet Ümit Erdem de riskli alanlardaki risksiz yapılar hakkında şöyle konuştu: “Riskli alanlarda risksiz binaların bulunması halinde, takdir hakkı idarede gibi duruyor. Bu binalar başvuru üzerine uygulama dışı tutulabilir. Bu durumda alan mevcut uygulama parselinden ayrılır veya maliklerin anlaşması durumunda, planın içinde kalır ama mevcut bütünlüğü korunur. Yani bina yıkılmaz, proje onun etrafında yapılır. Fakat genellikle uygulama bütünlüğü bakımızdan, riskiz yapılarda riskli yapı sürecine tabi oluyorlar. Siz binayı müteahhite yaptırıyorsunuz, binanız sağlam ama etrafındaki binalar riskli olduğu için, bu alan riskli ilan edildiğinden proje bütünlüğü adı altında sizin binanıza da yıkım süreci başlatılabiliyor.”