Ne trensiz ne vapursuz
Haydarpaşa Garı’nda yapılmak istenen dönüşüme karşı 14 yıldır mücadele edenler 400. defa seslendi: “Haydarpaşa Garı trenlerinden ve vapurlarından kopartılarak kasıtlı bir yalnızlığa mahkûm ediliyor. Kadıköylüler ve İstanbullular olarak oyuna gelmeyeceğiz”
Haydarpaşa Garı’nda yapılmak istenen dönüşüme karşı 14 yıldır mücadele eden Haydarpaşa Dayanışması ve Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası, pazar eylemlerinin 400.’sünü gerçekleştirdi. 15 Eylül Pazar günü Hayadarpaşa Garı önünde düzenlenen eyleme Kadıköy Kent Konseyi, Kadıköy Kent Dayanışması, Validebağ Gönüllüleri, Validebağ Savunması ve Kadıköy Kent Konseyi LGBTİ Meclisi de destek verdi.
Eyleme Kadıköy Belediye Başkanı Şerdil Dara Odabaşı, HDP Milletvekilleri Filiz Kerestecioğlu ve Oya Ersoy, eski CHP Milletvekilleri Barış Yarkadaş ve Kadir Gökmen Öğüt de katıldı.
"Taksim 1 Mayıs alanıdır. Haydarpaşa gardır", "Ne otel ne müze Haydarpaşa gardır, gar kalacak", "Haydarpaşa trensiz ve vapursuz kalmayacak" pankartlarının açıldığı eylemde basın açıklamasını Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şube Başkanı Esin Köymen okudu.
“HAFIZAMIZDAN SİLİNİYOR”
“İstanbul’un en önemli arkeolojik, kültürel, tarihi, simgesel değerlerinden biri olan Haydarpaşa Garı ve çevresinin küresel emlak tacirlerine pazarlanma süreci 16 yıldır kesintisiz olarak devam ediyor.” diyen Köymen şöyle devam etti: “Anayasaya ve evrensel hukuk kurallarına aykırı olan yasal düzenlemeler, planlar ve projelerle, Haydarpaşa Garı ve çevresi, asli işlevlerinden, trenlerinden ve vapurlarından kısacası halktan kopartılarak kasıtlı bir yalnızlığa mahkûm ediliyor.”
Haydarpaşa Garı ve yakın çevresi için; 2012 yılında hazırlanan imar planlarından Üsküdar İlçesi sınırları içinde kalan kısmının iptal edilmesiyle, simgesel değerlerin korunması adına önemli bir kazanım elde edildiğini ifade eden Köymen, ancak Haydarpaşa Gar ve çevresini koruma altına alacak koruma imar planlarının yapılmadığına dikkat çekti.
“KORUMA PLANLARI ÇIKARILMIYOR”
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, Söğütlüçeşme tren istasyonu ve çevresindeki yeşil alanlara getirilen plan değişikliğiyle Haydarpaşa Garı’nın kullanım dışı bırakılmak istendiğini belirten Köymen konuşmasını şu sözlerle sürdürdü: “Pazar nöbetimizin 400. haftasında Haydarpaşa ve çevresini arkeolojik, kültürel, tarihi ve kamusal kullanış ve değerleriyle birlikte savunmaya kararlı olduğumuzu ve bu konuda asla ödün vermeyeceğimizi bir kez daha yineliyoruz.
İstanbul'un en önemli kimlik öğelerinden biri olan Haydarpaşa Garı, yakın çevresi ve liman sahasıyla birlikte gelecek kuşaklara önemini ve işlevini koruyarak taşımakla yükümlü olduğumuz bir mirastır. Bu mirasın korunması, biz duyarlı kuruluşların ve kentlilerin olduğu kadar, başta koruma kurulları, belediyeler ve TCDD olmak üzere ilgili idarelerin ve kamu kurumlarının da görevidir, sorumluluğudur.
Bizler duyarlı yurttaşlar, Kadıköylüler, Üsküdarlılar, İstanbullular olarak oyuna gelmeyeceğimizi, talana ve rantiyeye geçit vermeyeceğimizi sorumlu ilgili ve yetkililere bir kez daha ilan ediyor ve kamu idarelerini asli görevlerini yerine getirmeye davet ediyoruz.”
“HAYDARPAŞA GARDIR GAR KALACAK”
Eyleme destek veren Kadıköy Belediye Başkanı Şerdil Dara Odabaşı da adaylık sürecinde Haydarpaşa Dayanışması’na destek verdiğini hatırlatarak, “ Buranın gar olarak kalması için imza vermiştim. Bugün buraya konuşma yapmaya değil size destek vermeye geldim. Haydarpaşa gardır gar olarak kalacak.” dedi.
Eylem müzik dinletilerinin ardından sona erdi.
BUNDAN SONRA NE OLACAK?
Haydarpaşa Garı için mücadele sürerken, gardaki restorasyon çalışmaları da devam ediyor. Ayrıca geçtiğimiz yıl gar sahasında başlayan arkeolojik kazılar da sürdürülüyor. Peki 12 yıl içinde neler oldu? Haydarpaşa Garı’na trenler gelecek mi?
- Kasım 2007: İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü arasında imzalanan 30.11.2007 tarihli protokol ile Haydarpaşa limanı ve geri sahasını kapsayan bölge için “1/5000 Ölçekli Haydarpaşa Gar, Liman ve Geri Sahası koruma amaçlı nazım imar planı” çalışmasının yapılması karara bağlandı.
- Kasım 2010: 28 Kasım 2010 saat 14.30’da Tarihi Haydarpaşa Garı çatısında yangın çıktı. Tarihi bina büyük hasar gördü.
-Kasım 2011: Haydarpaşa Garı, Kadıköy Meydanı ve Harem Otogarının bulunduğu bölgenin kültür, turizm, ticaret alanına dönüştürülmesini amaçlayan “1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı”, İBB Meclisi’nde oy çokluğunca kabul edildi.
-Şubat 2012: “Haydarpaşa Gar, Liman ve Geri Sahası koruma amaçlı nâzım imar planı” İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nde onaylandı. İstanbul Belediye Başkanı Kadir Topbaş, “Gar fonksiyonunu kaybedecek. Garı konaklama fırsatı verebilecek şekilde değerlendireceğiz.” dedi.
- Eylül 2012: İstanbul Haydarpaşa Garı ve Liman Dönüşüm Projesi için nihai düzenleme kararı, AKP’li üyelerin çoğunluk oyları ile İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nden geçti.
- Ekim 2012: Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası İstanbul şubeleri, Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası ve Liman-İş tarafından “Üsküdar İlçesi, Harem Bölgesi ile Haydarpaşa Liman Geri Sahası 1/5000 Ölçekli, 19 Haziran 2012 Tasdik Tarihli Nazım İmar Planı”nın yürütmesinin durdurulması ve iptali istemi ile dava açtı.
- Kasım 2012: İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın “Tüp geçit var. Bina yapılamaz.” itirazı üzerine, Haydarpaşa Garı ve Liman Dönüşüm Projesi için TCDD arsalarına verdiği ticaret imar iznini iptal etti. Arsalar imar planına yeşil alan olarak işlendi.
- Aralık 2012: İstanbul 5 No’lu Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu 27 Aralık 2012 tarih ve 899 sayılı kararı ile restorasyon projelerini onayladı.
- Şubat 2013: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, Haydarpaşa Garı’nın otel olmayacağını söyledi.
-Haziran 2013: Haydarpaşa Garı’ndan son banliyö treni seferleri gerçekleşti.
- Aralık 2013: Haydarpaşa Garı yangınla ilgili davada, izolasyon çalışmasını yapan 2 işçi ve şirket sahibi 10 ay hapis cezasına mahkum edildi.
- Şubat 2014: İBB Meclisi 3 Aralık 2013’te 1/5000 ölçekli Haydarpaşa Garı, Kadıköy Meydanı ve Çevresi koruma amaçlı nazım imar planı notlarında değişiklik yaptı. Planın özü aynı kalmakla beraber değiştirilen plan notları askıya çıktı.
- Mart 2014: Değiştirilen plan notlarının askıdan inmesiyle 28.03.2014 tarihinde Haydarpaşa Dayanışması adına Mimarlar Odası söz konusu planın iptali ile yürütmesinin durdurulması istemi ile İstanbul İdare Mahkemesi’nde dava açtı.
-Mayıs 2014: 17 Şubat 2014 tarihinde yürütmenin durdurulmasına kararına itiraz eden İBB’nin talebi kabul edilmedi. “Haydarpaşa Garı Kadıköy Meydanı ve Çevresi 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı” için yürütmeyi durdurma kararı verildi.
-Haziran 2014: Restorasyon ihalesini Delta İnşaat şirketi kazandı. Şirket 13 Haziran 2014 tarihinde işe başlama sözleşmesi imzaladı.
- Eylül 2014: Kadıköy Belediyesi Haydarpaşa restorasyon projesini reddetti. Haydarpaşa Gar Binası restorasyonuna ruhsat vermedi. Kadıköy Belediyesi’nin reddettiği Haydarpaşa Garı restorasyon projesinde, gara 100 bin metrekarelik workshop, yeraltı otoparkı ve yeraltı çarşısı gibi yeni bölümler eklendiği ortaya çıktı.
- Ağustos 2015: “Harem bölgesi ile Haydarpaşa Liman ve Geri Sahası 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı” şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygun olmadığı gerekçeleriyle iptal edildi.
-Aralık 2015: Ulaştırma Bakanlığı’nın Haydarpaşa Garı ile ilgili plan detayları belli oldu: Haydarpaşa Garı aslına uygun restore edilecek, gar fonksiyonu korunacak. Bölgede planlanan birçok ticaret alanı da iptal edildi. Kadıköy Belediyesi projede değişiklik yapılarak Gar’ın aslına uygun restore edilmesine onay verdi.
-Mart 2016: Haydarpaşa Garı restorasyon projesi başladı.
-Mayıs 2018: Haydarpaşa arazisinde sürdürülen kazı çalışmalarında arkeolojik kalıntılara rastlandı. Çalışmaların Arkeoloji Müze Müdürlüğü’nün denetiminde devam ettirilmesine karar verildi.
SON DURUM NE?
Geçtiğimiz şubat ayında sorularımıza yanıt veren Ulaştırma Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü “Haydarpaşa bağlantısı inşaatı sırasında rastlanılan buluntular sebebiyle trenlerin Haydarpaşa Garına erişimi işlerinde gecikme olmuştur. Bu bölge için bir tarih verilememekle birlikte şehirlerarası trenler için Haydarpaşa Garına erişim temin edilecektir.” açıklamasında bulunmuştu.
Öte yandan TCDD 1. Bölge Emlak Servis Müdürlüğü’nün talebi üzerine, İbrahimağa Mahallesi sınırları içerisinde yer alan ve mülkiyeti TCDD’ye ait olan bazı taşınmazların Kültür Bakanlığı’na devredilmesi kabul edilmişti. Müdürlüğün talebini değerlendiren 5 Numaralı Korumu Kurulu 240 ada 16 parselde yer alan bazı yapıların ve açık alanların “Gençlik Sanat Etkinlik Alanı” olarak kullanılmasını onayladı.
Bununla birlikte Arkeoloji Müze Müdürlüğü de geçtiğimiz yıl Adapazarı ekspreslerinin ve konvansiyonel trenler için yapılacak olan peron bölgesine “arkeopark” yapılmasını talep etti. Haydarpaşa Dayanışması’nın verdiği bilgiye göre, eğer müdürlüğün talebi kabul edilirse Haydarpaşa Garı’na sadece hızlı trenler gelebilecek. Diğer trenler ise Ayrılıkçeşmesi civarında inşa edilecek bir istasyondan hareket edecek.