Pandemi döneminde İstanbul’da her dört haneden biri sosyal yardım talebinde bulundu, salgın sebebiyle dar gelirli hanelerin yüzde 77,9’unun mevcut borçları yükseldi, 6 bin 780 firma kapandı

12 Kasım 2020 - 14:44

A ⁺ A^- Yazdır

İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul İstatistik Ofisi, pandeminin İstanbul'da ekonomiye etkilerini değerlendiren "Covid-19 Pandemisinin İstanbul Ekonomisine Etkileri" raporunu yayımladı.

“YOKSULLUK ARTACAK”

Dünya Bankası’nın tahminlerine göre pandeminin etkisine bağlı olarak 100 milyon insanın yoksulluğa ve 49 milyon insanın ise aşırı yoksulluğa düşeceğinin ifade edildiği raporda bu durumun şehirlerde yaşayan, serbest ve çoğunlukla kayıt dışı sektörlerde çalışan insanları etkilediğine dikkat çekildi. Raporda pek çok insanın gelir kaybı yaşadığına ve yaşamsal ihtiyaçlarını temin etmekte zorlandığına dikkat çekilirken, Covid-19’un, Türkiye ekonomisinin yüzde 30’unu karşılayan İstanbul’un ekonomisine etkileri rakamlarla aktarıldı. 

Raporda;  İstanbul’un hem vaka hem ölüm oranları bakımından salgından çok fazla etkilendiği vurgulanırken, Covid-19’un İstanbul ekonomisine etkileri şöyle sıralandı:

ELEKTRİK TÜKETİMİ YÜZDE 44 AZALDI

İstanbul’da sanayi elektrik tüketimi 2016 yılından beri en düşük düzeye nisan ayında ulaştı; bir önceki seneye göre yüzde 27 azaldı. Aynı dönemde Türkiye’de sanayi elektrik tüketimi ise yüzde 22 azaldı. Mayıs ayı itibariyle ise toparlanma işareti görülmeye başladı.

Öte yandan sanayi sektörlerinin elektrik tüketiminden farklı olarak, küçük işletmelerin pek çoğunun kapalı kalmasından kaynaklı olarak ticarethanelerde mayıs ayında bir önceki yıla göre elektrik kullanımı İstanbul’da yüzde 44 azaldı.

DIŞ TİCARET GERİLEDİ

İstanbul'un Türkiye ekonomisi içindeki ağırlığının yüzde 30'larda, dış ticarette ise yüzde 50'lerde  olduğunun belirtildiği raporda pandemi sonrası İstanbul'un dış ticaret hacminin 2013 yılından itibaren en düşük düzeyine nisan ayında ulaştığı ve haziran ayı itibariyle toparlanma işareti görülmeye başladığı ifade edildi.

Buna göre İstanbul'da 2020 yılının ikinci çeyreğinde ihracat, bir önceki çeyreğe göre yüzde 24,5 azalarak 15,6 milyar dolara geriledi. İthalat ise ikinci çeyrekte yüzde 20,3 azalarak 24,2 milyar dolar olarak gerçekleşti.

TURİST SAYISI YÜZDE 98,2 AZALDI

COVID-19’un etkilerinin önemli derecede görüldüğü sektörlerden biri turizm. İstanbul’da yer alan otellerin doluluk oranlarında nisan ve mayıs aylarında keskin bir düşüş yaşandı.  Özellikle Mayıs 2020’de 2017 yılından beri en düşük seviyesine ulaştı.

İstanbul’u ziyaret eden yabancı turist sayısı 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 98,2 azalarak 68 bine geriledi. 2019 yılının ilk dört ayında İstanbul’a gelen toplam turist sayısı 4 milyonu aşmışken, 2020 yılında sekiz ayda İstanbul’a gelen toplam turist sayısı 3,2 milyona ulaşabildi.

6 BİN 870 FİRMA KAPANDI

Raporda yer alan dikkat çekici rakamlardan biri de kapanan firma sayısı.  2019 yılında toplam 6 bin 899 şahıs firması kapanırken, 2020 yılının ilk yedi ayında kapanan şahıs firma sayısı 6 bin 870’e ulaştı. Yani ilk 7 ayda kapanan şahıs firma sayısı 2019 yılı toplamını yakaladı.

İstanbul’da 2020 yılının ilk dokuz ayında kapanan şahıs firması bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 55,9, Türkiye genelinde ise yüzde 15,8 arttı. Kurulan yabancı sermayeli şirket sayısı ise İstanbul’da ilk dokuz ayda yüzde 24 azalarak 4 bin 583 olarak gerçekleşti.

VERGİLER ÖDENDİ

Pandemi döneminde İstanbul'dan tahsil edilen vergi gelirlerine bakıldığında 2019 yılının ikinci çeyreğinde toplam 70,58 milyar TL vergi tahsil edilirken, 2020 yılının aynı döneminde vergi tahsilatı yüzde 6,7 artarak 75,32 milyar TL olarak gerçekleşti. İstanbul'dan tahsil edilen Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Ağustos 2020'de zirveye ulaşarak 10,7 milyar TL vergi tahsil edildi. Kısaca krize rağmen Hazine'nin vergi geliri arttı

İŞSİZLİK ÖDENEĞİNE BAŞVURU ARTTI

Covid-19 Pandemisinin İstanbul Ekonomisine Etkileri" raporunda bir başka ilgi çekici rakam da işsizlik ödeneği başvuruları. Pandemi nedeniyle 178 bin kişi İŞKUR aracılığıyla işsizlik ödeneğine başvuru yaptı.  Bu rakam 2019 yılının aynı döneminde 130 bin kişiydi.

İŞKUR aracılığıyla toplam işe yerleştirmeler 2019’un ikinci çeyreğinde 102 bin kişiye ulaşırken,  2020 yılının aynı döneminde yerleştirmeler yüzde 85,2 azalarak 15 bin kişiye geriledi.

Genç (15 - 24 yaş) işe yerleştirmeler ise 2019 yılının ikinci çeyreğinde toplam 41 bin kişi iken 2020 yılının aynı döneminde yerleştirmeler  yüzde 85,7 azalarak 6 bine geriledi.

BORÇLANMA ARTTI

Pandeminin ekonomik yansımalarından biri de krediler oldu. Rapora göre İstanbul’da ihtiyaç kredileri son 10 yıla bakıldığında 2020 yılının ikinci çeyreğinde ilk defa konut kredisinden daha yüksek miktarda gerçekleşti. Son bir yıla bakıldığında İstanbul’da ihtiyaç kredileri yüzde 58,8, konut kredileri ise yüzde 20,5 arttı.

Kredi kartı verilerinin de incelendiği raporda 2020'nin ilk çeyreğinde İstanbul'da toplam 33,4 milyar TL kredi kartı borcu mevcutken 2020'nin ikinci çeyreğinde yüzde 14,5 artarak 38,2 milyar TL'ye ulaştığı ifade edildi

Takipteki alacaklar, 2020 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 59 artarak 61,4 milyar TL, ikinci çeyreğinde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 41,4 artarak 61,8 milyar TL olarak gerçekleşti.

Pandeminin en önemli ekonomik etkilerinden biri konut satışlarında gerçekleşti. 2020 Nisan ayında konut satışları son 7 yıla göre en düşük seviyede gerçekleşirken, konut kredisi faiz oranlarının düşmesiyle Temmuz 2020 tarihi en yüksek konut satışının gerçekleştiği ay oldu. İstanbul’da haziran ayında yeni konutların fiyatı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 31, ikinci el konutların yüzde 20 arttı. 2019 Temmuz’da İstanbul’da 17 bin adet konut satılmışken 2020 yılı Temmuz ayında yüzde 128 artarak 39 bine yükseldi.

1 MİLYON YARDIM BAŞVURUSU

İBB’nin sosyal yardım amacıyla açmış olduğu internet sayfasına yapılan başvurulara göre; pandemi sürecinde İstanbul’da her 4 haneden birinin sosyal yardım talebinde bulunduğu ortaya çıktı. İstanbul’da toplam hane sayısı 4,5 milyon iken hanelerden gerçekleşen toplam başvuru sayısı 1 milyonu aştı. Başvuruda bulunan hanelerin yüzde 30,9’unun düzenli bir geliri yok, yüzde 23’ü ise asgari ücretin altında kazanca sahip.

Destek başvurusunda bulunan ve mesleğini belirtenler içinde en yüksek oranda işçiler, bir mesleği olmayanlar, ev hanımları ve tekstil çalışanları yer alıyor. Ve hanelerin yüzde 75,6’sında bir veya daha fazla çocuk var.

Sosyal yardım başvurusunda bulunan haneleri ilçelerin başında ise sırasıyla Esenyurt, Bağcılar, Küçükçekmece, Sultangazi ve Ümraniye yer alıyor.

“GEÇİNEMİYORUZ”

Raporda yoksul hanelerde Covid-19’un etkilerini ölçmek amacıyla 14 - 23 Ekim 2020 tarihleri arasında 1000 dar gelirli hane ile yapılan anket çalışmasının sonuçlarına da yer verildi.  Açıklanan sonuçlara göre, ankete katılan hanelerin yüzde 37'si sabit bir gelire sahip değil, yüzde 34,5’nin sosyal güvencesi yok.  Sosyal güvencesi olmayanların yüzde 70,8’i Genel Sağlık Sigortası bedelini ödeyemiyor.

Ankette yöneltilen “herhangi bir nedenle ücret kaybına uğrarsanız belirli bir süre boyunca ihtiyaçlarınızı karşılama imkânınız var mı?” sorusuna katılanların yüzde 71,5'i “karşılayamam” yanıtını verdi. Yüzde 20,5'i ihtiyaçlarını sadece 1 ay karşılayabileceğini, yüzde 6,4'ü 2-3 ay karşılayabileceğini belirtirken sadece yüzde 1,6'sı 4 ay ve daha uzun bir süre ihtiyaçlarını karşılayabileceğini belirtti.

 “Salgın sonrası gelirinizde nasıl bir değişiklik oldu?” sorusuna verilen yanıt ise yüzde 75,2 oranında gelirin azalması oldu.

Pandemi sürecinde çalışma biçiminizde bir değişiklik oldu mu?” sorusuna ankete katılanların yüzde 25,7’si işini kaybettiğini belirtirken, yüzde 20,6’sı ücretsiz izne ayrıldığını,  yüzde 20,1’i çalışma süresinin düştüğünü, yüzde 4,2’si ücretli izne ayrıldığını belirtirken, yüzde 19,5’i ise aynı şekilde çalışmaya devam ettiğini belirtti.

Hanelere yöneltilen “ “Covid-19 sonrası uzun süre işsiz kalacağınızdan korkuyor musunuz?” sorusuna yüzde 83,1’i evet yanıtını verdi. Yine ankette sorulan  “salgın sürecinde hanede işini kaybeden oldu mu?” sorusuna ise hanelerin yüzde 37,6’sı “evet” yanıtını verdi.

Ankete katılan hanelerin yüzde 77,9’nun mevcut borcunda salgın sebebiyle artış gerçekleşti. Bu hanelerin yüzde 62,8'inin banka ve kredi kartı borcu artarken, yüzde 40,5'inin akrabaya, yüzde 28,1'inin arkadaşa, yüzde 19,7'sinin esnafa, yüzde 10,6'sının kredi, yüzde 5,7'sinin ise ev kirası veya fatura borcu arttı.