"Haydarpaşa'ya tren gelirse vapur da gelir"
İBB Şehir Hatları Genel Müdürü Sinem Dedetaş ile deniz ulaşımını ve Kadıköy’de atıl durumda olan tarihi iskeleleri konuştuk. Dedetaş, “Moda’yı bağlayacak olası hatlarla ilgili çalışmalarımız devam ediyor” açıklamasını yaparken, Haydarpaşa İskelesi için de “tren gelir gelmez oraya vapur gelir” dedi
Son yıllarda kullanımı azalsa da deniz ulaşımının İstanbul için büyük bir önemi var. İskeleleri, vapurları, motorları, tersanesi ve daha birçok unsuru ile İstanbul’un en eski ulaşım ağlarından biri olan İBB Şehir Hatları A.Ş yaptığı çalışmalarla, deniz ulaşımının payını artırma hedefinde. Deniz ulaşımı açısından Anadolu yakasının önemli ve kilit noktalarından biri de Kadıköy. Her gün binlerce yolcu Kadıköy’deki iskeleleri ve vapurları kullanıyor. İBB Şehir Hatları A.Ş Genel Müdürü Sinem Dedetaş ile son bir yılda işlevi artırılan Haliç Tersanesi’nde buluştuk ve deniz ulaşımı için yapılan çalışmaları, Deniz Taksi projesini, Moda ile Haydarpaşa İskelesi’nin nasıl kullanılacağını ve İstanbullular ile Kadıköylülerin merak ettiği birçok konuyu konuştuk.
“AMACIMIZ TERSANEYİ YAŞATMAK”
Görevinize başlayalı 1 yıldan fazla oldu. Bu süreç sizin için nasıl geçti değerlendir misiniz?
İstanbul Şehir Hatları A.Ş, deniz işletme ve tersane olmak üzere iki ana ayaktan oluşuyor. Vapurlarımızın bakım tutumunu tersanede yapıyoruz. Ancak geldiğimizde gördük ki tersanenin taşınması planlanmış ve ilk adımları da atılmıştı. Önce bunu durdurduk ve tersaneyi çalıştırmaya başladık. Hemen sonra işletme verimliliği ve yetkinliğini artırma çalışmalarına geçtik. Varlıklarımızı yeniden çoğaltmaya başladık. Geçmişteki heybetli filosuna kavuşması için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
Taşınma Ekrem İmamoğlu’ndan önce alınan bir karar mıydı?
Evet. Şehir Hatları’na Kumkapı’da yeni bir yer vermişlerdi. 565 yıllık, Fatih’in yadigarı Tersane-i Amire’den kalan son tersaneyiz. Kültür ve endüstri mirası olarak çok kıymetli. Ayrıca tersaneden çıkarsak, İstanbulluların çok sevdiği 28 gemimize bakamayacaktık. Uzak tersanelere götürmek ve yüksek maliyetle bakım onarımlarını yaptırmak zorunda kalacaktık. Başkan Sayın Ekrem İmamoğlu’na anlattık, bizi anladı ve hak verdi. Nitekim bir senelik çabamız da sonuçlarını veriyor. Hem özel hem de kamudan da iş almaya başladık.
Tersanede sürdürülen çalışmalardan bahsettiniz. Bu çalışmaların sonuçlarından biri de Moda Vapuru’nun yenilenmesi ve yeniden kullanılması oldu.
Geldiğimizde bir senedir tersanede bekleyen Barış Manço Vapuru’nu hızla bakımdan geçirdik ve sefere çıkardık. İki seneden fazla bekleyen Moda Vapuru’nu da kısa sürede tümüyle yeniledik ve filomuza tekrar kazandırdık. Üç buçuk yıldır bekleyen İsmail Hakkı Durusu Vapurumuzun tamirine başladık. Efsane vapurlarımızdan Paşabahçe’ye girdik. Biliyorsunuz söküme giderken, daha önce hibe edildiği Beykoz Belediyesi’nden geri almıştık. Bir buçuk iki yılda tepeden tırnağa elden geçirip, çok özleyen yolcularıyla buluşturacağız.
Peki deniz işletme tarafını geliştirmek için neler yapıyorsunuz?
İstanbul’da deniz ulaşımının toplu taşımanın içindeki payı yüzde 3’lerde. Bu düşük bir oran ve yükseltmek istiyoruz. Yeni hatlar ve seferlerle ilgili, İBB çatısındaki diğer paydaşlarımızla birlikte ölçümler ve farklı simülasyonlar yaparak sürekli çalışıyoruz. En büyük çabayı deniz ulaşımını diğer ulaşım seçenekleriyle entegrasyona harcıyoruz. Yolcuları iskelelerimize taşıyacak yolları arıyoruz.
Deniz ulaşımında yeni hatlar açılacak mı?
Yeni hat açmak istiyoruz. Birkaç çalışma da yaptık. 2021’de yeni hat müjdesini vereceğiz. Bir arabalı vapur hattı ile Boğaz’ı dik geçecek iki hat çalışıyoruz. Hatlarımızı planlarken objektif verilere dayanıyoruz. Çünkü “burası iyi işler” diye düşündüğümüz bazı hatları simülasyona sokunca, farklı verilerle karşılaşabiliyoruz. Yolcu sayılarını hat hat, sefer sefer yakından takip ediyoruz. Değerlendirmelerimizde kamu kaynağını kullandığımızı, bu nedenle en iyi şekilde değerlendirmemiz ve israftan kaçınmamız gerektiğini unutmuyoruz.
“MODA İSKELESİ’Nİ ÇALIŞIYORUZ”
Kadıköylülerin yakından takip ettiği Moda İskelesi için ne düşünüyorsunuz? İskele olarak kullanabilecek mi?
İBB iskelede restorasyona devam ediyor. Önceki dönemde fesih şartı olmadan, 25 seneliğine restoran olarak kullanılmak üzere kiralanmış. Hukuki süreç devam ediyor. Ama en azından iskeleyi restoran olmaktan kurtardık ve kamusal alan olacak diyebilirim. Moda’yı bağlayacak olası hatlarla ilgili çalışmalarımız devam ediyor. Şu an için iskeleyi kullanabileceğimiz, makul ve mantıklı bir hat oluşturamadık. Yakın zamanda Moda-Beşiktaş seferi için simülasyon yaptık. Simülasyon bu hat için sadece 10-15 yolcu verdi. Görüyoruz ki Marmaray, hattaki yolcuların çok büyük bir kısmını taşıyor. İstanbul’da yolcular en hızlı ulaşımı tercih ediyor. En keyiflisi deniz ulaşımı olsa da daha uzun sürdüğü yerlerde kullanılmıyor.
Haydarpaşa’da da tarihi bir iskele var. Gara da trenlerin geleceği söyleniyor. O iskele de açılacak mı?
Tren gelir gelmez oraya vapur gelir. Tren-vapur ilişkisi İstanbul için çok önemli. İskele hala kullanılabilir durumda. Haydarpaşa’da, tren ile vapur ayrılmaz ikili. Ulaşımda entegrasyonun somut ve ekonomik hali, Anadolu’yu, İstanbul’a kavuşturan bir nokta. Ben Eskişehirliyim, İTÜ’de üniversitede okurken hep o yolu kullandım. Trenle gelir, karşıya vapurla geçerdim. Dolasıyla bende Haydarpaşa’nın yeri ve anlamı ayrı.
DENİZ TAKSİ 2021’DE SUYA İNİYOR
Bir de Deniz Taksi projeniz var. Ne aşamada şu an?
Tersanemizde üreteceğimiz deniz taksilerimizi önümüzdeki yaz suya indirmeyi hedefliyoruz. Tasarımı tüm hızıyla sürüyor. Az yakıt tüketecek, iskelelere rahat yanaşacak, görüntü olarak da İstanbul’a yakışacak bir model olsun istiyoruz. Diğer yandan işletme modelini çalışıyoruz. Eski deniz taksi modellerinin nerelerde hata yaptığına bakıyoruz. Taksileri erişebilir ve limitli fiyatlarda tutabileceğimiz işletme modellerini çalışıyoruz.
Biraz daha detay verebilir misiniz?
10 kişilik bir tekne tasarlandı. Bir uygulama üzerinden kullanılabilecek. İsteyen tek başına binebileceği gibi, daha fazla sayıda kişi de paylaşımlı tutabilecek. Paylaşılarak kullanılması halinde fiyatı, toplu taşıma fiyatlarının çok üzerinde olmayacak. UKOME’den Deniz Taksi Yönergesi’ni geçirdik. Mevcut deniz taksileri, bizim yeni yapacaklarımız ya da yapılacakları bu yönergeye bağladık ve bir standart getirdik. Herhangi biri ya da firma, teknesiyle “ben şuradan şuraya deniz taksi yapıyorum.” diyemeyecek.
Rıhtım projesinden kaynaklı Turyol motorları uzun zamandır Kadıköy-Eminönü İskelesi’nden yolcu alıyor. Ne zamana kadar sürecek bu durum?
Turyol’un iskelesi yenileniyor. Toplu taşıma hizmeti veriyor ve onlara bir yer göstermek gerekiyordu. Bu nedenle iskelemizi şimdilik mecburen ortak kullanıyoruz. Turyol da kendi iskelesine taşınmak istiyor. İskeleleri bittikten sonra gidecekler ve biz alanımızı rahatlıkla değerlendirebileceğiz.
“24 SAAT SEFER” BAŞLAYACAK MI?
Deniz ulaşımı denilince Boğaz ve iki yaka akla geliyor. Ama bir yandan denize kıyısı olan başka ilçeler de var. Silivri, Avcılar, Bakırköy gibi ilçelere de seferler başlatılamaz mı?
Doğrusu talepler geliyor. Biz de tarihi yarımada dışında kalan, Silivri gibi bölgelerin deniz yoluyla ulaşım konusunu değerlendirdik ve simülasyon çalışmalarını yaptık. Ama bu rotalarda kara ulaşımıyla mücadele edemiyoruz. Silivri’den Bakırköy ya da Eminönü’ne vapur ya da motorla yolculuk çok uzun sürüyor. Deniz otobüsüyle denesek, açık ve dalgalı denizde yolculuk memnuniyetsizlik yaratacak. Diğer yandan fiyat da yüksek olacak. Şu an için bu talepleri karşılamak olası değil.
Salgınla birlikte deniz ulaşımının kullanan yolcu sayıları düşmüştü. Hazirandan sonra yolcu sayısı arttı mı?
Salgın ile toplu ulaşım kullanan yolcu sayısında yüzde 90’a varan düşüşler gördük. Şu anda ise bir önceki seneye göre yolcu sayımız yaklaşık yüzde 50 daha az. Ancak hazirandan sonraki normalleşmede, “5 Kuruş Kampanyası”nın da etkisiyle en fazla yolcu artışı deniz ulaşımında oldu. Üç ay süren kampanya, deniz ulaşımının payını yüzde 3.2’den yüzde 4.2’ye kadar çıkarmıştı. Bu güzel bir etkiydi. Kampanya bittikten sonra yolcu sayımız yaklaşık 500 bin azaldı. Tüm bu verileri topladık, değerlendirdik, şu anda işliyoruz.
Salgından önce hafta sonları vapurlarda 24 saat uygulaması vardı, onun yeniden başlama ihtimali var mı?
Pandemi nedeniyle işletmeler 24.00’e kadar hizmet verebiliyor. Gece hiçbir yer açık değil. Dolasıyla bu seferlerimizi şimdilik durdurduk. Yolcu sayıları arttığında gece seferlerine yeniden başlayacağız. Deniz yolu dışında ulaşım şansı bulunmayan Adalar’da zaten 24 saat sefer uygulamamız devam ediyor. Ama yolcu sayılarımız hala çok düşük.