Salgının bilançosu: 3,6 milyon istihdam kaybı
DİSK-AR'ın raporuna göre, salgın döneminde ortalama istihdam kaybı oranı yüzde 13.2 ve istihdam kaybı sayısı ise 3 milyon 613 bin oldu. Türkiye'deki kayıp dünya ortalamasının üzerinde gerçekleşirken, salgın döneminde istihdam kaybı kadınlarda yüzde 15,5, erkeklerde ise 12,4
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) istihdam kaybı metodunu Türkiye’ye uyarlayarak, salgın döneminde yaşanan istihdam kaybının sonuçlarını paylaştı. Araştırmanın ortaya koyduğu sonuçlara göre 2020 yılında istihdamda yüzde 15,8 kayıp yaşandı bunun sayısal karşılığı ise 4,3 milyon oldu. Tüm salgın döneminde ise eşdeğer istihdam kaybı oranı ise 13,2 ve eşdeğer istihdam kaybı toplamı ise 3,6 milyon oldu.
EN FAZLA KAYIP 2020’DE
Araştırmanın sonuçlarına göre, Covid-19’un görülmeye başlamasından önceki çeyrek olan 2019 4. çeyreği baz alınarak yapılan ve mevsim etkisinden arındırılmış verilere dayalı hesaplamada eşdeğer tam zamanlı istihdam kaybı sayısı 2020 1. çeyrekte 2 milyon 117 bin (yüzde 7,8), 2020 2. çeyrekte 8 milyon 942 bin (yüzde 32,8), 2020 3. çeyrekte 3 milyon 307 bin (yüzde 12,1) ve 2020 4. çeyrekte 2 milyon 862 bin (yüzde 10,5) olarak gerçekleşti. Böylece 2020 yılı için eşdeğer tam zamanlı istihdam kaybı 4 milyon 307 bin oldu. Eşdeğer tam zamanlı istihdam kaybı oranı ise 2020 yılında yüzde 15,8 olarak hesaplandı.
2021 yılının ilk çeyreğinde ekonominin kısmen açılmasıyla çalışma süreleri yeniden arttı. Böylece 2021 1. çeyrekte istihdam kaybı 2019 4. çeyreğe göre yüzde 8 ve 2021 2. çeyrekte ise yüzde 8,3 olarak gerçekleşti. Böylece salgının 6 çeyreklik döneminde (2020 başı-2021 Haziran ayı) toplam istihdam kaybı oranı yüzde 13,2 ve sayısı ise 3 milyon 613 bin oldu.
KADINLARDA İSTİHDAM KAYBI DAHA FAZLA
Salgın döneminde eşdeğer tam zamanlı istihdam kaybında cinsiyetlere bakıldığında ise kadınlarda istihdam kaybının erkeklerden daha fazla olduğu görüldü. Raporda yer verilen bilgilerde, ILO’ya göre Covid-19 nedeniyle kadınların istihdam kaybının 2020’de yüzde 5 iken erkeklerde yüzde 3,9 olduğu belirtildi. 2020 yılında kadınların eşdeğer tam zamanlı istihdam kaybı 2019 4. çeyreğine göre yüzde 18,3 olarak gerçekleşti. Bu da sayısal olarak 1 milyon 408 bin istihdam kaybına karşılık geldi. Aynı dönemde erkeklerde eşdeğer tam zamanlı istihdam kaybı ise kadınlardan 4,5 puan az olarak yüzde 14,8 (2 milyon 899 bin) oldu. Salgının 2020-2021 döneminde ortalama eşdeğer tam zamanlı istihdam kaybı erkeklerde yüzde 12,5 olurken kadınlarda yüzde 15,5 olarak gerçekleşti.
“EŞİTSİZLİĞİ AĞIRLAŞTIRABİLİR”
Raporda bu konuya dair şu görüşler paylaşıldı: “Kadınların büyük bir bölümünün salgından ağır bir biçimde etkilenen sektörlerde çalışması iş kayıplarının kadınlarda daha fazla gerçekleşmesinin sebeplerinden biridir. Konaklama ve yiyecek hizmetleri, toptan perakende ve ticaret ve eğitim başta olmak üzere salgından ağır zarar görmüş sektörlerde kadın istihdamının yoğun olduğu biliniyor. İkinci önemli husus ise salgın boyunca ev içi bakım yüklerindeki eşitsiz dağılımıdır. Normal zamanlarda tüm ücretsiz bakım hizmetlerinin yaklaşık dörtte üçü kadınlar tarafından sağlanmaktadır. Kadınlar özellikle ev içi bakım yüklerinin artması nedeniyle istihdamdan daha fazla çekilmek zorunda kaldı. Salgın döneminde kadınların ev içi bakım yüklerinin daha fazla arttığı görüldü. ILO’ya göre kadınlar üzerindeki bu etkiler işgücü piyasalarındaki kimi cinsiyet eşitliği kazanımlarının bir kısmını geriye götürebilir ve eşitsizlikleri ağırlaştırabilir.”
“ÇALIŞMA SÜRELERİ AZALDI”
Rapora göre, Covid-19 döneminde çalışma şekillerinde değişiklikler yaşandı. Salgın döneminde dönüşümlü çalışma, uzaktan çalışma, kısa çalışma, ücretli/ücretsiz/idari izin uygulamaları yaygınlaştı. Bu değişiklikler işbaşında olmayanların sayısında ciddi artışlara, çalışma saatlerinde ise ciddi düşüşlere sebep oldu. Covid-19’un görülmesiyle birlikte haftalık fiili çalışma saati de 2020 2. çeyreğinde ciddi biçimde geriledi. 2014 2. çeyrekte 47,4 olan haftalık fiili çalışma saati Covid-19’un Türkiye’de yeni görülmeye başladığı zamanları kapsayan 2020 2. çeyrekte 40,5’e geriledi. Böylece çalışma saatlerinde 2014’e göre yüzde 14,6 oranında düşüş yaşandı. Ekonominin açılmasıyla 2021 2. çeyrekte haftalık ortalama fiili çalışma saati 43,1’e yükseldi. Böylece haftalık ortalama fiili çalışma süresi 2020’nin aynı dönemine göre yüzde 6,4 oranında artarken, 2014’ün aynı dönemine göre yüzde 9,1 oranında düştü.
Öte yandan, DİSK-AR raporunda, ILO’nun dünyadaki istihdam kaybına ilişkin verileri de paylaşıldı. ILO'ya göre 2020'de, 2019 4. çeyreğe göre küresel olarak çalışma süreleri yüzde 8.8 azaldı ve 255 milyon istihdam kaybı yaşandı. ILO, bu kaybın 2008-2009 ekonomik krizinin yaklaşık 4 katı düzeyinde olduğunu belirtiyor.