Sıcaklık artışı canlı yaşamını tehdit ediyor
Lancet Sağlık ve İklim Değişikliği Geri Sayım 2023 Raporuna göre, sıcaklığa bağlı ölümlerin iki katına çıkabileceği uyarısı yapıldı. Prof. Dr. Ali Osman Karababa “Ya küresel sıcaklık artışı 1,5 santigrat derecede sınırlandırılacak ya da milyonlar, hatta milyarlarca insan aşırı sıcaklar, salgın hastalıklar, sıcaklıklarla artan hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybedecek, binlerce canlı türü yok olacak” dedi
2023 yılında dünya 100 bin yılı aşkın bir sürenin en sıcak küresel sıcaklıklarını yaşadı ve her kıtada sıcaklık rekorları kırılarak dünyanın dört bir yanındaki insanlar ölümcül zararlara maruz kaldı. University College London öncülüğünde hazırlanan ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) gibi kuruluşlardan uzmanların katkı sunduğu 8. Lancet Geri Sayım raporu da sıcaklık artışının sağlık, gıda, çevre ve ekonomiye etkilerini ortaya koyuyor. BM Taraflar Konferansı (COP) öncesinde yayınlanan rapor, hanehalkı hava kirliliğini, fosil yakıtların finansmanını ve uluslararası kuruluşların iklim azaltımının sağlık açısından ortak faydalarına ilişkin katılımını izleyen yeni ve geliştirilmiş ölçütleri içeren 47 gösterge sunuyor. Raporda sıcaklığa bağlı ölümlerde 4,7 artış yaşanması olasılığının en az iki kat arttığı vurgulandı.
REKOR SEVİYEYE ULAŞTI
Lancet Sağlık ve İklim Değişikliği Geri Sayım 2023 Raporu'na göre, sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 1,5°C üzerinde sınırlandırmaya yönelik eylemlerde daha fazla gecikme yaşanması durumunda tüm dünyada milyarlarca insanın sağlığı ve hayatta kalması tehdit altına girecek. Rapora göre dünya şu anda 2100 yılına kadar 2,7°C ısınma yolunda ilerlerken ve enerji kaynaklı emisyonlar 2022 yılında yeni bir rekor seviyeye ulaştı. Aşırı hava olaylarının artan yıkıcılığı, su güvenliğini ve gıda üretimini tehlikeye atarak milyonlarca insanı yetersiz beslenme riskiyle karşı karşıya bırakıyor. Daha sık görülen sıcak hava dalgaları ve kuraklıklar, 2021 yılında 122 ülkede 127 milyon daha fazla insanın orta ile şiddetli gıda güvensizliği yaşamasına neden oldu.
Benzer şekilde, değişen hava koşulları da yaşamı tehdit eden bulaşıcı hastalıkların yayılmasını hızlandırıyor. Örneğin, daha sıcak denizler, insanlarda hastalık ve ölüme neden olabilen Vibrio bakterilerinin yayılması için uygun olan dünya kıyı şeridi alanını 1982'den bu yana her yıl 329 km artırarak 1,4 milyar insanı ishal hastalığı, ciddi yara enfeksiyonları ve sepsis riski altına soktu.
MİLYONLARI ETKİLEYEBİLİR
Sıcaklıkların yüzyılın sonuna kadar 2°C'ye yükselmesi halinde sıcaklığa bağlı yıllık ölümlerin yüzyılın ortalarına kadar yüzde 370 oranında artması ve sıcağa maruz kalmanın küresel olarak kaybedilen potansiyel işgücü saatlerini yüzde 50 oranında artırması bekleniyor. Daha sık görülen sıcak hava dalgaları, 2041-2060 yılları arasında yaklaşık 525 milyon daha fazla insanın orta ila şiddetli gıda güvensizliği yaşamasına yol açarak küresel yetersiz beslenme riskini daha da kötüleştirebilir. Hayatı tehdit eden bulaşıcı hastalıkların da yüzyılın ortalarına kadar daha fazla yayılacağı öngörülüyor. Zorlukların büyüklüğüne rağmen rapor, iklim eyleminde eşitlik ve adalete öncelik veren sıfır karbonlu bir geleceğin de mümkün olabileceğine işaret ediyor. Hava kalitesindeki iyileştirmeler, her yıl doğrudan yakıt kaynaklı dış ortam hava kirliliğine maruz kalmaktan kaynaklanan 1,9 milyon ölümün çoğunu ve iç ortam hava kirliliğinden kaynaklanan milyonlarca ölümü önleyebilir.
“FOSİL YAKITLARDAN VAZGEÇİLMELİ”
Raporu değerlendiren Temiz Hava Hakkı Platformu Yürütme Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ali Osman Karababa dünya üzerindeki yaşamın pamuk ipliğine bağlı denebilecek kadar kritik bir eşikte bulunduğunu ifade ederek şu bilgileri paylaştı: “Politikacıların verdikleri kararlar hiç bu kadar büyük bir insan nüfusu ve diğer canlı türleri açısından yaşamsal olmamıştı. The Lancet raporunun da açıkça gösterdiği gibi ya küresel sıcaklık artışı 1,5 santigrat derecede sınırlandırılacak ya da milyonlar, hatta milyarlarca insan aşırı sıcaklar, salgın hastalıklar, sıcaklıklarla artan hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybedecek, binlerce canlı türü yok olacak. Biz sağlıkçılar için bu ikisi arasında yapılacak seçim çok net. Başta dezavantajlı gruplar olmak üzere tüm insanların ve insan dışı canlıların yaşam hakkını korumak için fosil yakıtlardan bir an önce vazgeçilmeli. Üstelik kömür başta olmak üzere bu yakıtların terk edilmesi sadece orta vadede iklim krizini yavaşlatmayacak, hava kalitesini de hızla iyileştirecek. Böylece fosil yakıtlardan kaynaklı hava kirliliği yüzünden her yıl yaşanan 1,9 milyon ölümün çoğunu da önlenebilecek. Politikacılara sesleniyoruz: Fosil yakıtlara verdiğiniz teşvikleri durdurun. Acil ve adil bir planlama ile enerjide fosil yakıtlardan kurtulun."