​Medikal altyapıya sahip ilk arama ve kurtarma ekibi olan Medikal Arama Kurtarma Derneği Başkanı Aral Sürmeli, deprem bölgesinde uzun soluklu ve halk sağlığını önceleyen sağlık politikalarına ihtiyaç olduğunu söyledi

28 Mart 2023 - 14:33

A ⁺ A^- Yazdır

Deprem bölgelerinde en çok ihtiyaç duyulan meslek gruplarının başında sağlıkçılar geliyor. Ancak normal şartlarda hastanelerde görev yapmaya alışkın olan sağlıkçılar, afet bölgesinde nasıl görev alabilir? İşte bu ihtiyaçtan doğan Medikal Arama Kurtarma Derneği (MEDAK) afetlerde organize olmuş tıbbi personelin olay yeri ve çevresinde aktif saha hizmeti yapabilmesi için gereken koordinasyonunu sağlıyor ve bu personele bu gibi acil durumlar için gereken eğitimleri veriyor.

Şu an Adana’da görevde bulunan MEDAK Yönetim Kurulu Başkanı Aral Sürmeli sorularımızı yanıtladı.

• MEDAK’ın işlevi nedir?

Sağlıkçılar afetlerde ciddi şekilde hayat kurtarma potansiyeli olan bir meslek grubu. Bununla beraber, sahada çalışmayı bilmek, kendi kendine yetebilmek, “afet pratiğini” uygulayabilmek önemli. Eğer bunları yapamazsanız, bölgeye gittiğinizde siz de bir afetzede olursunuz. MEDAK’ın amacı gönüllü sağlıkçıları sahada çalışmaya uygun hale getirmektir. 

• Kaç üyeniz var? Ülke genelinde mi örgütlüsünüz?

50’ye yakın üyemiz var. Merkezimiz İstanbul’da fakat hem ülke içinde hem de ülke dışında  operasyonlar gerçekleştirdik. Yurtdışı görevlerimizin en büyüğü Nepal depremiydi.

(MEDAK gönüllüleri Birleşik Arap Emirlikleri'nden meslektaşlarıyla görüştü)

• Sağlık personeli timleriniz, bu son afette sahaya indi. Ne zaman, hangi bölgelere ve nasıl gittiniz?

Bizim afet öncesindeki diğer çalışmalarımız kapsamında küçük bir ekibimiz, depremden bir gece önce Adana’daydı. Bu ekip, hemen bölgeye odaklandı. Sonrasında artçı ekiplerimiz de onlara katıldı. Aslında depremden etkilenen bütün şehirleri inceleme fırsatımız oldu fakat şu anda Hatay’a yoğunlaşıyoruz. 

MEDAK, diğer iki sivil toplum kuruluşuyla bir işbirliği planı yaparak sahada daha uzun soluklu projeler gerçekleştirmek üzere Seyhan Belediyesi’nin tahsis ettiği bir bölgede sivil toplum kampüsü kurdu. Çalışmalarımızı artık buradan yöneteceğiz. Yani sadece akut dönemde değil, uzun soluklu olarak popülasyonun sağlık ihtiyaçlarına cevap verecek projeler yapmaya başladık. 

(MEDAK ekipleri Nurdağı UMKE Sahra Hastanesi ekipleri ile toplantı halinde)

• Sahada neler yaptınız / yapıyorsunuz?

İlk olarak sağlık alanındaki ihtiyaçları belirledik. Diğer sağlık aktörleri ile koordine olmakla işe başladık. Bu önemli çünkü nerede bir boşluk olduğunu görüp, o ihtiyaca cevap vermek lazım. Bir çok ekip birbirinin aynı işleri yaptığında ortada hem boşuna kullanılmış kaynaklar hem de hizmet sunulamayan pek çok topluluk oluyor. 

Şu anda bizim odaklandığımız konular cinsel, üreme ve anne-çocuk sağlığı. Bunlar hem koruyucu hekimlik prensibinden yola çıkan müdahaleler, hem de dijital sağlık uygulamalarının ciddi bir şekilde hayat kurtarabileceği konular. Bir yandan ekiplerimiz kırsalda hijyen ve sağlık kitleri dağıtıyor, bir yandan da canlı bir şekilde hizmet sunucularını haritalandırıyoruz. 

“SAĞLIKÇILAR DA AFETZEDE OLDULAR”

• Afet sağlık haritası geliştirdiniz. Bu haritanın hem depremzedeler hem de sahadaki sağlıkçılar için önemi nedir?

Sağlık hizmetleri bölgede büyük darbe aldı depremle birlikte. Sadece hastane ve aile hekimliği merkezlerinin yıkılmasından bahsetmiyorum. Aynı zamanda bölgedeki sağlıkçılar da afetzede oldular. Bu sebeple hem mobil olarak hem de sahra hastaneleri kuruldu. Fakat bunların hepsinin kapasitesi ayni değil ve her zaman da aynı yerde olmayabiliyorlar. Bu servislerin canlı olarak haritalandırılması ve güncel tutulması hem afetzedelerin nereden hangi hizmeti alabileceğini bilmesi için, hem de sağlık sunucularının nerede bir boşluk olduğunu görebilmesi için çok önemli. Aslında bu sebeple, bütün diğer örgütlerle koordine olarak kurduk bu sistemi. Ayrıca kolay bir şekilde uygulanabilmesi için de basit bir Whatsapp sistemi geliştirdik. Yani mesela haritaya bir sahra hastanesi eklemek için yapmanız gereken tek şey, oraya gidip, Whatsapptan bir arkadaşınıza konum atar gibi konum paylaşmak bizim özel Whatsapp numaramızla. Bu şekilde otomatik olarak anında bu hastane/mobil klinik haritada görünüyor. Böylelikle insan kaynaklarını minimal kullanarak bu haritayı canlı tutabiliyoruz. 

(MEDAK, Bodrum Belediyesi'nce Arsuz Karaağaç'ta konuşlandırılan Dostluk Kenti'nde bulunan dortorlara HERA MOBİL SAğlık Uygulamasını tanıttı)

• Bölgedeki mülteciler için HERA isimli bir mobil sağlık uygulaması da kullanıyorsunuz. 

Aslında HERA, MEDAK’ın bir projesi olarak 2017’de başladı. Temel amacı mülteci kadın ve çocukların aşılama/hamilelik dönemi sağlık hizmetlerine ulaşmalarını kolaylaştırmak. Açık kaynak kodlu, ücretsiz bir uygulama. Sonrasında bu uygulama dünyanın farklı yerlerinde yerinden edilmiş toplulukların yerel sağlık hizmetlerine ulaşabileceği bir sistem haline geldi. HERA’yı deprem bölgesinde, depremzede kadın ve çocukların aşı durumlarını belirlemek, onları aşılama merkezlerine yönlendirmek şeklinde bir sistem olarak kullanıyoruz.  Hem sahadan bilgi topluyor hem de hızlı bir şekilde afetzedelerle bilgi paylaşıyoruz HERA sayesinde.

• Bölgede sağlık alanında çalışan çok sayıda yerli-yabancı kurum var. Halk sağlığı açısından bakınca sahadaki sağlık hizmetini nasıl yorumlarsınız? Yeterli mi, daha neler yapılabilir?

Hem ulusal hem de uluslararası olarak bir çok çalışma yürütülüyor. Şanslıyız. Ama yeterli demek, yaşanan afetin boyutunu küçümsemek olur. Bu demek değil ki sahada yapılan çalışmalar anlamsız. Fakat daha çok, uzun soluklu ve halk sağlığını önceleyen (bulaşıcı hastalıklar, barınma vb.) sağlık politikaları ve müdahalelerine ihtiyaç var. Bu konuda ciddi çalışmaların yürütülmesi, sürdürülebilir şekilde planlanması gerekli. Yani sadece birkaç aylık sahra hastanesi kurmak maalesef yetmiyor. Yaz ayları yaklaştıkça mesela kuraklık bekleniyor. Bu durum halk sağlığı sorunlarına neden olabilir. Eğer kamplarda aşılama çalışmalarını düzgün sağlayamazsak, bulaşıcı hastalıklar için de ciddi risk altında olacağız.

MEDAT gönüllüleri İtalyanların kurduğu Sahra Hastanesi'ni ziyaret etti