İçişleri Bakanlığı’nın talimatıyla kayıt dışı mülteciler hakkında kayıtlı oldukları illere geri gönderilme kararı alındı. Karar birçok tepkiye yol açarken mülteciler karardan dolayı tedirgin. Araştırmacılar bazı Suriyelilerin sınır dışı edildiğini iddia ediyor ancak İçişleri Bakanlığı bu iddialara karşı çıkıyor.

01 Ağustos 2019 - 11:32

A ⁺ A^- Yazdır

Suriyeliler üzerinden tartışılan mülteci sorunu gündemin ana başlıklarından birini oluşturuyor. İçişleri Bakanlığı’nın talimatıyla İstanbul Valiliği, 22 Temmuz günü binlerce mülteciyi ilgilendiren bir karar aldı. Kayıtlı olmayan mülteciler geri gönderilecek. Kayıtlı olmayan mültecilere geri dönmeleri için verilen son gün ise 20 Ağustos.

SON TARİH 20 AĞUSTOS

Düzensiz göçle mücadele için kayıt dışı mültecilerin kayıtlı oldukları illere geri gönderileceğinin belirtildiği kararda şu ifadelere yer verildi: "Düzensiz göçle mücadele çalışmaları kapsamında ülkemize yasa dışı yollardan giren düzensiz göçmenlerin yakalanarak sınır dışı edilmelerine devam edilmektedir. Geçici koruma kapsamında olmayan (kayıtsız ve/veya kimliği bulunmayan) Suriye uyruklu yabancılar, İçişleri Bakanlığımızın talimatı ile belirlenen illere sevk edilmektedir. İstanbul, geçici koruma kaydına kapalıdır. Geçici koruma kapsamında olmakla birlikte, İstanbul'da kaydı olmayan (diğer illere kayıtlı) Suriye uyruklu yabancıların, kayıtlı bulundukları illere geri dönmeleri için 20 Ağustos 2019 tarihine kadar süre verilmiştir. Belirtilen süre sonunda geri dönmediği tespit edilenler, İçişleri Bakanlığımızın talimatı doğrultusunda kayıtlı oldukları illere sevk edileceklerdir"

“SURİYELİLER TEDİRGİN VE KORKUYOR”

Mülteci haklarını koruyan sivil toplum kuruluşları ve Suriyeliler, İstanbul Valiliği’nin bu kararına ise hem tepkili hem de kararın nasıl uygulanacağı konusunda tedirgin. Suriye Dernekler Platformu Başkanı Mehdi Davut, Suriyelilerin bu tartışmalar ışığında yaşadıklarını şöyle anlatıyor: “Suriyeliler genel olarak tedirginler. Özellikle Türkiye’nin mülteci konusundaki bakış açısında bir şey değişip değişmediğini anlamaya çalışıyorlar. Kayıt dışı olan Suriyeliler, iş için İstanbul’u tercih eden insanlar. Yoksa İstanbul’un bu insanlar için başka bir anlamı yok. Dükkanlarda ya da atölyelerde yatan insanlar için, İstanbul’un boğazının, denizinin, güzelliğinin bir anlamı yok. Daha istikrarlı bir hayat istiyorlar. Türkiye’yi çok iyi bilmedikleri için Lübnan gibi ülkelerle kıyaslıyorlar. Bundan sonrası için ‘zorla gönderme olur mu?’korkusu da mevcut.” 

Suriyeliler, Türkiye’nin mülteci sorununa bakışı konusunda politika değiştirip değiştirmediğini sorgularken, kararın sadece kayıt dışı olanlarla sınırlı kalıp kalmayacağı ise ayrı bir tartışma konusu. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da geçtiğimiz hafta bir açıklama yaptı ve geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin ya da uluslararası koruma statüsünde veya ikamet izni ile Türkiye'de yaşayan yabancıların sınır dışı edilmesinin söz konusu olmadığını söyledi. 

“SINIR DIŞI EDİLDİKLERİNİ DUYUYORUZ”

University of California’da Karşılaştırmalı Göç Araştırmaları Merkezi’nde araştırmacı olan Şevin Gülfer Sağnıç da sorunun detaylarını, yürütülen politikayı ve sorunun geleceğini anlattı.

• Son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?

Hükümet ısrarla kayıt olmamış Suriyelilerin kamplara gönderildiğini söylüyor. Suriyelilerle konuştuğumuzda ise alınan insanların Suriye’ye bırakıldığını telefonda konuştuklarını söylüyorlar. Eğer bu doğruysa aklın ve vicdanın kabul etmesi imkansız bir durum var. Sınır dışı etmek, hele ki savaş bölgesine göndermek, iç hukuka ve uluslararası hukuka tamamen aykırıdır.

• Türkiye’nin mültecilere bakışı konusunda bir değişim mi var sizce?

Son günlerde yaşananlar yıllardır süregelen nefret söyleminin ve hak temelinden uzak bakış açısının bir sonucu. Kamuoyu araştırmaları toplumda çok genele yayılmış bir mülteci karşıtlığını uzun zamandır gösteriyordu. Gazetelerde kullanılan dil, sosyal medyada yürütülen kampanyalar, tamamen asılsız olan propagandalar bugün yaşadıklarımızın ayak sesleriydi. Hükümetin bakış açısında da büyük bir değişiklik olmadı. En başından beri günü kurtarmak ve uluslararası alanda nüfuz elde etmek üzerine kuruluydu. Hala da öyle. 

• Sorunun geleceğini nasıl yorumlarsınız?

Mülteci değil mülteci politikası sorunuyla karşı karşıyayız. Türkiye’nin Suriyelilerin hepsinin gitmeyeceği, en azından uzun süre burada olacakları gerçeğiyle yüzleşmesi gerekiyor. Politikalar günü kurtarmak için değil sürdürülebilirlik üzerine inşa edilmeli. Aksi taktirde yaşadığımız sorunların daha beter halde karşımıza çıkmaması imkansız. Örneğin, şu an mültecilerin kayıtlı oldukları illere gönderilmesi orada onlara iş olanakları, aile birleşmesi imkanı sağlanmadıkça kalıcı bir çözüm olmayacak. Gittikleri şehirlerde ailelerinden uzak, çalışma izni alamadan, iş bulamadan, kiralarını ödeyemeden ne kadar kalabilirler?

AİLE BİRLEŞİMİ TALEBİ

• Suriyeliler ne hissediyor, nasıl etkileniyorlar?

Şu an pek çok insan evlerinden çıkmaktan korkuyor. Gözaltına alınmak veya başka şehirlere gönderilmek bir yana Suriye’ye gönderilmekten ve çatışan taraflardan birine teslim edilmekten korkuyorlar. Pek çok mülteci işsiz kaldı. Son zamanlarda yapılan kontroller yüzünden işverenler Suriyelileri işe almak istemiyor. Bu da gidiş için kenara biraz para koyma imkanını da ellerinden almış oldu. Orta vadede aile birliğinin bozulması en önemli sorunlardan biri. Pek çok ailede anne, baba ve çocuklar farklı illere kayıtlı. Aile birleşimi talebinde bulunuyorlar ama çocuklar yetişkin olduğu zaman talep kabul edilmiyor. Kendimize sormalıyız, 19-20 yaşındaki çocuğunu cebinde parası, işi, kalacak yeri olmadan kim tanımadığı bir şehre gönderir? Dağınık olmaları ekonomik olarak zorlanmalarını da sağlıyor.

• Hep Suriyelilerden bahsediliyor ama bütün mültecileri ilgilendiriyor değil mi?

Bugün bir Uygur Türk’ü bir mültecinin iki çocuğuyla sınır dışı edilerek Çin’e gönderildiğini öğrendik. Hükümet artık daha fazla sınır dışı edilmelerden bahsediyor. Ayrıca pek çok yabancı Suriyelilerin sahip olduğu geçici koruma statüsüne sahip değil. Fakat bu onların otobüslere doldurulup sınırın dışına bırakılabilecekleri anlamına gelmiyor. Uluslararası hukuk, ülkede bulunan yabancıların dosyalarının incelenmeden sınır dışı edilmelerini yasaklıyor. 

Türkiye’de kaç Suriyeli var?

İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü 11 Temmuz 2019 tarihi itibariyle yaptığı açıklamaya göre Türkiye’deki kayıtlı Suriyeli sayısı bir önceki aya göre 16 bin 931 kişi artarak toplam 3 milyon 630 bin 575 kişi oldu. Bu kişilerin 1 milyon 965 bin 595’u erkeklerden, 1 milyon 664 bin 980’i ise kadınlardan oluşuyor.

Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün Temmuz verilerine göre Suriyelilerin en çok yaşadığı 20 şehir ve bu şehirlerdeki Suriyeli yoğunluğu da açıklandı. En çok Suriyeli barındıran şehir 547 bin 479 kişi ile İstanbul olurken, İstanbul’u Gaziantep, Şanlıurfa, Hatay ve Adana takip etti. Suriyelilerin en az olduğu şehir ise 25 kişi ile Bayburt.

İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada 8 Mart 2019 tarihi itibariyle Türk vatandaşlığı verilen Suriyeli sayısı 79 bin 894 kişi olarak açıklanırken, ülkesine dönen Suriyeli sayısının 337 bin 729 olduğu belirtildi.