Yetimhane sahip çıkılmayı bekliyor
Büyükada’daki eski Rum Yetimhanesi yıllar sonra Rumlara iade edildi fakat şimdi de Yunanistan’daki kriz nedeniyle restore edilemiyor.
Derleyen: Dilşah KIRIM
Dünyanın ikinci, Avrupa’nın ise birinci en büyük ahşap binası olan eski Rum Yetimhanesi Büyükada’da yok olmaya yüz tutuyor ve kendisini kurtaracak bir sponsor arıyor. 45 yıl boş kalan bina 2010 yılında AİHM kararı ile Fener Rum Patrikhanesi’ne teslim edilmiş ve AİHM Türkiye’nin toplam 26 bin Euro tazminat ödemesine karar vermişti. Ancak patrikhane Yunanistan’ın krizde olması sebebiyle o yıldan beri binanın restorasyonunu yapamıyor ve bu muhteşem yapının yok olmaması için maddi yardımları bekliyor.
Patrikhane tapuyu aldıktan sonra binayı ‘Dinler Arası Diyalog ve Dini Odaklı Bir Ekoloji Merkezi’ haline dönüştürmeyi planladı. Merkezde, İslam, Hıristiyan ve Musevi din adamlarının çalışması olacaktı. Restorasyon için yaklaşık 50 milyon dolarlık bütçe çıkarıldı. Ancak bu iki yıllık süre içinde tarihi binaya tek bir çivi bile çakılamadı. Patrikhane, yaşanan ekonomik kriz nedeniyle Yunanistan’dan ekonomik destek alamadı. Gereken kaynak bulunamadı. Bunun üzerine sponsor arayışına girildi. Patrikhane yetkilileri sponsor arayışını doğrularken açıklama için detayların kesinleşmesini beklediklerini söyledi.
200 YILDIR VAR OLMA SAVAŞI VERİYOR
Büyükada sırtlarında görkemli görüntüsüyle 200 yıldır var olma savaşı veren Rum Yetimhanesi meşhur mimar Alexander Wallaury tarafından 1898 yılında otel olması için yapıldı. Dönemin padişahı Sultan Hamid’in muhaliflerin binayı kendisine karşı karargâh olarak kullanabilmelerinden çekinmesi nedeniyle binanın otel olarak açılmasına izin vermedi. Bunun üzerine bina Eleni Zarifi adlı Rum bir kadın tarafından satın alınıp yetimhane olması şartıyla Rum Ortodoks Patriğine bağışladı. Binanın inşasından 45 sene önce Balıklı Rum Yetimhanesi’nde kurulan yetimhane Sultan Hamid’in izniyle Büyükada’ya taşındı. Sultan bu yetimhaneyi vergiden de muaf tutuyordu.
İki yüz altı oda, tiyatro salonu ve görkemli kütüphaneden oluşan binaya Birinci Dünya Savaşı sırasında önce Kuleli Askeri Lisesi öğrencileri yerleştirildi daha sonra ise savaş esirleri ve Bolşevik ihtilalından kaçan savaş esirlerine açıldı. Bina en büyük hasarı bu dönemde gördü. 1942 yılında Heybeli Ada’da kız yetimhanesinin kapatılması ile öğrenciler Büyükada Yetimhanesi’ne yerleştirildi. 1964 tarihine kadar karma eğitim verilen bina Kıbrıs’daki Türk-Yunan gerilimi gerekçe gösterilerek boşaltıldı.