Agnes'e veda
Kadıköy Sinematek/Sinemaevi'nin toplu gösterimlerini sürdürdüğü, Fransız Yeni Dalga Sineması'nın tek kadın yönetmeni Agnes Varda bugün yaşamını yitirdi
Sinemadaki "Yeni Dalga" akımının önemli yönetmenlerinden Agnès Varda, 90 yaşında hayata veda etti. Varda, kanser hastalığı ile mücadele ediyordu.
Sinema tarihinin en özgürlükçü ve yenilikçi yaratıcılarından, feminist hareketin sinemadaki özgün temsilcilerinden, Fransız Yeni Dalga akımının öncüsü ve Rive Gauche grubunun kurucularından olan Varda, çalışmalarıyla sinemanın "erkek işi" olmadığını kanıtlamıştı.
Varda, geçen yıl Cannes Film Festivali'nde sinema sektöründe kadınların hala çok az temsil edildiğine dikkate çekmek amacıyla 82 kadın sinemacı ile birlikte kırmızı halıda yürümüştü.
AGNES, VARDA'YI ANLATIYOR
Bu yıl 17. kez düzenlenen Uluslararası Gezici Filmmor Kadın Filmleri Festivali'nde çok geniş bir retroptektifi; “Agnés Hakkında Her Şey” başlığında sunuluyor. Bu kapsamda Kadıköy Belediyesi Sinematek/Sinemaevi'nin CKM'deki gösterimleri sürüyor.
30 Mart Cumartesi (yarın) son gösterimleri yapılacak olan programda bugün ilginç bir tesadüf olarak, Agnes Varda'nın Berlin Film Festivali dışında hiçbir yerde gösterilmemiş olan 2019 yapımı en son filmi "Agnes, Varda'yı Anlatıyor" gösterilecek. Agnès Varda, geçtiğimiz ay Berlin Film Festivali’nde dünya sinemasına olağanüstü katkılarda bulunan kişi ya da kurumları onurlandırmak üzere verilen Berlinale Kamera Ödülü’nün sahibi oldu ve aynı zamanda yeni filmi Agnès , Varda’yı Anlatıyor’un dünya galasını gerçekleştirdi. Berlin’deki gösteriminde beğeni ve coşkuyla karşılanan film, dünya galasından hemen sonra Agnès Hakkında Her Şey Toplu Gösterimi kapsamında seyirciyle buluşuyor. Film, 20.30'da CKM'de izleyiciyle buluşacak. Yarın ise 3 filmin gösterimi var. Program için: http://sinematek.kadikoy.bel.tr/Program/Liste?slug=agn-s-varda-09-11-2018
AGNES VARDA KİMDİR?
Fransız bir anne ile Anadolu'dan Belçika'ya göç etmiş bir Yunan babanın çocuğu olarak 30 Mayıs 1928'de Ixelles'de doğdu.
2. Dünya Savaşı'nda Fransa'nın Akdeniz kıyısındaki Sète'e yerleştiler. O zamanki adıyla Arlette Varda, Paris'te École du Louvre'da fotoğraf ve sanat tarihi öğrenimi gördükten sonra Jean Vilar yönetimindeki Théâtre National Populaire'de fotoğrafçı olarak çalışmaya başladı.
Fotoğraf ve sanat tarihi eğitimi, Agnès Varda'nın sinemasında teknik ve estetik yetkinlik olarak her daim etkisini hissettirdi; sanat sevgisi de bir esin kaynağı olarak filmlerine damgasını vurdu.
1977'de kaçış sineması olarak nitelendirilen bir popüler türü tersine çeviren ve ona feminist bir kimlik kazandıran bir anti-müzikal olan Biri Şarkı Söylüyor, Diğeri Söylemiyor/L'une Chante l'autre Pas adlı çığır açan filmine dek belgesellere ağırlık verdi.
Kürtaj hakkı manifestosunun imzacısı
Simone de Beauvoir'ın kürtaj hakkı için yazdığı manifestoya imza atan, tutucu Fransız basının "les salope/kaltaklar" sözlerine gülüp bu sıfatı inadına kullanan 343 kadından biri olarak aktif biçimde feminist harekete katılan Varda'nın, Kadınların Cevabı: Bizim Bedenimiz, Bizim Cinselliğimiz/Réponses de femmes: Notre corps, notre sexe (1975) belgeseli apayrı bir önem taşır.
Kürtaj yaptıran kadınları savunan avukat Gisèle Halimi'nin de dahil olduğu film, mülakatlar aracılığıyla kadınlık hallerini irdeler.
"İmge toplayıcılık"
Varda'nın bir başka feminist başyapıtı da Çatısız Kuralsız/Sans Toit ni Loi'dır (1985). Adını yalnızlıktan alan Mona, hayatın başlangıcı misali sudan çıkıp yürümeye başlar. Bir çiftçinin ona verdiği araziye patates ekip orada yaşamayı reddeder, kitap okur! Sonradan kadını eve kapatacak olan uygarlığın yerleşik hayata geçişini reddetmektedir adeta.
Sinema, sinemadır Agnès Varda için; format, tür, süre ayırt etmez. 'İmge toplayıcılık', bakışını her daim çalışan ve üretenlere yönelten Agnès Varda sinemasının temel unsurlarından biridir. Geliştirdiği sineyazı/cinécriture kuramıyla çektiği filmler resim, fotoğraf, enstalasyon ve edebiyatı biraraya getiren disiplinlerarası çalışmalardır.
Kendini yaratıcı-tanık/auteur-témoin olarak tanımlayarak kurmaca ile belgesel, öznel ile nesnel arasındaki sınırları kaldıran filmlerinin ekseninde yer alır. Bir 'sineyazar' olarak doğrudan öznesi olmadığı filmlerinde de varlığını hissettirir. "Filmlerime mutlaka dahil olurum, kendini beğenmişlikten değil yaklaşımımdaki dürüstlükten" der.
65 yıl boyunca hiç durmadan sinema yapan Agnès Varda'nın son yıllarda dünyanın her yerinde toplu gösterileri yapılıyor, aldığı Legion d'Honneur, René Clair Ödülü, Onursal Oscar gibi yüzlerce ödüle yenileri ekleniyor ve Agnes'in "sinemayla dansı" ilham vererek sürüyor.
Bazı filmleri şöyle: Varda par Agnés, Visages Villages, Les 3 boutons, Agnès de ci de là Varda, T'as de beaux escaliers tu sais, Sans toit ni loi, Les dites cariatides, Une Minute Pour Une Image, Ulysse, Mur Murs, Documenteur, L'une chante, l'autre pas, Elsa la rose, Les créatures, Le bonheur, Salut les cubains.