Arkeolojinin ve müzeciliğin ilkleri bu sergide
Türkiye’nin ilk arkeologlarından Aziz Ogan’ın kişisel koleksiyonu TESAK’ta sergileniyor
Boğaziçi Üniversitesi Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi ve Kadıköy Belediyesi Tarih Sanat ve Edebiyat Kütüphanesi(TESAK) işbirliğiyle Uluslararası Müzeler Günü sebebiyle hazırlanan “Âsar-ı Atika’dan 100 Yıl Sonra: Aziz Ogan” sergisi 12 Mayıs Pazar günü TESAK’ta açıldı. Sergi; Aziz Ogan’ın torunu Hüseyin İnan tarafından 2003 yılında Boğaziçi Üniversitesi Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi’ne bağışlanan, yine merkezin web sitesi içerisinde dijital bir sergisi de yapılan seçme belgeler TESAK’a getirilerek hazırlandı. 30 Mayıs’a kadar görülebilecek sergide Ogan’ın eğitiminden müzeciliğine, erken Cumhuriyet dönemi arkeoloji ve müzecilik tarihinden yabancı müze ve enstitülerle yapılan yazışmalara, 1920’lerden itibaren Türkiye’de müzeciliğin gelişimine dair birçok belgeyi görmek mümkün. Uluslararası Müze Günü kapsamında hazırlanan sergi, Aziz Ogan’ın müzeciliği ve bu alana yaptığı katkıların çeşitliliğini hatırlatmak amacını taşıyor.
KADIKÖY BELGELERİ DE YER ALIYOR
Türkiye’nin ilk arkeologlarından Aziz Ogan (1988-1956) Kadıköy’ün ilk yöneticisi olan Osman Hamdi Bey’in yanında müzecilik görevine başlayan bir isim. TESAK’a getirilen belgeler arasında Kadıköy’ün ilk belediye başkanı olan Celal Esat Arseven ve Aziz Ogan arasındaki yazışmalar serginin önemli bir bölümünü oluşturuyor. İstanbul Arkeoloji Müzeleri müdürüyken İstanbul’un çeşitli bölgelerinde bulunan ve arkeolojik çalışmalar yaptığı bilinen Ogan’ın Kadıköy’de de çalışma yaptığı biliniyor. Sergide, Ayrılıkçeşmesi, İbrahimağa Çayırı ve Osmanağa Camii’nin tarihi fotoğrafları da yer alıyor.
Aziz Ogan'ın arşivinden Ayrılıkçeşmesi...
TÜRKİYE’DEN DÜNYAYA
Bunun dışında sergide orijinal olarak sergilenen New York Dünya Sergisi Türk Köşkü’nün açılış fotoğrafını da görmek mümkün. Atatürk ve Aziz Ogan’ın Ayasofya Cami’sinin bahçesinde çekilmiş fotoğrafının kopyası ise az bulunan görsellerden biri. İzmir Âsar-ı Atika Müfettişliği sırasındaki kazı raporlarından, Askeri Müze için çekilmiş fotoğraflara, Ogan’ın kartpostal koleksiyonundan, kızı ile mektuplarına, UNESCO üyeliği için niyet mektubundan, La Turquie Kémaliste için hazırlanan tanıtım yazısının Osmanlıca müsveddelerine kadar Türkiye’de Aziz Ogan öncülüğünde arkeoloji ve müzecilik alanında gerçekleştirilen çalışmaların tarihsel süreçlerini anlamak için önemli bir sergi. Aziz Ogan’ın torunu Hüseyin İnan’ın aracılığıyla Boğaziçi Üniversitesi Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi’ne verilen ve Aziz Ogan koleksiyonu hakkında tarihçi Edhem Eldem’in konuşmalarının yer aldığı video da izlenebilecek.
AZİZ OGAN KİMDİR?
Türkiye’nin ilk arkeologlarından biri olan Aziz Ogan, Edremitli Hacı Halilzade Ahmed Bey’in oğlu olarak 1888 yılında İstanbul’da dünyaya gözlerini açtı. Ogan’ın arkeoloji merakı, Osmanlı müzeciliğinin kurucusu, dönemin İstanbul Arkeoloji Müzesi müdürü ve babasının yakın arkadaşı Osman Hamdi Bey vasıtasıyla genç yaşta girdiği müze memuriyeti günlerine dayanıyor. Ogan, 1910 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’nden (Güzel Sanatlar Okulu) mezun olduktan sonra arkeoloji bilgisini geliştirmek için İzmir, Manisa ve Aydın’da yapılan kazılarda komiser olarak çalıştı. Bu dönemdeki başarıları üzerine 1914’te İzmir Asar-ı Atika (Eski Eserler) Müfettişliği’ne tayin edildi. Birinci Dünya Savaşı ertesinde, 1918 yılında İzmir’deki Asar-ı Atika Müfettişliği görevine başlayan Ogan, 1931 yılına kadar bu görevi başarıyla sürdürdü. İzmir, Efes ve Bergama müzelerinin inşaatlarının yanı sıra buradaki eski eserlerin korunmasında önemli bir rol oynadı. 1931 yılında İstanbul Arkeoloji Müzeleri Umum Müdürlüğü’ne atanan Aziz Ogan, 1954 yılında emekli olana kadar bu görevini sürdürdü. 1934 yılından itibaren aralıklarla yayımladığı İstanbul Arkeoloji Müzeleri Yıllığı adlı bülten ile Türkiye’deki müzecilik ve arkeoloji çalışmalarını uluslararası bağlamda tanıtan Ogan, ayrıca 1939 yılında New York’ta gerçekleşen Dünya Sergisi’ne Türkiye’deki Asar-ı Atika ve müze sergisi heyet başkanı olarak katıldı. Ayasofya’nın müze haline getirilmesi ve Süleymaniye Külliyesi’nde bulunan Tabhane Medresesi’nin Türk ve İslam Eserleri Müzesi’ne dönüştürülmesi de Aziz Ogan’ın Umum Müdürlüğü döneminde gerçekleşti.