“Arptan kötü bir ses çıkaramazsınız”
Hem arpist olan hem de arp üretimi yapan Zeynep Öykü “Arptan kötü bir ses çıkarmanız mümkün değildir” diyor
Zeynep Öykü Öztürk sadece bir arp sanatçısı değil aynı zamanda arp üretimi de yapıyor. Önce bir kitaptan görüp âşık olduğu sonra bir vitrinde görüp tüm harçlığını vererek aldığı arpa tutkuyla bağlı. 14 Şubat’ta Kadıköy Moda’da All Saints Moda Kilisesi’nde konser verecek olan sanatçıyla konuştuk.
Önce sizin yaşam öykünüzden başlayalım isterseniz sonra arp ile tanışmanıza gelelim.
(Gülüyor) Hayatım arpla başlamış gibi. İçinde arp olmadığında hayat hikâyem biraz boş geliyor.
Arpla ne zaman tanıştınız?
Ben resim yapıyor ve ressam olmak istiyordum. Arp aklımın bir köşesinde vardı ama hiç arp görmemiştim. İngiltere’de bir resim yaz kampına gitmiştim. Orada bir müzik mağazasında tesadüfen küçük bir arp gördüm. O zamana kadar sadece resimlerde ve çizgi filmlerde arp görmüştüm. Yaz kampı için kullanmam gereken harçlıkla o arpı aldım. Sonra annemi arayıp hiç paramın kalmadığını söyledim. Epey bir fırça yedikten sonra bana para gönderdi. O arpı alıp geldim.
Sonraki aşama nasıl oldu? Kursa mı başladınız?
Bir süre kendi kendime öğrenmeye çalıştım. İki ay falan epeyce zorluk çektik. Hoca bulmaya çalışıyorduk, 13 yaşındaydım ve yaşın geçmiş diye kabul etmiyorlardı. En sonunda hoca bulduk ve başladım. Ama yaşım geçmiş olduğu için (gülüyor) konservatuara giremiyordum. Lisede hazırlanıp yurtdışında konservatuara gittim.
Yurtdışında eğitim aldınız okuldan sonra orada yaşamaya devam ettiniz mi?
Üniversiteden sonra ailemin bütün ısrarlarına rağmen, ben ülkemi seviyorum deyip koşarak geri döndüm. Her şeyin farklı bir zorluğu var, dışarıda yaşamanın da kendine özgü zorlukları var. Burada ekonomik zorluklar, devletin sanata destek vermemesiyle boğuşuyorum, orada yaşıyor olsaydım yabancı olmanın zorluklarını yaşayacaktım. Bunu yaşamak istemedim. Hayat zaten sürekli boğuşarak geçiyor, en azından bildiğimiz zorluklarla boğuşayım dedim. Döndükten sonra da ders vermeye başladım. Arkasından konserler başladı.
“YÜREKTEN YAPILDIĞINDA…”
Diğer müzik aletlerine göre arp hem büyük hem de farklı bir müzik aleti. Taşımak zor olmalı. Peki çalmak diğer müzik aletlerine göre daha mı zor, daha mı kolay?
Arpın diğer enstrümanlardan şöyle bir zorluğu var, iki elini ve iki ayağını da aynı anda kullanman gerekiyor. Ama bir insan hiçbir müzik aleti bilmeden arpa başladığı zaman arptan kötü bir ses çıkaramazsınız. Yanlışlıkla eliniz çarptı diyelim, gene de güzel bir ses çıkıyor. Yeni ders almaya başlayan birinci dersinden giderken bile ufak bir şey çalmış olarak gidiyor ve o kulağa güzel gelen bir ses oluyor.
Bir üflemeli, ya da keman için temiz bir ses çıkarmak için bir süre uğraşmak gerekir. Biz de temiz ve güzel ses çıkar çünkü arpın kendi sesi çok güzel. Başlaması çok kolay, hobi olarak çalması çok güzel bir enstrüman ama profesyonel olarak ciddi bir klasik müzik çalmak piyanodan çok zordur.
Sizin hayatınızda kaç yıldır arp var?
17-18 yıldır var.
Oradan arpı çıkarırsak, nasıl bir hayatınız olurdu hiç düşündünüz mü?
Sevdiğim çok fazla şey var. Farklı şeyler yapmayı çok severim mesela hala resim yapıyorum ama arp olmadığında yaşama amacım ve isteğim kalmaz diye düşünüyorum.
Peki Türkiye’de sanatçı olmanın sizce nasıl zorlukları var?
Bizdeki en büyük sorun devlet desteğinin pek olmaması. İktidarla yakın değilseniz tam tersi engel de görebiliyorsunuz. Sahne vermemek gibi durumlar yaşanabiliyor. Benim hiçbir zaman belediye ya da devlet destekli etkinliğim olmadı. Ama bazı arkadaşlarımızın öyle çalıştığını görüyoruz. Çok çalışıp, başarılı olup bir yere gelemeyen ama aynı yeteneğe sahip olmadığı halde bir yerlere gelen insanları görüyoruz. Seyircinin bilinçli olup olmamasını bir zorluk olarak düşünmüyorum. Belki Avrupa’da bir konser verseniz o besteleri ve tarzı tanıyan insanlar gelecek ama bu bir zorluk değil. O zaman benim bu müziği tanıtmam lazım diyorum. Sanat bir iletişim ve bu iletişim yürekten yapıldığında karşıdaki kişiye mutlaka ulaşıyor.
Ders veriyorum dediniz nerede ders veriyorsunuz?
Bostancı’daydık yakın zamanda taşındık. Artık Pendik’teyiz. Çünkü bir arp üretim atölyesi açtık. Türkiye’de ilk kez arp üretiyoruz.
Arp üretimine nasıl başladınız?
Aklımda Türkiye’de arp üretimi yapsak düşüncesi hep vardı. Çünkü arp yurtdışından geliyor ve bazen gelmesi çok uzun zaman alıyor.
“BÜTÜN ENSTRÜMANLAR PAHALI”
Arp pahalı bir enstrüman mı?
Aslına bakarsanız bütün enstrümanlar pahalı. Ama sürümden kazanılan ve fabrikasyon üretilen dandik arp diye bir şey yok. Örneğin gitara başlayacaksanız, başlangıç olarak çok ucuz bir gitar alabilirsiniz. Arp için fabrika var ama orada da arp tek tek üretiliyor. Dolayısıyla arp diğer enstrümanlardan daha pahalıymış gibi geliyor.
Ortalama arp hocalarından çok fazla öğrencim var. “Ders almak istiyorum” diyen çok var ama arp yoktu. Hadi git al demek de çok zor. Bunu çözmek için ben kiralıyordum. Diğer yandan arp üretimi tüm dünyada az. Bu yüzden sipariş verdiğinizde o siparişin gelmesi birkaç ay sürüyor. Yani paranız olsa da bulamayabiliyorsunuz. Benim sabrım son noktasına geldi. Sonunda isyan ederek biz yapacağız dedim. Ve eşim Ali Öztürk ile evin bir odasını boşalttık. Benim arpımı üreten Amerikalı ustayla sabah akşam haberleşerek, ölçüleri alarak onun ölçülerine göre arp yaptık. Ve ilk arptan itibaren çok güzel ve sağlam arplar yaptık.
Daha önce arp üretimine dair bir bilginiz var mıydı?
Aynı usta bana arp tamiri ve bakımını öğretmişti. Kendi arpımın bakım ve tamirini yapabiliyordum. Biz arp yapmaya karar verdiğimizde zaten pandemi başlamıştı gitme olanağımız yoktu. Bize dosyaları gönderdi ve görüntülü konuşmalarla arp yaptık. Sonra da bir atölye kuralım dedim ve atölyemizi kurduk.
Bir arpın yapımı ne kadar sürüyor?
Küçük bir arpın yapımı bir ayda bitiyor ama büyük olan arpların yapımı 3-4 ay sürüyor.
Arp derslerine ilgi nasıl?
Epeyce ilgi var ama acaba ilgi var mı yoksa az sayıda arp hocası olduğu için bana mı geliyorlar diye düşünmüyor da değilim. (Gülüyor) Çok az sayıda arp hocası var. Diğer şehirlerde de çok fazla hoca yok benim şehir dışında da çok öğrencim var. Online dersler veriyorum.
Eğitimler ve arp yapımı dışında konser takviminiz ne durumda?
Kadıköy’de önümüzdeki günlerde bir konserimiz var. 14 Şubat Salı günü Kadıköy’de All Saints Moda Kilisesi’nde olacağız. 23 Şubat’ta Eskişehir'de 24 Şubat'ta da Ankara'da bir konser olacak.