​15 sanatçının dijital sanat eserleri Müze Gazhane’de açılan ‘Paralaks’ sergisinde buluşuyor

25 Nisan 2022 - 15:51

A ⁺ A^- Yazdır

Takas edilemez jeton (non-fungible token) NFT’ye (dijital ürünlerin sahipliğini kanıtlayabilen tanımlayıcı araç) merak salan ve henüz tanışmayanlar için benzersiz bir deneyim başladı. Müze Gazhane’de açılan ‘Paralaks’ başlıklı NFT sergisinde, 15 sanatçının dijital eserleri fiziksel ortama taşınıyor. 

Sanatçılar Aviz, Selçuk Artut, Kerim Atlığ, Backtopoints, Büşra Çeğil, Aslı Dinç, Ahmet Rüstem Ekici, Çağatay Güçlü, Ahmet Said Kaplan, Balkan Karışman, Hamza Kırbaş, Osman Koç, Ecem Dilan Köse, Sam Sipahi ve Hakan Sorar’ın eserleri; metaforik, felsefi, kültürel ve toplumsal bir çerçevede buluşuyor. İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı, Müze Gazhane ve Teknoloji sponsoru Arçelik’in desteğiyle gerçekleşen serginin proje koordinatörlüğünü Merve Duran üstleniyor. 

Küratör Derya Yücel, sergiye ilişkin sorularımız yanıtladı. 

• Bu sergiyi NFT formatında kurgulamanızın nedeni nedir?

Son zamanlarda NFT, metaverse dünyası sanat alanını da kapsar hale geldi. Dolayısıyla sanatçılar da bu ortamdan ve araçlardan uzak kalmadılar. Benim işim sanatçılarla birlikte çalışmak, onları takip edip üretimlerini belirli bir tema dahilinde bir araya getirmek. Bu sergideki seçki, halihazırda NFT ortamında çalışan sanatçıların eserlerinden oluşuyor. 

Aslında sanat alanında dijital teknolojilerin kullanılması çok uzun süredir var çünkü sanat hep bilim, teknoloji ve sosyal bilimlerle işbirliği içinde ilerleyen bir olgu. Yeni medya sanatı, 90'lı yıllardan itibaren sanatçıların hem araç hem medya olarak kullandıkları alanlardan oluşuyor. Dijital fotoğraftan videoya, videodan net art’a ve dijital sanata uzanarak gelişen bir süreç var.

• Her manada uçsuz bucaksız bir alan gibi, değil mi?

Evet öyle. Biz nasıl ki teknolojinin kullanımından uzak kalamıyorsak, sanatçılar da öyle. Onlar da dijital teknolojileri sanat ürünlerinin aracı olarak kullanıyorlar. Bu ağırlıklı olarak genç sanatçılar arasında yaygın zira yeni jenerasyon zaten teknolojinin içine doğdu. O yüzden de sanatsal üretim ve aktarım konusunda da doğal olarak teknolojiyi tercih ediyorlar.

• Sergideki sanatçıların yaş ortalaması nedir peki?

70'lerin sonunda doğanlar da var ama ağırlıklı olarak 80 sonu, 90'ların ortası kuşak diyebiliriz.

PARALAKS METAFORU

• Paralaks, kabaca özetlersek perspektif kayması, yani fotoğrafçılıkta hata demek. Bu sergiye nasıl isim oldu?

Vizörden baktığınız alan ile deklanşöre bastığınızda çekilen görüntü arasında çok küçük bir sapma olur. Bu paralakstır. Ben bu kelimeyi bir metafor olarak kullandım. Çünkü bu kelime her ne kadar fotoğrafçılık terminolojisinden çıkıyor olsa da felsefe, mimari, psikoloji gibi farklı alanlarda da karşılığını bulan bir kavram haline geldi. Mesela çağdaş filozof Slavoj Žižek, bu kavramı insan ve dünya ilişkisi açısından yorumluyor. Mimaride de örneğin bir odaya girdiğiniz zaman, bu oda farklı açılardan farklı perspektiflerden farklı şekilde algılanabilir. Yani gerçeklik, özneye göre değişebiliyor.

Paralaks kelimesini metaverse (kurgusal evren) dünyasını düşünerek kullandım. Bizim içinde bulunduğumuz bu dünyaya dair bir gerçekliğimiz var; mekanların içinde yaşıyoruz, bedenlerimiz var vb. Ama sanal dünya bizim gerçeklik, zaman ve mekan algılarımızı  tamamen değiştiren, dönüştüren bir dünyaya doğru bizi götürüyor. Paralaks tam da o noktada karşımıza çıkıyor. O gerçeklik sapmasından bahsediyorum. Gerçek dünya ve sanal dünyanın sınırları nerede başlıyor nerede bitiyor meselesi. Belki gelecekte bu yeni gerçeklikte tamamen avatar olarak var olmaya devam edeceğiz. Sanat da insanın kendi varoluşu üzerine düşünen mesajlar üreten bir alan. Dolayısıyla sanatçılar da bu gibi meselelerden uzak kalmıyorlar.

• 15 eserin ortak bir teması var mı?

Kullandıkları materyal ve mecralar aynı olmakla birlikte, her sanatçının özgün işleri var. Kimi kentlilik, doğanın yıkımına odaklanırken, kimi toplumsal cinsiyet, beden gibi konuları işliyor. 

• Müze Gazhane’deki bu sergiyi online ortamda da görmek mümkün, değil mi?

Evet. Buradaki eserler, opensea.io’da NFT olarak bir koleksiyonda yer alıyor. Burası uluslararası bir platform. Burada sınırlı sayıda izleyici ulaşabiliyoruz. Oysa o küresel platformada da var olmak, sanatçıların mesajlarını sanat aracılığıyla vermeleri açısından önemli çünkü orada muazzam geniş bir kitleye ulaşmak mümkün.

• Son olarak şunu sorayım; bu sergiye kimleri davet edersiniz?

Çağdaş sanat denince bazen ‘ben bunu anlamıyorum’ endişesi taşıyor izleyici. Bunun kırılması gerekiyor. Modernizm ve onun çok öncesinde 20. yüzyılda sanat biraz kendi içine kapandı. Soyut sanat yerleştirmeleri, enstalasyonlar falan. İzleyiciyle bağ zedelendi. Bence tam da bu noktada teknoloji devreye giriyor. Hepimiz bir şekilde hayatımızda teknolojiyi kullanıyoruz zira. Dolayısıyla anlamlandırma noktasında dijital sanat, içine çok daha kolay girilebilir bir alan. Bu yönüyle başta gençler olmak üzere aslında herkese hitap eden bir sergi. Sanatla ilgili bildiklerimizi bir kenara koyup, sergideki ekranlarda gördüğümüz o hareketli imgelerle bir ilişki kurma noktasında hevesle davranırsa izleyici, anlamlandırma meselesi de ortadan kalkıyor. Yani herkesin görebileceği, hissedebileceği, ilişki kurabileceği işler var.

 NFT KONUŞMALARI

Sergi kapsamında iki de panel yapılacak. 30 Nisan Cumartesi saat 15.00’de gerçekleştirilecek ilk panelde, dijital fotoğraftan video sanatına oradan yeni medya sanatına tarihsel süreç anlatılacak. 14 Mayıs Cumartesi 15.00’deki konuşmada ise NFT, blockchain gibi dijital kültür örnekleri ele alınacak.

Sergi pazartesi hariç Haftaiçi: 09.00-18.00/ Haftasonu: 10.00-18.00 arasında ziyarete açık.

Online olarak da şuradan görmek mümkün: https://opensea.io/collection/paralaks